Quy Trình Giâm Cành là một phương pháp nhân giống cây trồng hiệu quả, giúp bạn tạo ra những cây con khỏe mạnh từ chính những cành cây mẹ. Xe Tải Mỹ Đình (XETAIMYDINH.EDU.VN) sẽ hướng dẫn bạn từng bước thực hiện quy trình này, từ chuẩn bị đến chăm sóc, để bạn có thể tự tin nhân giống những loại cây yêu thích. Áp dụng kỹ thuật chiết cành, tìm hiểu về hom giống, và nắm vững các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của cây con sẽ giúp bạn thành công trong việc nhân giống.
1. Quy Trình Giâm Cành Là Gì? Tại Sao Nên Áp Dụng?
Quy trình giâm cành là phương pháp nhân giống vô tính, sử dụng một đoạn cành (hom) cắt từ cây mẹ để tạo ra cây con mới. Phương pháp này giúp cây con giữ nguyên đặc tính di truyền của cây mẹ, đồng thời rút ngắn thời gian sinh trưởng và cho năng suất ổn định.
1.1. Định Nghĩa Chi Tiết Về Giâm Cành
Giâm cành là kỹ thuật nhân giống bằng cách sử dụng một phần thân, cành hoặc lá của cây mẹ để tạo ra cây con mới. Đoạn cành này được gọi là hom giống, sẽ được kích thích để ra rễ và phát triển thành cây độc lập. Theo nghiên cứu của Viện Di truyền Nông nghiệp, việc lựa chọn hom giống khỏe mạnh và tuân thủ đúng quy trình là yếu tố then chốt để đảm bảo tỷ lệ thành công cao.
1.2. Ưu Điểm Vượt Trội Của Phương Pháp Giâm Cành
- Giữ nguyên đặc tính di truyền: Cây con thừa hưởng 100% đặc tính tốt của cây mẹ, đảm bảo chất lượng và năng suất ổn định.
- Rút ngắn thời gian sinh trưởng: Cây con phát triển nhanh hơn so với gieo hạt, giúp bạn sớm thu hoạch.
- Tiết kiệm chi phí: Tận dụng cành từ cây mẹ, giảm chi phí mua cây giống.
- Nhân giống số lượng lớn: Dễ dàng nhân giống hàng loạt cây con từ một cây mẹ.
- Dễ thực hiện: Kỹ thuật đơn giản, phù hợp với người mới bắt đầu.
1.3. So Sánh Giữa Giâm Cành Với Các Phương Pháp Nhân Giống Khác
| Phương Pháp Nhân Giống | Ưu Điểm | Nhược Điểm |
|---|---|---|
| Giâm cành | Giữ nguyên đặc tính cây mẹ, nhanh cho thu hoạch, tiết kiệm chi phí. | Đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc, không áp dụng được cho mọi loại cây. |
| Gieo hạt | Dễ thực hiện, chi phí thấp, tạo ra cây con khỏe mạnh. | Cây con có thể khác biệt so với cây mẹ, thời gian sinh trưởng lâu. |
| Chiết cành | Cây con giữ nguyên đặc tính cây mẹ, nhanh cho thu hoạch. | Yêu cầu kỹ thuật cao hơn giâm cành, khó thực hiện trên cây lớn. |
| Ghép cành | Kết hợp ưu điểm của hai giống cây, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh. | Đòi hỏi kỹ thuật cao, cần lựa chọn gốc ghép và cành ghép phù hợp. |
| Nuôi cấy mô | Nhân giống số lượng lớn trong thời gian ngắn, tạo ra cây sạch bệnh. | Chi phí cao, đòi hỏi trang thiết bị hiện đại và kỹ thuật viên chuyên nghiệp. |
Theo thống kê của Tổng cục Thống kê năm 2023, phương pháp giâm cành được áp dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp, chiếm khoảng 35% tổng số cây giống được nhân giống.
2. Các Loại Cành Giâm Phổ Biến Và Cách Lựa Chọn
Việc lựa chọn loại cành giâm phù hợp là yếu tố quan trọng để đảm bảo tỷ lệ thành công cao. Dưới đây là các loại cành giâm phổ biến và hướng dẫn chi tiết cách lựa chọn:
2.1. Cành Giâm Bánh Tẻ: Lựa Chọn Tối Ưu
Cành bánh tẻ là loại cành không quá non cũng không quá già, thường có màu xanh hoặc hơi nâu, có độ cứng vừa phải. Đây là loại cành lý tưởng nhất để giâm, vì có khả năng ra rễ nhanh và phát triển khỏe mạnh.
- Đặc điểm nhận dạng:
- Nằm ở vị trí giữa thân cây, không quá gần ngọn cũng không quá gần gốc.
- Có màu xanh hoặc hơi nâu, vỏ cành nhẵn mịn.
- Độ lớn tương đương chiếc đũa ăn cơm.
- Chồi lá trên cành còn non, chưa phát triển thành lá hoàn chỉnh.
- Cách lựa chọn: Chọn cành khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, có ít nhất 2-3 mắt lá.
2.2. Cành Giâm Non: Ưu Và Nhược Điểm
Cành non là loại cành mới mọc, có màu xanh tươi, mềm và dễ uốn. Cành non có khả năng ra rễ nhanh, nhưng cũng dễ bị úng thối nếu không được chăm sóc đúng cách.
- Ưu điểm: Ra rễ nhanh, dễ giâm.
- Nhược điểm: Dễ bị úng thối, đòi hỏi điều kiện chăm sóc đặc biệt.
- Lưu ý khi sử dụng: Giữ ẩm vừa phải, tránh tưới quá nhiều nước.
2.3. Cành Giâm Già: Khi Nào Nên Sử Dụng?
Cành già là loại cành đã phát triển hoàn chỉnh, có màu nâu sẫm, cứng và khó uốn. Cành già khó ra rễ hơn so với cành bánh tẻ và cành non, nhưng lại có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn.
- Khi nào nên sử dụng: Khi không có cành bánh tẻ hoặc cành non.
- Lưu ý khi sử dụng: Chọn cành khỏe mạnh, không bị khô héo, có nhiều mắt ngủ.
2.4. Bảng So Sánh Các Loại Cành Giâm
| Loại Cành Giâm | Đặc Điểm | Ưu Điểm | Nhược Điểm |
|---|---|---|---|
| Cành bánh tẻ | Xanh hoặc hơi nâu, độ cứng vừa phải. | Ra rễ nhanh, phát triển khỏe mạnh. | Đòi hỏi kỹ thuật cắt và giâm đúng cách. |
| Cành non | Xanh tươi, mềm, dễ uốn. | Ra rễ nhanh, dễ giâm. | Dễ bị úng thối, cần chăm sóc đặc biệt. |
| Cành già | Nâu sẫm, cứng, khó uốn. | Chống chịu sâu bệnh tốt. | Khó ra rễ, thời gian giâm lâu hơn. |
3. Chuẩn Bị Dụng Cụ Và Vật Liệu Cho Quy Trình Giâm Cành
Để quy trình giâm cành diễn ra suôn sẻ và đạt hiệu quả cao, bạn cần chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ và vật liệu sau:
3.1. Dụng Cụ Cần Thiết
- Dao hoặc kéo cắt cành: Chọn loại sắc bén, đảm bảo vết cắt ngọt và không làm dập cành.
- Bình tưới nước: Loại có vòi phun sương để giữ ẩm cho cành giâm.
- Chậu hoặc khay ươm: Dùng để chứa giá thể và cành giâm.
- Túi nilon hoặc màng phủ: Giúp giữ ẩm và tạo môi trường nhà kính nhỏ cho cành giâm.
- Găng tay: Bảo vệ tay khỏi hóa chất và vi khuẩn.
3.2. Vật Liệu Quan Trọng
- Giá thể giâm cành:
- Xơ dừa: Giữ ẩm tốt, thoáng khí, giúp rễ phát triển.
- Trấu hun: Cung cấp dinh dưỡng, cải tạo đất.
- Đất sạch: Đảm bảo không chứa mầm bệnh.
- Perlite/Vermiculite: Tăng độ thoáng khí và thoát nước cho giá thể.
- Chất kích thích ra rễ:
- IAA (Indole-3-acetic acid): Kích thích ra rễ mạnh mẽ.
- NAA (α-Naphthaleneacetic acid): Thúc đẩy quá trình phân hóa tế bào, giúp rễ phát triển.
- IBA (Indole-3-butyric acid): Hiệu quả cao trên nhiều loại cây.
- Thuốc trừ nấm: Phòng ngừa bệnh nấm gây hại cho cành giâm.
- Nước sạch: Để tưới và pha chế dung dịch.
3.3. Tỷ Lệ Pha Trộn Giá Thể Giâm Cành
Tỷ lệ pha trộn giá thể giâm cành có thể thay đổi tùy thuộc vào loại cây và điều kiện môi trường. Dưới đây là một số tỷ lệ phổ biến:
- Xơ dừa : Trấu hun : Đất sạch = 2 : 1 : 1
- Xơ dừa : Perlite = 3 : 1
- Trấu hun : Vermiculite = 2 : 1
3.4. Lưu Ý Khi Chuẩn Bị Dụng Cụ Và Vật Liệu
- Vệ sinh dụng cụ: Khử trùng dao, kéo, chậu, khay bằng cồn hoặc nước sôi để tránh lây lan mầm bệnh.
- Chọn giá thể chất lượng: Mua giá thể từ các nhà cung cấp uy tín, đảm bảo không chứa tạp chất và mầm bệnh.
- Sử dụng chất kích thích ra rễ đúng liều lượng: Tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất để tránh gây hại cho cành giâm.
4. Hướng Dẫn Chi Tiết Quy Trình Giâm Cành Từng Bước
Thực hiện theo các bước sau để đảm bảo quy trình giâm cành thành công:
4.1. Bước 1: Chọn Và Cắt Cành Giâm
- Chọn cành khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, có ít nhất 2-3 mắt lá.
- Cắt cành bằng dao hoặc kéo sắc bén, tạo vết cắt ngọt và không làm dập cành.
- Chiều dài cành giâm từ 7-15cm, tùy thuộc vào loại cây.
- Cắt bỏ bớt lá ở phần dưới cành để giảm sự thoát hơi nước.
4.2. Bước 2: Xử Lý Cành Giâm
- Ngâm cành giâm trong dung dịch thuốc trừ nấm pha loãng khoảng 15-20 phút để phòng ngừa bệnh.
- Nhúng phần gốc cành vào chất kích thích ra rễ, hoặc pha loãng chất kích thích ra rễ và tưới vào giá thể trước khi giâm.
4.3. Bước 3: Giâm Cành Vào Giá Thể
- Cho giá thể đã chuẩn bị vào chậu hoặc khay ươm.
- Tạo lỗ trên giá thể bằng que hoặc ngón tay.
- Cắm cành giâm vào lỗ, đảm bảo phần gốc cành tiếp xúc tốt với giá thể.
- Ép chặt giá thể xung quanh cành giâm để giữ cố định.
4.4. Bước 4: Chăm Sóc Sau Khi Giâm
- Tưới nước nhẹ nhàng bằng bình phun sương để giữ ẩm cho giá thể.
- Che phủ cành giâm bằng túi nilon hoặc màng phủ để tạo môi trường nhà kính nhỏ.
- Đặt chậu hoặc khay ươm ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Kiểm tra độ ẩm thường xuyên, tưới nước khi giá thể khô.
- Sau khoảng 2-3 tuần, khi cành giâm bắt đầu ra rễ, mở túi nilon hoặc màng phủ để cây thích nghi với môi trường bên ngoài.
4.5. Bảng Tóm Tắt Quy Trình Giâm Cành
| Bước | Nội Dung | Lưu Ý |
|---|---|---|
| 1 | Chọn và cắt cành giâm | Chọn cành khỏe mạnh, cắt bằng dụng cụ sắc bén. |
| 2 | Xử lý cành giâm | Ngâm thuốc trừ nấm, nhúng chất kích thích ra rễ. |
| 3 | Giâm cành vào giá thể | Cắm cành vào giá thể, ép chặt đất xung quanh. |
| 4 | Chăm sóc sau khi giâm | Giữ ẩm, che phủ, đặt ở nơi thoáng mát, kiểm tra và tưới nước thường xuyên. |
5. Bí Quyết Chăm Sóc Cành Giâm Để Ra Rễ Nhanh Chóng
Chăm sóc đúng cách là yếu tố then chốt để cành giâm ra rễ nhanh chóng và phát triển khỏe mạnh.
5.1. Duy Trì Độ Ẩm Thích Hợp
- Tưới nước thường xuyên bằng bình phun sương để giữ ẩm cho giá thể.
- Tránh tưới quá nhiều nước gây úng thối cành giâm.
- Che phủ cành giâm bằng túi nilon hoặc màng phủ để giữ ẩm, nhưng cần mở ra để thông thoáng hàng ngày.
5.2. Đảm Bảo Ánh Sáng Vừa Đủ
- Đặt cành giâm ở nơi có ánh sáng khuếch tán, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Nếu đặt trong nhà, sử dụng đèn huỳnh quang hoặc đèn LED để cung cấp ánh sáng cho cây.
5.3. Kiểm Soát Nhiệt Độ
- Nhiệt độ lý tưởng cho quá trình ra rễ là 20-25°C.
- Tránh để cành giâm ở nơi có nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp.
5.4. Bón Phân (Khi Cần Thiết)
- Khi cành giâm bắt đầu ra rễ và phát triển, có thể bón phân loãng với nồng độ thấp.
- Sử dụng phân bón lá hoặc phân NPK pha loãng để tưới cho cây.
5.5. Phòng Ngừa Sâu Bệnh
- Kiểm tra cành giâm thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu của sâu bệnh.
- Sử dụng thuốc trừ sâu bệnh sinh học hoặc các biện pháp phòng ngừa tự nhiên để bảo vệ cây.
5.6. Bảng Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quá Trình Ra Rễ
| Yếu Tố | Ảnh Hưởng |
|---|---|
| Độ ẩm | Độ ẩm quá thấp làm cành bị khô, độ ẩm quá cao gây úng thối. |
| Ánh sáng | Ánh sáng quá mạnh làm cháy lá, ánh sáng quá yếu làm cây còi cọc. |
| Nhiệt độ | Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp đều làm chậm quá trình ra rễ. |
| Dinh dưỡng | Thiếu dinh dưỡng làm cây yếu, thừa dinh dưỡng gây ngộ độc. |
| Sâu bệnh | Sâu bệnh tấn công làm cây suy yếu, thậm chí chết. |
6. Các Loại Cây Thích Hợp Để Nhân Giống Bằng Phương Pháp Giâm Cành
Phương pháp giâm cành có thể áp dụng cho nhiều loại cây khác nhau, đặc biệt là các loại cây thân mềm, cây bụi và một số loại cây ăn quả.
6.1. Cây Hoa
- Hoa hồng: Dễ giâm, cho hoa đẹp và thơm.
- Hoa cúc: Ra rễ nhanh, dễ chăm sóc.
- Hoa giấy: Chịu hạn tốt, màu sắc đa dạng.
- Hoa dâm bụt: Thích hợp với khí hậu nóng ẩm.
6.2. Cây Ăn Quả
- Ổi: Sinh trưởng nhanh, dễ ra quả.
- Sung: Chịu hạn tốt, ít sâu bệnh.
- Lựu: Cho quả ngon và đẹp mắt.
- Chanh: Dễ trồng, có nhiều công dụng.
6.3. Cây Rau
- Rau muống: Nhanh lớn, dễ thu hoạch.
- Rau ngót: Chịu bóng râm tốt, giàu dinh dưỡng.
- Mồng tơi: Leo giàn nhanh, lá mềm và ngon.
6.4. Cây Cảnh
- Trầu bà: Dễ trồng trong nước hoặc đất.
- Vạn niên thanh: Chịu bóng râm tốt, làm đẹp không gian.
- Lưỡi hổ: Lọc không khí tốt, dễ chăm sóc.
6.5. Bảng Các Loại Cây Thích Hợp Giâm Cành Theo Mùa
| Mùa | Loại Cây |
|---|---|
| Xuân | Hoa hồng, hoa cúc, hoa giấy, ổi, sung, lựu, rau muống, rau ngót, mồng tơi, trầu bà, vạn niên thanh. |
| Hạ | Hoa dâm bụt, chanh, các loại rau gia vị (húng quế, bạc hà, kinh giới). |
| Thu | Hoa cúc, các loại cây có múi (cam, quýt, bưởi). |
| Đông | Các loại cây thân gỗ (mận, đào, lê). |
7. Giải Quyết Các Vấn Đề Thường Gặp Khi Giâm Cành
Trong quá trình giâm cành, bạn có thể gặp phải một số vấn đề. Dưới đây là cách giải quyết:
7.1. Cành Giâm Không Ra Rễ
- Nguyên nhân:
- Cành giâm không đủ khỏe mạnh.
- Giá thể quá khô hoặc quá ẩm.
- Nhiệt độ không phù hợp.
- Thiếu ánh sáng.
- Không sử dụng chất kích thích ra rễ.
- Giải pháp:
- Chọn cành giâm khỏe mạnh hơn.
- Điều chỉnh độ ẩm của giá thể.
- Đảm bảo nhiệt độ và ánh sáng phù hợp.
- Sử dụng chất kích thích ra rễ.
7.2. Cành Giâm Bị Úng Thối
- Nguyên nhân:
- Giá thể quá ẩm.
- Không thông thoáng.
- Bị nấm bệnh tấn công.
- Giải pháp:
- Điều chỉnh lượng nước tưới.
- Tăng cường thông thoáng.
- Sử dụng thuốc trừ nấm.
7.3. Cành Giâm Bị Khô Héo
- Nguyên nhân:
- Giá thể quá khô.
- Độ ẩm không khí thấp.
- Ánh nắng quá mạnh.
- Giải pháp:
- Tưới nước thường xuyên hơn.
- Tăng độ ẩm không khí bằng cách phun sương hoặc đặt chậu nước gần cây.
- Che chắn bớt ánh nắng.
7.4. Cành Giâm Bị Sâu Bệnh Tấn Công
- Nguyên nhân:
- Môi trường không sạch sẽ.
- Cây bị yếu.
- Giải pháp:
- Vệ sinh môi trường xung quanh.
- Bón phân để tăng cường sức đề kháng cho cây.
- Sử dụng thuốc trừ sâu bệnh.
7.5. Bảng Các Vấn Đề Thường Gặp Và Cách Khắc Phục
| Vấn Đề | Nguyên Nhân | Giải Pháp |
|---|---|---|
| Không ra rễ | Cành yếu, giá thể không phù hợp, thiếu sáng. | Chọn cành khỏe, thay giá thể, cung cấp đủ sáng, dùng chất kích thích ra rễ. |
| Úng thối | Giá thể quá ẩm, không thông thoáng, nấm bệnh. | Giảm tưới, tăng thông thoáng, dùng thuốc trừ nấm. |
| Khô héo | Giá thể quá khô, độ ẩm không khí thấp, nắng gắt. | Tăng tưới, phun sương, che chắn nắng. |
| Sâu bệnh tấn công | Môi trường không sạch, cây yếu. | Vệ sinh môi trường, bón phân, dùng thuốc trừ sâu bệnh. |
8. Mẹo Hay Giúp Tăng Tỷ Lệ Thành Công Khi Giâm Cành
- Chọn thời điểm thích hợp: Mùa xuân và mùa thu là thời điểm lý tưởng để giâm cành.
- Sử dụng dao hoặc kéo sắc bén: Đảm bảo vết cắt ngọt và không làm dập cành.
- Ngâm cành giâm trong nước vôi trong: Giúp sát khuẩn và kích thích ra rễ.
- Tạo độ ẩm cao: Che phủ cành giâm bằng túi nilon hoặc màng phủ.
- Đặt ở nơi thoáng mát: Tránh ánh nắng trực tiếp và gió lùa.
- Kiên nhẫn: Quá trình ra rễ có thể mất vài tuần hoặc vài tháng, tùy thuộc vào loại cây và điều kiện môi trường.
9. Ứng Dụng Của Quy Trình Giâm Cành Trong Thực Tế
Quy trình giâm cành được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực:
- Sản xuất nông nghiệp: Nhân giống cây trồng hàng loạt, cung cấp cây giống cho người nông dân.
- Trồng trọt tại nhà: Tự nhân giống các loại cây yêu thích, tiết kiệm chi phí và tạo niềm vui.
- Nghiên cứu khoa học: Tạo ra các giống cây mới, phục vụ cho công tác nghiên cứu và phát triển.
- Bảo tồn đa dạng sinh học: Nhân giống các loại cây quý hiếm, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn năm 2022, việc áp dụng quy trình giâm cành đã giúp tăng năng suất cây trồng lên 20-30% và giảm chi phí sản xuất đáng kể.
10. Câu Hỏi Thường Gặp Về Quy Trình Giâm Cành (FAQ)
10.1. Thời điểm nào tốt nhất để giâm cành?
Thời điểm tốt nhất để giâm cành là vào mùa xuân hoặc mùa thu, khi thời tiết mát mẻ và độ ẩm cao.
10.2. Cần chuẩn bị những gì trước khi giâm cành?
Bạn cần chuẩn bị cành giâm, giá thể, dụng cụ cắt tỉa, chất kích thích ra rễ (nếu có) và bình tưới nước.
10.3. Làm thế nào để cành giâm nhanh ra rễ?
Để cành giâm nhanh ra rễ, bạn cần chọn cành khỏe mạnh, sử dụng chất kích thích ra rễ, giữ ẩm cho giá thể và đảm bảo ánh sáng vừa đủ.
10.4. Tại sao cành giâm bị úng thối?
Cành giâm bị úng thối do giá thể quá ẩm, không thông thoáng hoặc bị nấm bệnh tấn công.
10.5. Cần tưới nước bao nhiêu lần một ngày cho cành giâm?
Bạn nên tưới nước cho cành giâm 1-2 lần một ngày, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và độ ẩm của giá thể.
10.6. Có cần che chắn ánh nắng cho cành giâm không?
Bạn nên che chắn ánh nắng trực tiếp cho cành giâm, đặc biệt là vào buổi trưa, để tránh làm cháy lá.
10.7. Khi nào thì có thể chuyển cành giâm sang chậu lớn hơn?
Bạn có thể chuyển cành giâm sang chậu lớn hơn khi cây đã ra rễ khỏe mạnh và có đủ lá.
10.8. Làm thế nào để phòng ngừa sâu bệnh cho cành giâm?
Để phòng ngừa sâu bệnh cho cành giâm, bạn cần giữ vệ sinh môi trường xung quanh, bón phân để tăng cường sức đề kháng cho cây và sử dụng thuốc trừ sâu bệnh khi cần thiết.
10.9. Loại đất nào thích hợp để giâm cành?
Loại đất thích hợp để giâm cành là đất tơi xốp, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng.
10.10. Có thể giâm cành trong nước không?
Có, bạn có thể giâm cành trong nước, nhưng cần thay nước thường xuyên để tránh bị ô nhiễm.
Quy trình giâm cành là một kỹ thuật nhân giống đơn giản nhưng hiệu quả, giúp bạn tạo ra những cây con khỏe mạnh từ chính những cành cây mẹ. Với hướng dẫn chi tiết từ Xe Tải Mỹ Đình, bạn hoàn toàn có thể tự tin thực hiện và nhân giống những loại cây yêu thích ngay tại nhà. Nếu bạn đang tìm kiếm thông tin chi tiết hơn hoặc cần tư vấn về các loại xe tải phục vụ cho việc vận chuyển cây giống và vật tư nông nghiệp, đừng ngần ngại truy cập XETAIMYDINH.EDU.VN hoặc liên hệ hotline 0247 309 9988 để được hỗ trợ tốt nhất. Địa chỉ của chúng tôi là Số 18 đường Mỹ Đình, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội, luôn sẵn sàng phục vụ bạn.
Cành giâm hoa hồng
Kỹ thuật giâm cành
