Bán Trục Xe Tải, hay còn gọi là trục cầu, là bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động, chịu trách nhiệm truyền lực từ động cơ đến bánh xe, giúp xe di chuyển. Nếu bán trục gặp vấn đề, xe tải có thể gặp khó khăn trong việc di chuyển, thậm chí là không thể hoạt động. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về bán trục xe tải, bao gồm cấu tạo, nguyên lý hoạt động, phân loại, các dấu hiệu hư hỏng và cách thay thế.
Bán Trục Xe Tải Là Gì?
Bán trục xe tải là một thanh sắt cứng hoặc khớp nối truyền momen xoắn từ cầu chủ động (vi sai) đến bánh xe chủ động. Nó có chức năng chính là truyền lực kéo từ động cơ đến bánh xe, giúp xe di chuyển. Với hệ thống treo độc lập, bán trục còn duy trì bánh xe ở một góc nhất định trong khi xe chuyển động.
Bán trục xe tải truyền momen xoắn đến bánh xe
Nói một cách đơn giản, bán trục là thanh sắt dài hoặc có khớp nối nằm ngang thân xe, kết nối cầu của hệ thống chuyển động với bánh xe để truyền lực từ động cơ đến bánh xe.
Chức Năng Của Bán Trục Xe Tải
Chức năng chính của bán trục là truyền lực kéo, nhưng ngoài ra nó còn có một số vai trò quan trọng khác:
- Tạo sự đồng tốc: Khớp nối trong bán trục đảm bảo tốc độ quay của bánh xe không thay đổi, bất kể góc của khớp nối. Điều này đặc biệt quan trọng với hệ thống treo độc lập.
- Truyền momen đến bánh xe: Bán trục truyền momen xoắn từ động cơ tới bánh xe, đặc biệt quan trọng trên xe dẫn động toàn thời gian.
- Tạo sự ổn định: Bán trục giúp xe ổn định khi lên dốc, xuống dốc hoặc vào cua, đảm bảo lực truyền đến các bánh xe phù hợp với điều kiện vận hành.
- Mang khả năng chịu tải: Bán trục chịu tải trọng của xe, và có thể bị gãy nếu tải trọng quá lớn.
Bán trục truyền lực từ cầu chủ động đến bánh xe chủ động
Cấu Tạo Bán Trục Xe Tải
Bán trục xe tải gồm các bộ phận chính sau:
Trục Láp
Là phần trung tâm của bán trục, có dạng thanh trụ tròn, thường làm bằng thép hợp kim chịu lực cao. Nó có chức năng truyền momen xoắn từ vi sai đến khớp nối và cuối cùng là bánh xe chủ động.
Khớp Nối
Có hai loại khớp nối chính:
- Khớp homokinetic (khớp CV): Cho phép bán trục truyền momen xoắn ở các góc khác nhau mà không làm thay đổi tốc độ quay của bánh xe. Thường được sử dụng ở các xe dẫn động cầu trước.
- Khớp các đăng (khớp U): Cho phép bán trục truyền momen xoắn khi có sự thay đổi góc giữa trục láp và vi sai. Thường được sử dụng ở các xe dẫn động cầu sau.
Khớp nối đảm bảo việc truyền momen xoắn được liên tục và êm ái khi bánh xe chuyển động lên xuống hoặc xoay ngang.
Ổ Bi
Là các vòng bi được lắp ở hai đầu trục láp, giúp trục láp quay trơn tru và được bảo vệ. Ổ bi giảm ma sát và mài mòn, đảm bảo bán trục hoạt động ổn định và bền bỉ.
Phớt Chặn Dầu
Là các vòng đệm cao su được lắp ở hai đầu trục láp, ngăn không cho dầu mỡ rò rỉ ra ngoài. Phớt chặn dầu bảo vệ các bộ phận bên trong khỏi bụi bẩn và nước, đồng thời giữ cho dầu mỡ luôn được bôi trơn đầy đủ.
Cấu tạo trục cầu xe ô tô
Nguyên Lý Hoạt Động
Bán trục hoạt động dựa trên nguyên lý truyền động cơ học, cụ thể là truyền momen xoắn từ hộp số đến bánh xe chủ động. Quá trình này diễn ra như sau:
- Động cơ: Sinh ra momen xoắn.
- Hộp số: Điều chỉnh tốc độ và lực kéo.
- Vi sai: Phân phối momen xoắn giữa hai bánh xe chủ động.
- Bán trục: Truyền momen xoắn từ vi sai đến khớp nối.
- Khớp nối: Truyền momen xoắn từ trục láp đến bánh xe, cho phép bánh xe quay tự do khi vào cua.
- Bánh xe chủ động: Quay và tạo ra lực kéo cho xe di chuyển.
Hoạt động của bán trục xe ô tô
Khớp nối đóng vai trò quan trọng, cho phép bánh xe quay tự do khi xe vào cua, đảm bảo momen xoắn được truyền êm ái, không gây tiếng ồn hay rung động.
Vai trò của khớp nối trong bán trục xe ô tô
Phân Loại Bán Trục Xe Tải
Bán trục xe tải được phân loại theo khả năng chịu tải và kết cấu:
Theo Khả Năng Chịu Tải:
Có bốn loại bán trục dựa trên khả năng chịu tải: không giảm tải (đã lỗi thời), giảm tải ½, giảm tải ¾ và giảm tải hoàn toàn. Xe tải thường sử dụng loại giảm tải ¾ hoặc giảm tải hoàn toàn do khả năng chịu tải lớn, phù hợp với trọng tải nặng.
Phân loại trục cầu dựa trên khả năng chịu tải
Bán trục giảm tải một nửa:
Bán trục giảm tải một nửa
Bán trục giảm tải ¾:
Bán trục giảm tải ¾
Bán trục giảm tải hoàn toàn:
Bán trục giảm tải hoàn toàn
Theo Kết Cấu:
- Bán trục đặc: Làm từ thép đặc, chịu tải lớn, ít biến dạng nhưng nặng hơn.
- Bán trục rỗng: Làm từ thép rỗng, nhẹ hơn, giảm quán tính quay của bánh xe, giúp xe tăng tốc nhanh hơn và tiết kiệm nhiên liệu nhưng khả năng chịu tải kém hơn. Xe tải nhẹ có thể sử dụng loại này.
Dấu Hiệu Hư Hỏng Bán Trục Xe Tải
- Tiếng ồn lạ khi di chuyển, đặc biệt là khi tăng tốc hoặc vào cua.
- Rung lắc khi tăng tốc hoặc giảm tốc.
- Xe bị lệch lái.
- Chảy mỡ hoặc dầu từ khớp nối.
- Bánh xe không quay hoặc quay khó khăn.
Bán trục ô tô bị hư hỏng
Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào trên, cần mang xe đến gara để kiểm tra và sửa chữa kịp thời.
Thay Thế Bán Trục Xe Tải
Việc thay thế bán trục xe tải đòi hỏi kỹ thuật chuyên môn. Nếu không có kinh nghiệm, nên mang xe đến gara để được hỗ trợ.
Hướng dẫn thay bán trục xe ô tô
Quá trình thay thế bao gồm:
- Chuẩn bị: Nâng xe và tháo bánh xe.
- Tháo bán trục cũ.
- Lắp bán trục mới.
- Hoàn thiện: Lắp lại bánh xe và kiểm tra.
Kết Luận
Bán trục xe tải là bộ phận quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận hành và an toàn của xe. Việc hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các dấu hiệu hư hỏng của bán trục sẽ giúp bạn bảo dưỡng và vận hành xe tải hiệu quả hơn. Khi có bất kỳ dấu hiệu hư hỏng nào, hãy mang xe đến gara uy tín để được kiểm tra và sửa chữa kịp thời.
