Bạn muốn khám phá những bí ẩn của hành tinh chúng ta? Hãy cùng Xe Tải Mỹ Đình tìm hiểu chi tiết về Trái Đất, từ cấu tạo đến những điều kỳ diệu mà có thể bạn chưa từng biết đến. XETAIMYDINH.EDU.VN sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chính xác và thú vị nhất.
Khám phá ngay những điều bất ngờ về Trái Đất, từ kiến tạo mảng đến từ trường bảo vệ, và hiểu rõ hơn về “ngôi nhà xanh” của chúng ta. Đừng bỏ lỡ cơ hội tìm hiểu sâu hơn về hành tinh này và những yếu tố làm nên sự sống trên Trái Đất.
1. Kiến Tạo Mảng Giữ Hành Tinh “Thoải Mái” Như Thế Nào?
Trái Đất là hành tinh duy nhất trong hệ Mặt Trời có các mảng kiến tạo. Về cơ bản, lớp vỏ bên ngoài của Trái Đất được chia thành nhiều phần, gọi là các “mảng kiến tạo”. Đây là những thứ nổi lên bên trong mắc ma của Trái Đất, có thể di chuyển. Khi hai phiến đá va chạm nhau, một phiến đá sẽ bị đẩy ngược lại (xuống phía dưới phiến đá khác) và nơi chúng tách rời nhau sẽ hình thành lớp vỏ mới.
Quá trình này có nhiều lý do quan trọng. Theo nghiên cứu của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội, Khoa Địa chất, vào tháng 6 năm 2024, kiến tạo mảng không chỉ tái tạo lại bề mặt và hoạt động địa chất (như động đất, sự phun trào núi lửa, núi khối tảng và hình thành rãnh đại dương), mà còn là chu kỳ carbon. Khi các thực vật nhỏ xíu trong đại dương chết đi, chúng sẽ rơi xuống đáy sâu của đại dương. Trải qua thời gian dài, những tàn dư trong cuộc sống, một lượng lớn carbon bị đẩy ngược vào bên trong Trái Đất và tái tạo lại. Điều này làm cho carbon ra khỏi bầu khí quyển, đảm bảo rằng chúng ta không phải chịu ảnh hưởng bởi hiệu ứng nhà kính mất kiểm soát xảy ra ở sao Kim và Trái Đất sẽ trở thành một nơi nóng “khủng khiếp”.
Kiến tạo mảng của Trái Đất
2. Vì Sao Trái Đất Gần Giống Hình Cầu?
Trái Đất gần giống hình cầu, với các cực dẹt và đường xích đạo phình ra. Với Trái Đất, việc phình ra này là do sự luân chuyển của các hành tinh. Điều này có nghĩa là khoảng cách từ cực này đến cực khác ngắn hơn khoảng 43km so với đường kính đi qua xích đạo của Trái Đất. Mặc dù ngọn núi cao nhất trên Trái Đất là đỉnh núi Everest, nhưng thực tế nếu tính từ tâm của Trái Đất thì ngọn núi Chimborazo ở Ecuador mới là cao nhất.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê năm 2023, khoảng cách từ tâm Trái Đất đến đỉnh Everest là 6.382km, trong khi khoảng cách từ tâm Trái Đất đến đỉnh Chimborazo là 6.384km. Điều này cho thấy Chimborazo cao hơn Everest khoảng 2km nếu tính từ tâm Trái Đất.
Các lớp của Trái Đất
3. Trái Đất Được Cấu Tạo Từ Những Thành Phần Nào?
Thành phần cấu tạo của Trái Đất hầu hết là sắt, oxy và silic. Khi phân tích các chất liệu cấu thành nên Trái Đất, bạn sẽ thấy 32,1% sắt, 30,1% oxy, 15.1% silic và 13,9% magie. Phần lớn sắt nằm trong lõi của Trái Đất. Thực tế, nghiên cứu đã tìm ra lõi của Trái Đất có chứa 88% là sắt, còn lớp vỏ Trái Đất là 47% oxy.
Theo báo cáo từ Bộ Tài nguyên và Môi trường năm 2022, sự phân bố các nguyên tố hóa học này ảnh hưởng lớn đến các quá trình địa chất và sinh học trên Trái Đất. Ví dụ, hàm lượng sắt cao trong lõi tạo ra từ trường bảo vệ hành tinh khỏi bức xạ mặt trời.
4. Tại Sao 70% Bề Mặt Trái Đất Là Nước?
Các nhà du hành vũ trụ lần đầu tiên đi vào không gian, quan sát Trái Đất bằng mắt thường gọi Trái Đất với biệt danh là “Hành tinh Xanh” – Blue Planet. Điều đó dễ hiểu khi 70% hành tinh của chúng ta được bao phủ là nước, còn 30% là lớp vỏ rắn nằm trên mực nước biển. Vì vậy, đó là lý do tại sao nó được gọi là “lớp vỏ lục địa”.
Nước không chỉ là yếu tố quan trọng duy trì sự sống mà còn điều hòa khí hậu toàn cầu. Theo số liệu từ Viện Hải dương học Việt Nam năm 2021, đại dương hấp thụ một lượng lớn nhiệt từ mặt trời, giúp giảm thiểu biến động nhiệt độ trên đất liền.
5. Khí Quyển Của Trái Đất Rộng Đến Mức Nào?
Khí quyển của Trái Đất rộng đến 10.000km. Bầu khí quyển của Trái Đất dày nhất trong vòng 50km đầu tiên tính từ bề mặt, nhưng thực tế còn tính cả 10.000km phần bên ngoài không gian. Trái Đất gồm 5 tầng lớp chính – đỉnh của tầng đối lưu (Troposphere), tầng bình lưu (Stratosphere), tầng giữa của khí quyển (Mesosphere), thượng tầng khí quyển/nhiệt quyển (Thermosphere) và ngoại quyển (Exosphere). Theo quy luật về áp lực khí và mật độ giảm, áp lực khí đi vào khí quyển cao hơn thì mật độ bề mặt sẽ dày hơn.
Phần lớn bầu khí quyển của Trái Đất nằm ngay bên dưới Trái Đất. Thực tế, 75% bầu khí quyển của Trái Đất nằm trong khoảng 11km đầu tiên trên bề mặt của hành tinh này. Tuy nhiên, tầng ngoại quyển (Exosphere) là tầng lớn nhất, kéo dài từ exobase – nằm phía trên cùng của thượng tầng khí quyển ở độ cao khoảng 700 km so với mặt biển – khoảng 10.000km (6.200 dặm) so với mực nước biển. Tầng ngoại quyển là tầng rỗng không của không gian vũ trụ, nơi không có bầu khí quyển.
Tầng ngoại quyển chủ yếu gồm mật độ cực thấp của hy-đrô, heli và một số phân tử nặng hơn như: nitơ, oxy và cacbon dioxide. Các nguyên tử và phân tử nằm cách xa nhau, tầng ngoại quyển không phải là nơi hoạt động của khí, các hạt phân tử liên tục thoát ra khỏi không gian. Các hạt phân tử di chuyển tự do theo quỹ đạo đường đạn và có thể di chuyển ra vào tầng từ trường hoặc với gió mặt trời.
Trái Đất nhìn từ vũ trụ
6. Lõi Sắt Tan Chảy Của Trái Đất Tạo Ra Từ Trường Như Thế Nào?
Trái Đất giống như một thỏi nam châm khổng lồ gồm có hai cực nằm ở hai đầu – gần với các cực địa lý thực tế. Từ trường kéo dài hàng ngàn cây số ra phía ngoài bề mặt của Trái Đất – hình thành một khu vực gọi là “tầng từ trường”. Các nhà khoa học cho rằng từ trường này được tạo ra bởi lõi ngoài tan chảy của Trái Đất – nơi mà nhiệt tạo ra các chuyển động đối lưu của vật liệu dẫn điện để tạo ra dòng điện.
Từ trường bảo vệ Trái Đất và hiệu ứng đi-na-mô trong lõi tạo ra từ trường. Hiểu rõ về tầng từ trường, nếu không có tầng từ trường, các hạt phân tử từ gió mặt trời của Mặt trời sẽ thổi trực tiếp vào Trái Đất, đưa vào bề mặt hành tinh một lượng lớn phóng xạ. Thay vào đó, quyển từ chuyển gió mặt trời quay xung quanh Trái Đất, bảo vệ chúng ta khỏi những tổn hại về sức khỏe. Các nhà khoa học cũng đưa ra giả thuyết bầu khí quyển của sao Hỏa mỏng là do có một tầng từ trường yếu hơn so với tầng khí quyển của Trái Đất – cho phép gió mặt trời từ từ ra khỏi nó.
7. Vì Sao Trái Đất Quay Quanh Trục Không Mất Đến 24 Giờ?
Trái Đất quay quanh trục của nó chỉ mất 23 giờ, 56 phút và 4 giây – các nhà thiên văn học gọi đó là một “ngày Thiên văn”. Không có nghĩa là một ngày của chúng ta sẽ ngắn hơn 4 phút. Thời gian thừa sẽ được cộng dồn vào từng ngày, từng tháng – ngày là đêm và đêm là ngày.
Hãy nhớ rằng Trái Đất quay xung quanh Mặt Trời. Mỗi ngày, Mặt Trời chuyển động lệch so với những ngôi sao trên bầu trời khoảng 1° – so với kích thước của Mặt Trăng trên bầu trời. Và như vậy, nếu cộng thêm chuyển động từ Mặt Trời thì chúng ta sẽ thấy rằng Trái Đất quay quanh Mặt Trời cũng giống như đang quay quanh trục của nó, sẽ mất tổng thời gian là 24 giờ.
Nó được gọi là “ngày Mặt trời” – khác với “ngày Thiên văn” – thời gian để Mặt Trời quay trở lại vị trí cũ trên bầu trời. Sự khác biệt giữa chúng là thời gian các ngôi sao xuất hiện cùng một nơi trên bầu trời và vị trí Mặt Trời mọc và lặn.
8. Một Năm Trên Trái Đất Không Phải Là 365 Ngày?
Thực tế một năm trên Trái Đất có 365,2564 ngày. Phần dư 0,2564 ngày tạo ra việc cứ 4 năm lại có một năm Nhuận. Đó là lý do tại sao cứ bốn năm một lần lại cộng thêm một ngày vào tháng Hai như năm 2004, năm 2008, năm 2012,… Trường hợp ngoại lệ trong quy tắc này là nếu số năm chia hết cho 100 (năm 1900, năm 2100,..) và chia hết cho 400 (năm 1600, năm 2000,…).
Theo lịch Gregory, được sử dụng rộng rãi trên thế giới, năm nhuận được thêm vào để giữ cho lịch phù hợp với chu kỳ quỹ đạo của Trái Đất quanh Mặt Trời.
9. Trái Đất Có Một Mặt Trăng Và Hai Vệ Tinh Cùng Quỹ Đạo?
Như bạn đã biết, Trái Đất chỉ có duy nhất một Mặt Trăng. Nhưng liệu bạn có biết rằng Trái Đất của chúng ta còn có hai tiểu hành tinh khác cùng quỹ đạo quay xung quanh Trái Đất không? Chúng được gọi là 3753 Cruithne (một tiểu hành tinh vành đai chính bay quanh Mặt Trời) và 2002 AA29 (một vật thể gần Trái Đất và sắp sửa bị Trái Đất bắt giữ vệ tinh), phần lớn các tiểu hành tinh – được gọi là Vật thể gần Trái Đất (Near-Earth Objects – NEOs).
Tiểu hành tinh 3753 Cruithne có kích thước dài 5km và đôi khi còn được gọi là “Mặt trăng thứ hai của Trái Đất”. Thực tế, nó không quay quanh Trái Đất nhưng lại có một quỹ đạo đồng bộ với hành tinh của chúng ta. Hơn nữa, quỹ đạo này làm nó giống như đang đi theo sau Trái Đất trong cùng một quỹ đạo, nhưng thực tế nó lại đi theo một quỹ đạo riêng – quỹ đạo quay xung quanh Mặt Trời.
Trong khi đó, 2002 AA29 có kích thước dài khoảng 60 mét – là một quỹ đạo hình móng ngựa quay xung quanh Trái Đất – 95 năm mới đến gần hành tinh Trái Đất một lần. Khoảng 600 năm mới xuất hiện xung quanh vòng tròn Trái Đất trong cùng một quỹ đạo giống vệ tinh một lần. Các nhà khoa học cho rằng nó có thể thực hiện tốt nhiệm vụ khám phá không gian.
10. Trái Đất Là Hành Tinh Duy Nhất Tồn Tại Sự Sống?
Chúng ta đã tìm ra những bằng chứng về nước và các phân tử hữu cơ trên sao Hỏa và các khối xây dựng sẵn về sự sống trên vệ tinh mặt trăng của Thổ tinh. Chúng ta có thể quan sát được axit amin có trong tinh vân ở vũ trụ xa xôi. Các nhà khoa học đã nghiên cứu về nơi sự sống có thể tồn tại được bên dưới lớp vỏ băng của mặt trăng Europa sao Mộc và mặt trăng Titan sao Thổ. Nhưng chỉ có Trái Đất là hành tinh duy nhất tồn tại được sự sống.
Các nhà khoa học đang xây dựng phòng thí nghiệm giúp tìm ra những hành tinh có tồn tại sự sống khác. Ví dụ: NASA vừa công bố việc tạo ra hệ thống khoa học các hành tinh kỳ lạ của Nexus (Nexus for Exoplanet System Science – NExSS) – giành những năm tiếp theo để nghiên cứu các dữ liệu được quan sát bằng kính viễn vọng không gian Kepler (các nhiệm vụ khác vẫn chưa được công bố) và ký hiệu về sự sống trên các hành tinh ngoài hệ Mặt Trời.
Bề mặt Europa
Gần đây, các đĩa vô tuyến khổng lồ đang quét những ngôi sao xa xôi, thu thập các tín hiệu đặc biệt về cuộc sống thông minh vươn ra không gian giữa các vì sao. Một số kính viễn vọng mới như kính thiên văn không gian James Webb của NASA, vệ tinh Thăm dò Ngoại hành tinh Quá cảnh (Transiting Exoplanet Survey Satellite – TESS) và nhiệm vụ Darwin của Cơ quan vũ trụ châu Âu có thể đủ hiện đại để cảm nhận được sự sống tồn tại trên các hành tinh khác.
Nhưng thật thú vị: “Trái Đất vẫn là hành tinh duy nhất tồn tại sự sống mà chúng ta biết”.
11. Hành Tinh Chứa Năng Lượng Phóng Xạ
Một nghiên cứu năm 2011 cho biết, Trái Đất tỏa ra nhiệt lượng đạt tới 40 TW (terawatt), và một nửa trong số này được phát ra từ hoạt động phân rã phóng xạ trong lõi Trái Đất. Hầu hết phần nhiệt lượng hỗ trợ cho toàn bộ sự sống trên hành tinh của chúng ta đều đến từ hoạt động phân rã phóng xạ của các nguyên tố như thorium, uranium và potassium.
Theo số liệu từ Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam năm 2020, hoạt động phân rã phóng xạ này không chỉ cung cấp nhiệt cho các quá trình địa chất mà còn ảnh hưởng đến sự tiến hóa của Trái Đất.
12. Sự Sống Dưới Đáy Biển
Lớp trầm tích dưới đáy biển chính là “nhà” của xấp xỉ 2.9×10^29 vi sinh vật tồn tại ở độ sâu 2,5km dưới đáy biển. Phần lớn hệ sinh thái tại đây phát triển rất chậm so với hệ sinh thái trên bề mặt biển. Các nhà khoa học hiện đang tìm kiếm thêm các dấu vết của sự sống có thể tồn tại ở độ sâu sâu hơn so với trước đây đã được tìm thấy.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy, vi sinh vật dưới đáy biển đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chu trình dinh dưỡng và phân hủy các chất hữu cơ, góp phần vào sự cân bằng sinh thái của đại dương.
13. Rêu Có Ở Mọi Nơi
Rêu có ở mọi nơi
Rêu có mặt khắp nơi trên hành tinh chúng ta. Sở dĩ chúng có thể phát triển như thế là nhờ khả năng hút nước trực tiếp trong không khí thông qua phần cấu trúc cơ thể đặc biệt – phần “râu” mọc ra từ lá. Với những loại rêu sống ở vùng khí hậu khô nóng, đây thực sự là một khả năng rất có lợi với chúng.
Theo các nhà thực vật học, rêu không chỉ là một phần của hệ sinh thái mà còn có vai trò quan trọng trong việc giữ ẩm cho đất và ngăn chặn xói mòn.
14. Thời Tiết (Báo Hiệu) Động Đất Chỉ Là “Huyền Thoại”?
“Mỗi nơi đều sẽ có một kiểu “thời tiết động đất” khác nhau để biết về thời gian và địa điểm sẽ xảy ra động đất.” Thực ra thì, động đất là hoạt động đứt gãy xảy ra bên dưới bề mặt lục địa nên nó không liên quan đến thời tiết.
Các nhà địa vật lý khẳng định rằng không có bằng chứng khoa học nào chứng minh mối liên hệ giữa thời tiết và động đất. Động đất là kết quả của sự di chuyển và va chạm của các mảng kiến tạo, không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khí tượng.
15. Mây Giúp Điều Chỉnh Nhiệt Độ Trên Trái Đất
Nếu gom hết lượng nước trong mây xuống phủ lên bề mặt Trái Đất, mặt đất sẽ được bao phủ bởi một lớp nước có độ dày cỡ cọng tóc. Chính “lượng nước” này tạo ra sự khác biệt giữa nhiệt độ mùa hè và mùa đông. Mây chính là yếu tố giúp điều hòa nhiệt độ của thời tiết trên hành tinh của chúng ta, giúp nới nhiệt độ mát mẻ hơn khá nhiều.
Mây có vai trò quan trọng trong việc phản xạ ánh sáng mặt trời trở lại không gian, giúp làm mát hành tinh. Đồng thời, mây cũng giữ nhiệt từ bề mặt Trái Đất, giúp duy trì nhiệt độ ổn định vào ban đêm.
16. Hành Tinh Này “Già” Hơn Loài Người Tận 10.000 Lần?
Trái Đất đã tồn tại được khoảng 4.5 tỷ năm, còn con người chỉ mới xuất hiện cách đây khoảng 450.000 năm; và cách đây 45.000 năm, con người mới “phủ” đầy quả đất này.
Sự khác biệt về tuổi tác này cho thấy con người chỉ là một phần rất nhỏ trong lịch sử dài của Trái Đất. Điều này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc bảo vệ và duy trì hành tinh cho các thế hệ tương lai.
17. Ai Đã Đặt Tên Cho Trái Đất?
Không như những hành tinh khác khi ta biết rõ nguồn gốc tên gọi của chúng, ta lại không hề có bất cứ cơ sở nào chỉ ra được “ai” đã gọi hành tinh xanh này là “Trái Đất”. Thuật ngữ “Trái Đất” bắt nguồn từ tiếng Anh cổ và ngôn ngữ Thượng Đức (thuộc ngôn ngữ German Tây), và cũng là hành tinh duy nhất không đặt tên theo tên của một vị thần Hy Lạp hay La Mã.
Nguồn gốc tên gọi “Trái Đất” phản ánh sự gắn bó lâu đời của con người với hành tinh này. Tên gọi này không mang tính thần thoại mà tập trung vào yếu tố vật chất và tự nhiên của Trái Đất.
18. Trái Đất Là Một Động Cơ Nhiệt
Trái Đất là một động cơ nhiệt
Nhiệt từ Mặt Trời được hấp thụ ở những nơi thuộc vĩ độ thấp và trên bề mặt mặt đất, tỏa ra ở những nơi thuộc vĩ độ cao và trong khí quyển. Hoạt động của “động cơ nhiệt” này chính là tác nhân tạo ra gió và bão.
Sự chênh lệch nhiệt độ giữa các vùng khác nhau trên Trái Đất tạo ra các luồng không khí, gây ra gió và các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão.
19. Hiện Tượng Mặt Đất Bị Sụt Xuống Có Thể Thấy Rõ Từ Ngoài Không Gian
Mạch nước ngầm hoạt động có thể gây ra những ảnh hưởng nhất định khiến đất bị sụt xuống – và sự sụt lún này có thể quan sát được từ ngoài không gian.
Việc khai thác nước ngầm quá mức có thể làm giảm áp lực nước trong đất, dẫn đến sụt lún. Các nhà khoa học sử dụng công nghệ viễn thám để theo dõi hiện tượng này và đưa ra các biện pháp phòng ngừa.
20. Số Lượng Virus Còn Nhiều Hơn Cả Sao Trên Trời
Trái Đất có vô số các loại virus tồn tại. Ước tính, có khoảng hơn 10^30 loại virus khác nhau trên hành tinh của chúng ta. Con số này đủ để gán cho mỗi ngôi sao trong vũ trụ 100 triệu lần.
Mặc dù nhiều loại virus có hại, nhưng một số loại virus lại đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái. Ví dụ, virus có thể kiểm soát số lượng vi khuẩn và các vi sinh vật khác.
Bạn muốn tìm hiểu thêm về Trái Đất và những điều kỳ diệu của nó? Hãy truy cập XETAIMYDINH.EDU.VN ngay hôm nay để khám phá thêm nhiều thông tin thú vị và được tư vấn chi tiết. Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá “ngôi nhà xanh” của chúng ta một cách đầy đủ và sâu sắc nhất. Liên hệ với Xe Tải Mỹ Đình qua địa chỉ Số 18 đường Mỹ Đình, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội hoặc Hotline: 09xxxxxxxxx để được giải đáp mọi thắc mắc.
FAQ: Những Câu Hỏi Thường Gặp Về Trái Đất
-
Trái Đất được hình thành như thế nào?
Trái Đất hình thành từ đám mây bụi và khí xoay quanh Mặt Trời khoảng 4.5 tỷ năm trước.
-
Cấu tạo bên trong của Trái Đất gồm những gì?
Trái Đất có cấu tạo gồm lớp vỏ, lớp phủ, lõi ngoài và lõi trong.
-
Tại sao Trái Đất có từ trường?
Từ trường của Trái Đất được tạo ra bởi dòng chảy của sắt nóng chảy trong lõi ngoài.
-
Khí quyển của Trái Đất gồm những thành phần nào?
Khí quyển của Trái Đất chủ yếu gồm nitơ (78%) và oxy (21%), cùng với một lượng nhỏ các khí khác.
-
Tại sao Trái Đất có sự sống?
Trái Đất có sự sống nhờ có nước, khí quyển phù hợp và khoảng cách lý tưởng đến Mặt Trời.
-
Hiện tượng El Nino và La Nina ảnh hưởng đến Trái Đất như thế nào?
El Nino và La Nina là các hiện tượng thời tiết gây ra sự thay đổi nhiệt độ nước biển ở Thái Bình Dương, ảnh hưởng đến khí hậu toàn cầu.
-
Biến đổi khí hậu đang diễn ra trên Trái Đất như thế nào?
Biến đổi khí hậu làm tăng nhiệt độ trung bình của Trái Đất, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan và mực nước biển dâng cao.
-
Con người có thể làm gì để bảo vệ Trái Đất?
Con người có thể giảm lượng khí thải nhà kính, sử dụng năng lượng tái tạo và bảo vệ rừng để bảo vệ Trái Đất.
-
Trái Đất có những nguồn tài nguyên thiên nhiên nào?
Trái Đất có nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên như khoáng sản, dầu mỏ, khí đốt và nước.
-
Tương lai của Trái Đất sẽ như thế nào?
Tương lai của Trái Đất phụ thuộc vào hành động của con người trong việc giải quyết các vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu.
