**Hiện Tượng Nghiện Mạng Xã Hội Là Gì? Giải Pháp Nào Hiệu Quả?**

Hiện Tượng Nghiện Mạng Xã Hội đang ngày càng trở nên phổ biến, ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của nhiều người. Bạn đang lo lắng về tình trạng sử dụng mạng xã hội quá mức của bản thân? Đừng lo lắng, Xe Tải Mỹ Đình (XETAIMYDINH.EDU.VN) sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này và đưa ra những giải pháp thiết thực nhất để bạn có thể lấy lại sự cân bằng trong cuộc sống, tập trung vào công việc vận tải và những mối quan hệ thực tế. Hãy cùng khám phá những thông tin hữu ích về tác hại của việc lạm dụng mạng xã hội và cách cai nghiện hiệu quả, đồng thời tìm hiểu về tầm quan trọng của việc xây dựng các mối quan hệ thực tế và đầu tư vào bản thân.

1. Nghiện Mạng Xã Hội Là Gì?

Nghiện mạng xã hội là tình trạng sử dụng quá mức các nền tảng mạng xã hội, dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, thể chất, công việc và các mối quan hệ cá nhân.

Việc xác định một người có nghiện mạng xã hội hay không không hề đơn giản. Tuy nhiên, nếu bạn dành hàng giờ mỗi ngày để kiểm tra các trang mạng xã hội, cảm thấy bồn chồn, khó chịu khi không được sử dụng, hoặc sử dụng mạng xã hội để trốn tránh các vấn đề trong cuộc sống, thì rất có thể bạn đã mắc chứng nghiện mạng xã hội. Theo một nghiên cứu của Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2023, có tới 60% người trẻ Việt Nam sử dụng mạng xã hội hơn 3 giờ mỗi ngày, cho thấy mức độ phổ biến của tình trạng này.

2. Dấu Hiệu Nhận Biết Nghiện Mạng Xã Hội?

Bạn có thể tự đánh giá mức độ nghiện mạng xã hội của mình thông qua các dấu hiệu sau:

  • Dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội: Bạn mất kiểm soát về thời gian sử dụng mạng xã hội, thường xuyên sử dụng lâu hơn dự định.
  • Cảm thấy bồn chồn, khó chịu khi không được sử dụng: Bạn cảm thấy lo lắng, cáu kỉnh khi không có điện thoại hoặc không thể truy cập mạng xã hội.
  • Sử dụng mạng xã hội để trốn tránh các vấn đề: Bạn dùng mạng xã hội để quên đi những khó khăn, căng thẳng trong cuộc sống.
  • Ảnh hưởng đến công việc và học tập: Năng suất làm việc giảm sút do xao nhãng bởi mạng xã hội.
  • Mất ngủ: Sử dụng mạng xã hội trước khi ngủ gây khó ngủ, ngủ không sâu giấc.
  • Cô lập bản thân: Dành nhiều thời gian cho thế giới ảo hơn là giao tiếp với mọi người xung quanh.
  • So sánh bản thân với người khác: Cảm thấy tự ti, ghen tị khi thấy cuộc sống “hoàn hảo” của người khác trên mạng xã hội.
  • Bỏ bê các hoạt động yêu thích: Không còn hứng thú với những hoạt động từng yêu thích trước đây.
  • Nói dối về thời gian sử dụng mạng xã hội: Cố gắng che giấu việc sử dụng quá nhiều mạng xã hội với người khác.

Nếu bạn nhận thấy mình có nhiều dấu hiệu trên, hãy cân nhắc đến việc tìm kiếm sự giúp đỡ để kiểm soát tình trạng nghiện mạng xã hội.

3. Tác Hại Khôn Lường Của Nghiện Mạng Xã Hội?

Nghiện mạng xã hội gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đến cả thể chất lẫn tinh thần, ảnh hưởng đến các mối quan hệ và hiệu quả công việc.

3.1. Ảnh Hưởng Đến Sức Khỏe Tinh Thần

  • Gây ra căng thẳng, lo âu: Áp lực phải duy trì hình ảnh hoàn hảo trên mạng xã hội, so sánh bản thân với người khác có thể dẫn đến căng thẳng và lo âu. Theo một nghiên cứu của Hội Tâm lý học Việt Nam, những người sử dụng mạng xã hội hơn 2 giờ mỗi ngày có nguy cơ mắc các chứng rối loạn lo âu cao hơn 30% so với những người sử dụng ít hơn.
  • Dễ bị trầm cảm: Tiếp xúc với những thông tin tiêu cực, tin giả, hoặc bị bắt nạt trên mạng xã hội có thể gây ra cảm giác buồn bã, tuyệt vọng, dẫn đến trầm cảm.
  • Tăng cảm giác cô đơn: Mặc dù kết nối với nhiều người trên mạng xã hội, nhưng lại thiếu đi những tương tác thực tế, sâu sắc, khiến bạn cảm thấy cô đơn, lạc lõng.
  • Giảm sự tự tin: So sánh bản thân với những hình ảnh “hoàn hảo” trên mạng xã hội có thể khiến bạn cảm thấy tự ti về ngoại hình, cuộc sống và khả năng của mình.
  • Rối loạn giấc ngủ: Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy tính bảng có thể ức chế sản xuất melatonin, hormone giúp điều hòa giấc ngủ, dẫn đến khó ngủ, ngủ không sâu giấc.

3.2. Ảnh Hưởng Đến Sức Khỏe Thể Chất

  • Các vấn đề về mắt: Nhìn màn hình điện thoại, máy tính trong thời gian dài có thể gây mỏi mắt, khô mắt, giảm thị lực.
  • Đau cổ, vai, gáy: Ngồi sai tư thế khi sử dụng điện thoại, máy tính có thể gây đau nhức cổ, vai, gáy.
  • Hội chứng ống cổ tay: Sử dụng chuột, bàn phím quá nhiều có thể gây chèn ép dây thần kinh giữa ở cổ tay, dẫn đến hội chứng ống cổ tay.
  • Béo phì: Ít vận động, ngồi nhiều khi sử dụng mạng xã hội có thể dẫn đến tăng cân, béo phì.
  • Đau đầu: Sử dụng điện thoại, máy tính quá nhiều có thể gây đau đầu, chóng mặt.

3.3. Ảnh Hưởng Đến Các Mối Quan Hệ

  • Giảm giao tiếp trực tiếp: Dành nhiều thời gian cho mạng xã hội khiến bạn ít giao tiếp, tương tác với những người xung quanh, làm suy yếu các mối quan hệ thực tế.
  • Xao nhãng gia đình: Mải mê lướt mạng xã hội mà quên đi việc quan tâm, chăm sóc gia đình, gây ra mâu thuẫn, bất hòa.
  • Gây hiểu lầm, tranh cãi: Những bình luận, chia sẻ trên mạng xã hội có thể bị hiểu sai, gây ra tranh cãi, thậm chí là rạn nứt các mối quan hệ.
  • Bị lừa đảo, lợi dụng: Mạng xã hội là môi trường tiềm ẩn nhiều rủi ro, bạn có thể bị lừa đảo, lợi dụng thông tin cá nhân, tài sản.

3.4. Ảnh Hưởng Đến Hiệu Quả Công Việc

  • Giảm năng suất: Mất tập trung, xao nhãng bởi mạng xã hội khiến bạn không thể hoàn thành công việc đúng thời hạn, ảnh hưởng đến năng suất.
  • Mất cơ hội thăng tiến: Thiếu tập trung vào công việc, không trau dồi kỹ năng có thể khiến bạn bỏ lỡ những cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp.
  • Mất việc: Sử dụng mạng xã hội trong giờ làm việc, đăng tải những thông tin không phù hợp có thể khiến bạn bị kỷ luật, thậm chí là mất việc.

/https://cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/4_e4ee40471a.jpg)

4. Nguyên Nhân Dẫn Đến Nghiện Mạng Xã Hội?

Có nhiều yếu tố dẫn đến nghiện mạng xã hội, bao gồm:

  • Yếu tố tâm lý:
    • Sự thôi thúc được công nhận: Mạng xã hội tạo cơ hội để bạn thể hiện bản thân, nhận được sự quan tâm, yêu thích từ người khác thông qua những lượt like, comment.
    • Cảm giác kết nối: Mạng xã hội giúp bạn kết nối với bạn bè, người thân, đồng nghiệp, tạo cảm giác thuộc về một cộng đồng.
    • Trốn tránh thực tại: Mạng xã hội là nơi để bạn quên đi những khó khăn, căng thẳng trong cuộc sống, tìm kiếm niềm vui, sự giải trí.
    • Sợ bỏ lỡ (FOMO): Bạn lo sợ sẽ bỏ lỡ những thông tin quan trọng, những xu hướng mới nếu không thường xuyên cập nhật mạng xã hội.
  • Yếu tố xã hội:
    • Áp lực từ bạn bè: Bạn bè sử dụng mạng xã hội, khuyến khích bạn tham gia để không bị lạc lõng.
    • Ảnh hưởng từ người nổi tiếng: Bạn ngưỡng mộ những người nổi tiếng trên mạng xã hội, muốn bắt chước cách họ sống, làm việc.
    • Văn hóa sử dụng mạng xã hội: Mạng xã hội ngày càng trở nên phổ biến, trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại.
  • Yếu tố công nghệ:
    • Dễ dàng truy cập: Mạng xã hội có thể truy cập mọi lúc, mọi nơi thông qua điện thoại thông minh, máy tính bảng.
    • Thiết kế gây nghiện: Các ứng dụng mạng xã hội được thiết kế với nhiều tính năng hấp dẫn, khuyến khích người dùng sử dụng thường xuyên.
    • Thuật toán gợi ý nội dung: Các thuật toán gợi ý nội dung thông minh giúp bạn tìm thấy những thông tin phù hợp với sở thích, khiến bạn càng dành nhiều thời gian hơn trên mạng xã hội.

5. Giải Pháp Cai Nghiện Mạng Xã Hội Hiệu Quả?

Để thoát khỏi tình trạng nghiện mạng xã hội, bạn cần có quyết tâm cao và thực hiện các biện pháp sau:

5.1. Tự Nhận Thức Về Vấn Đề

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là bạn phải nhận ra rằng mình đang nghiện mạng xã hội và nó đang gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của bạn. Hãy tự hỏi bản thân những câu hỏi sau:

  • Tôi dành bao nhiêu thời gian mỗi ngày cho mạng xã hội?
  • Tôi cảm thấy thế nào khi không được sử dụng mạng xã hội?
  • Mạng xã hội có ảnh hưởng đến công việc, học tập, các mối quan hệ của tôi không?

Trả lời trung thực những câu hỏi này sẽ giúp bạn đánh giá đúng mức độ nghiêm trọng của vấn đề và có động lực để thay đổi.

5.2. Đặt Ra Mục Tiêu Cụ Thể

Thay vì đặt ra mục tiêu quá chung chung như “cai nghiện mạng xã hội”, hãy đặt ra những mục tiêu cụ thể, có thể đo lường được, ví dụ:

  • Giảm thời gian sử dụng mạng xã hội xuống còn 1 giờ mỗi ngày.
  • Không sử dụng mạng xã hội trong giờ làm việc.
  • Tắt thông báo từ các ứng dụng mạng xã hội.
  • Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục.
  • Gặp gỡ bạn bè, người thân ít nhất 2 lần mỗi tuần.

Chia nhỏ mục tiêu lớn thành những mục tiêu nhỏ hơn, dễ thực hiện hơn sẽ giúp bạn cảm thấy có động lực và dễ dàng đạt được thành công.

5.3. Lên Kế Hoạch Cai Nghiện Chi Tiết

Lên kế hoạch cai nghiện chi tiết, bao gồm:

  • Thời gian biểu: Xác định thời gian cụ thể trong ngày bạn sẽ sử dụng mạng xã hội, và thời gian nào bạn sẽ tránh xa nó.
  • Hoạt động thay thế: Tìm kiếm những hoạt động khác để thay thế cho việc sử dụng mạng xã hội, ví dụ: đọc sách, tập thể dục, nấu ăn, đi chơi với bạn bè.
  • Công cụ hỗ trợ: Sử dụng các ứng dụng, tiện ích giúp bạn theo dõi thời gian sử dụng mạng xã hội, chặn các trang web gây nghiện.
  • Phần thưởng: Tự thưởng cho bản thân khi đạt được những mục tiêu nhỏ, ví dụ: đi xem phim, mua một món đồ yêu thích.

5.4. Hạn Chế Tiếp Xúc Với Mạng Xã Hội

  • Tắt thông báo: Tắt tất cả các thông báo từ các ứng dụng mạng xã hội để tránh bị xao nhãng.
  • Xóa ứng dụng: Xóa các ứng dụng mạng xã hội khỏi điện thoại của bạn, chỉ truy cập khi thực sự cần thiết.
  • Chặn trang web: Sử dụng các tiện ích chặn trang web để ngăn bản thân truy cập vào các trang mạng xã hội.
  • Hủy theo dõi: Hủy theo dõi những tài khoản bạn cảm thấy tiêu cực, gây áp lực cho bản thân.
  • Sử dụng chế độ “grayscale”: Chuyển điện thoại của bạn sang chế độ đen trắng để giảm sự hấp dẫn của các ứng dụng.

5.5. Tìm Kiếm Sự Hỗ Trợ Từ Người Thân, Bạn Bè

Chia sẻ vấn đề của bạn với người thân, bạn bè và nhờ họ giúp đỡ. Họ có thể:

  • Nhắc nhở bạn khi bạn sử dụng mạng xã hội quá nhiều.
  • Cùng bạn tham gia các hoạt động thay thế.
  • Động viên, khích lệ bạn khi bạn cảm thấy nản lòng.
  • Giúp bạn tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý nếu cần thiết.

5.6. Tham Gia Các Hoạt Động Xã Hội, Câu Lạc Bộ

Tham gia các hoạt động xã hội, câu lạc bộ sẽ giúp bạn mở rộng mối quan hệ, tìm thấy những người có chung sở thích, đam mê, giảm cảm giác cô đơn, lạc lõng.

5.7. Tập Trung Vào Chăm Sóc Bản Thân

  • Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm để cơ thể được phục hồi, tái tạo năng lượng.
  • Ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt, đồ uống có gas.
  • Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần.
  • Thực hành chánh niệm: Dành thời gian mỗi ngày để thiền định, tập yoga, hoặc đơn giản là hít thở sâu để giảm căng thẳng, lo âu.
  • Tìm kiếm niềm vui: Làm những điều bạn yêu thích, dành thời gian cho những sở thích cá nhân.

5.8. Tìm Đến Chuyên Gia Tâm Lý (Nếu Cần Thiết)

Nếu bạn đã thử nhiều cách mà vẫn không thể kiểm soát được tình trạng nghiện mạng xã hội, hãy tìm đến chuyên gia tâm lý để được tư vấn, hỗ trợ. Chuyên gia tâm lý có thể giúp bạn:

  • Xác định nguyên nhân sâu xa của vấn đề.
  • Xây dựng kế hoạch cai nghiện phù hợp với bạn.
  • Cung cấp các liệu pháp tâm lý để giúp bạn đối phó với căng thẳng, lo âu, trầm cảm.
  • Hỗ trợ bạn trong quá trình thay đổi hành vi.

/https://cms-prod.s3-sgn09.fptcloud.com/6_278470651e.jpg)

6. Lời Khuyên Cho Lái Xe Tải Và Chủ Doanh Nghiệp Vận Tải

Đối với lái xe tải và chủ doanh nghiệp vận tải, việc kiểm soát thời gian sử dụng mạng xã hội càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Dưới đây là một số lời khuyên cụ thể:

6.1. Đối Với Lái Xe Tải

  • Không sử dụng điện thoại khi lái xe: Đây là quy tắc an toàn hàng đầu. Sử dụng điện thoại khi lái xe làm giảm sự tập trung, tăng nguy cơ gây tai nạn.
  • Sử dụng thời gian nghỉ ngơi hiệu quả: Thay vì lướt mạng xã hội trong thời gian nghỉ ngơi, hãy sử dụng thời gian này để thư giãn, vận động nhẹ nhàng, hoặc gọi điện thoại cho gia đình, bạn bè.
  • Tải các ứng dụng hỗ trợ công việc: Sử dụng các ứng dụng giúp bạn tìm đường, quản lý lịch trình, theo dõi tình trạng xe để công việc hiệu quả hơn.
  • Nghe podcast, audiobooks: Thay vì lướt mạng xã hội khi không lái xe, hãy nghe podcast, audiobooks để học hỏi kiến thức mới, giải trí.

6.2. Đối Với Chủ Doanh Nghiệp Vận Tải

  • Xây dựng văn hóa doanh nghiệp lành mạnh: Khuyến khích nhân viên tham gia các hoạt động thể thao, văn hóa, xã hội để tăng cường sự gắn kết, giảm căng thẳng.
  • Tạo không gian làm việc thoải mái: Đảm bảo không gian làm việc thoải mái, tiện nghi để nhân viên có thể tập trung làm việc.
  • Tổ chức các buổi đào tạo kỹ năng: Tổ chức các buổi đào tạo kỹ năng mềm, kỹ năng quản lý thời gian để giúp nhân viên làm việc hiệu quả hơn.
  • Khuyến khích nhân viên sử dụng các công cụ hỗ trợ: Đầu tư vào các công cụ hỗ trợ công việc như phần mềm quản lý vận tải, hệ thống định vị GPS để giúp nhân viên làm việc hiệu quả hơn.

7. Xe Tải Mỹ Đình – Người Bạn Đồng Hành Tin Cậy Của Bạn

Tại Xe Tải Mỹ Đình (XETAIMYDINH.EDU.VN), chúng tôi hiểu rõ những khó khăn mà bạn đang gặp phải trong việc tìm kiếm thông tin về xe tải, lựa chọn xe phù hợp, và giải quyết các vấn đề liên quan đến vận tải. Chúng tôi cam kết cung cấp cho bạn:

  • Thông tin chi tiết, cập nhật về các loại xe tải: Bạn sẽ tìm thấy mọi thông tin cần thiết về các dòng xe tải phổ biến trên thị trường, từ thông số kỹ thuật, giá cả, đến đánh giá, so sánh.
  • Tư vấn chuyên nghiệp, tận tâm: Đội ngũ chuyên gia của chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe, tư vấn, và giúp bạn lựa chọn chiếc xe tải phù hợp nhất với nhu cầu và ngân sách của bạn.
  • Dịch vụ hỗ trợ toàn diện: Chúng tôi cung cấp các dịch vụ hỗ trợ từ A đến Z, từ thủ tục mua bán, đăng ký, đến bảo dưỡng, sửa chữa xe tải.
  • Giải pháp vận tải tối ưu: Chúng tôi giúp bạn tìm ra những giải pháp vận tải tối ưu, giúp bạn tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Đừng để mạng xã hội chi phối cuộc sống của bạn. Hãy tập trung vào những điều quan trọng, xây dựng các mối quan hệ thực tế, và đầu tư vào bản thân. Xe Tải Mỹ Đình luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên con đường thành công.

Bạn đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin về xe tải, lựa chọn xe phù hợp, hoặc giải quyết các vấn đề liên quan đến vận tải? Hãy liên hệ ngay với Xe Tải Mỹ Đình (XETAIMYDINH.EDU.VN) để được tư vấn và hỗ trợ miễn phí!

  • Địa chỉ: Số 18 đường Mỹ Đình, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội.
  • Hotline: 0247 309 9988
  • Trang web: XETAIMYDINH.EDU.VN

8. Câu Hỏi Thường Gặp Về Nghiện Mạng Xã Hội (FAQ)

8.1. Nghiện mạng xã hội có phải là một bệnh tâm lý không?

Nghiện mạng xã hội chưa được công nhận chính thức là một bệnh tâm lý trong các hệ thống phân loại bệnh quốc tế như DSM-5 hoặc ICD-11. Tuy nhiên, nó được coi là một vấn đề hành vi có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất, cũng như các mối quan hệ xã hội.

8.2. Làm thế nào để biết con tôi có bị nghiện mạng xã hội?

Bạn có thể nhận biết con bạn có bị nghiện mạng xã hội hay không thông qua các dấu hiệu như: dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội, cảm thấy bồn chồn khi không được sử dụng, xao nhãng việc học tập, cô lập bản thân, thay đổi tâm trạng thất thường.

8.3. Tôi có thể làm gì để giúp con tôi cai nghiện mạng xã hội?

Bạn có thể giúp con bạn cai nghiện mạng xã hội bằng cách: thiết lập thời gian sử dụng mạng xã hội hợp lý, khuyến khích con tham gia các hoạt động ngoại khóa, tạo không gian gia đình ấm áp, gần gũi, và tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý nếu cần thiết.

8.4. Có ứng dụng nào giúp tôi kiểm soát thời gian sử dụng mạng xã hội không?

Có rất nhiều ứng dụng giúp bạn kiểm soát thời gian sử dụng mạng xã hội, ví dụ: Freedom, Offtime, Forest, AppDetox.

8.5. Tôi có nên xóa tài khoản mạng xã hội của mình?

Việc xóa tài khoản mạng xã hội hay không phụ thuộc vào mức độ nghiện của bạn. Nếu bạn cảm thấy không thể kiểm soát được việc sử dụng mạng xã hội, việc xóa tài khoản có thể là một giải pháp tốt. Tuy nhiên, bạn cũng có thể thử các biện pháp khác trước khi đưa ra quyết định này.

8.6. Cai nghiện mạng xã hội mất bao lâu?

Thời gian cai nghiện mạng xã hội phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm: mức độ nghiện, quyết tâm của bạn, và sự hỗ trợ từ người thân, bạn bè. Thông thường, quá trình này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng.

8.7. Có phải tất cả các mạng xã hội đều gây nghiện?

Không phải tất cả các mạng xã hội đều gây nghiện. Tuy nhiên, một số mạng xã hội có thiết kế gây nghiện hơn những mạng xã hội khác.

8.8. Làm thế nào để sử dụng mạng xã hội một cách lành mạnh?

Để sử dụng mạng xã hội một cách lành mạnh, bạn nên: đặt ra thời gian sử dụng hợp lý, lựa chọn nội dung phù hợp, tương tác tích cực, và dành thời gian cho các hoạt động khác trong cuộc sống.

8.9. Nghiện mạng xã hội có di truyền không?

Nghiện mạng xã hội không phải là một bệnh di truyền. Tuy nhiên, một số yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng nghiện này.

8.10. Tôi có thể tìm kiếm sự giúp đỡ ở đâu nếu tôi bị nghiện mạng xã hội?

Bạn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý, các trung tâm tư vấn tâm lý, hoặc các nhóm hỗ trợ cộng đồng.

Chúng tôi hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng nghiện mạng xã hội và tìm ra những giải pháp phù hợp để kiểm soát tình trạng này. Chúc bạn thành công trên con đường tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống!

Comments

No comments yet. Why don’t you start the discussion?

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *