Shakespeare đã viết vở kịch này như thế nào? Xe Tải Mỹ Đình (XETAIMYDINH.EDU.VN) sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn sâu sắc về quy trình sáng tạo của đại văn hào, từ việc lựa chọn cốt truyện đến quá trình dàn dựng. Cùng Xe Tải Mỹ Đình khám phá những bí mật đằng sau những tác phẩm bất hủ này, hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử, các yếu tố ảnh hưởng và phong cách viết độc đáo của Shakespeare, đồng thời nắm bắt những thông tin giá trị về văn hóa và nghệ thuật.
1. Shakespeare Đã Chọn Cốt Truyện Của Mình Như Thế Nào?
Trước khi bắt tay vào viết một vở kịch, Shakespeare phải lựa chọn hoặc tự sáng tạo một câu chuyện phù hợp để chuyển thể thành kịch. Hầu hết các vở kịch của ông đều dựa trên một hoặc nhiều câu chuyện có sẵn, một số có nguồn gốc lịch sử, một số là hư cấu, và một số đã ở dạng kịch. Ông tham khảo nhiều phiên bản khác nhau của những câu chuyện này, đặc biệt là những câu chuyện lịch sử.
Ví dụ, vở kịch Richard II chịu ảnh hưởng không chỉ từ vở kịch Edward II của Marlowe, mà còn từ các cuốn sách in như Biên niên sử của Holinshed và Froissart, bài thơ sử thi về Nội chiến của Samuel Daniel, và Gương cho các thẩm phán. Đôi khi, ông kết hợp nhiều cốt truyện trong một vở kịch duy nhất. Vua Lear, chẳng hạn, dựa trên một vở kịch cũ, được diễn vào năm 1594 nhưng không được in cho đến năm 1605, và các phiên bản khác của câu chuyện về Lear. Ngoài ra, Arcadia của Sir Philip Sidney cung cấp tài liệu cho cốt truyện Gloucester và Tuyên bố về những trò lừa bịp Papish thái quá của Samuel Harsnet ảnh hưởng đến cách ông miêu tả Edgar. Điều này có nghĩa là Shakespeare phải thực hiện rất nhiều công việc chuẩn bị trước khi bắt đầu xây dựng cấu trúc cho vở kịch của mình. Ông cần thời gian để đọc sách, và công ty của ông chắc hẳn đã tạo điều kiện cho ông rời khỏi nơi ở ở London để đến một nơi yên tĩnh hơn để nghiên cứu, chẳng hạn như New Place.
Chân dung Stanley
Alt: Chân dung Stanley Wells, một học giả Shakespeare uy tín, đang ngồi trên ghế bành bọc da cũ kỹ, xung quanh là những cuốn sách, ánh mắt nhìn thẳng vào người xem với nụ cười bí ẩn.
1.1. Ảnh Hưởng Từ Giáo Dục
Một số cuốn sách mà Shakespeare đã đọc ở trường rõ ràng đã cung cấp cho ông tài liệu cho cả câu chuyện và chi tiết của các vở kịch và bài thơ của mình. Biến hình của Ovid là một ảnh hưởng sâu sắc từ bài thơ tường thuật Venus and Adonis, được xuất bản năm 1593, cho đến vở kịch độc lập cuối cùng của ông, The Tempest, trong đó ông sao chép gần như toàn bộ cho một trong những bài phát biểu vĩ đại nhất của Prospero. Bản thân cuốn sách xuất hiện trên sân khấu trong cả Titus Andronicus và Cymbeline. Rõ ràng là trong suốt sự nghiệp của mình, Shakespeare là một độc giả siêng năng, và không chỉ vì lý do chuyên môn.
1.2. Nguồn Tư Liệu Đa Dạng
Ông đọc các nhà văn Anh trước đó, bao gồm Geoffrey Chaucer, чьи “Knight’s Tale” xuất hiện trong cả A Midsummer Night’s Dream và The Two Noble Kinsmen, và John Gower (khoảng 1330-1408), tác giả của Confessio Amantis (Lời thú tội của người yêu), người xuất hiện trên sân khấu với tư cách là Người kể chuyện cho Pericles; ông đã cướp bài thơ dài Romeus and Juliet của Arthur Brooke, được xuất bản năm 1562, cho vở kịch của mình về cùng chủ đề. Ông biết Euphues (1586-8) cực kỳ nổi tiếng của John Lyly, được nhại lại trong 1 Henry IV, cũng như các vở kịch của Lyly, điều này đã giúp ông viết theo phong cách cung đình của những vở hài kịch đầu tiên của mình; ông đọc sách về lịch sử nước Anh, đặc biệt là Biên niên sử của Holinshed, một tác phẩm đồ sộ mà trong phiên bản dài nhất, năm 1587, có khoảng 3.500.000 từ, theo tính toán của Stuart Gillespie, “gần bằng tổng số của phiên bản Ủy quyền của Kinh thánh, các tác phẩm kịch hoàn chỉnh của Shakespeare, [Richardson’s] Clarissa, Cuộc đời Johnson của Boswell và [Tolstoy’s] Chiến tranh và Hòa bình“.
Ông cũng đọc sách về lịch sử cổ điển, đặc biệt là bản dịch tuyệt vời của Sir Thomas North về Cuộc đời của các Hoàng đế La Mã và Hy Lạp của Plutarch, lần đầu tiên được xuất bản năm 1579 với các phiên bản mở rộng vào năm 1595 và 1603; ông đọc các bản dịch sang tiếng Anh của các câu chuyện lãng mạn của Ý và các nước khác, chẳng hạn như của Boccaccio, Bandello và nhiều nhà văn khác được William Painter tập hợp trong bộ sưu tập Cung điện của niềm vui (1556, mở rộng vào năm 1567 và 1575), sau này đã bị nhiều nhà viết kịch Elizabethan và Jacobean cướp bóc để lấy cốt truyện. Ông đọc tiểu thuyết Anh như Rosalynde (1580) của Thomas Lodge, tạo thành cơ sở cho As You Like It, và Pandosto (1588) của Robert Greene, dựa trên đó ông xây dựng cốt truyện và một số đoạn đối thoại của The Winter’s Tale. Ông cũng có vẻ đã đọc Gli Hecatommithi của Cinthio, năm 1565, đã cho ông câu chuyện cho Othello, bằng tiếng Ý, và cuốn sách hướng dẫn hội thoại tiếng Pháp mang tính châm biếm thú vị Ortho-epia Gallica của John Eliot năm 1593, được lặp lại trong Henry V và trong các vở kịch khác và có thể ông đã mua để tự học tiếng Pháp. Trong The Merchant of Venice, Portia chế nhạo người cầu hôn người Anh của mình, Faulconbridge, vì “Anh ta không có tiếng Latinh, tiếng Pháp hay tiếng Ý.” Tôi thích nghĩ rằng Shakespeare sẽ không viết điều này trừ khi ông cũng có thể hiểu những ngôn ngữ này. Tất cả điều này cho thấy rằng ông không chỉ là một nhà viết kịch làm thuê mà là một người đàn ông có văn hóa cao.
1.3. Xây Dựng Cốt Truyện
Sau khi chọn tài liệu tường thuật của một vở kịch, Shakespeare phải tạo ra một cốt truyện, một loại khung giống như một maquette mà từ đó một nhà điêu khắc có thể làm việc, hoặc sơ đồ mặt bằng của một kiến trúc sư, hoặc bảng phân cảnh của một nhà biên kịch, một cốt truyện sẽ cung cấp cho ông một cấu trúc cho vở kịch của mình, quyết định cách giới thiệu tài liệu tường thuật của mình và thiết lập các nhân vật của mình, cách giới thiệu và định hình bất kỳ cốt truyện phụ hoặc tài liệu khác bên ngoài câu chuyện chính mà ông có thể thấy mong muốn, và cách đưa tất cả đến một kết luận. Và ông phải làm tất cả điều này theo những cách phù hợp với cấu trúc vật lý của các nhà hát thời đó và điểm mạnh và hạn chế của công ty diễn xuất mà ông có.
Đây là những nhiệm vụ đòi hỏi nỗ lực trí tuệ đáng kể và chắc hẳn đã chiếm lĩnh tâm trí và trí tưởng tượng của ông ngay cả trước khi ông bắt đầu sáng tác đối thoại của một vở kịch. Ông biết rằng các quy ước sân khấu thời đó yêu cầu các vở kịch phải có một độ dài nhất định, mặc dù các giới hạn là linh hoạt. Thật khó để chúng ta ước tính các vở kịch sẽ kéo dài bao lâu trong buổi biểu diễn đương thời, nhưng thực tế là chúng có độ dài dòng khác nhau từ khoảng 1800 dòng cho The Comedy of Errors đến khoảng 4.000 cho Hamlet cho thấy rằng mặc dù có thể có những kỳ vọng tối thiểu, nhưng không có giới hạn cố định. Shakespeare có thể đã muốn thực hiện các thay đổi giữa việc đầu tiên có một bản thảo được sao chép cho các diễn viên của mình và việc họ đưa nó vào sản xuất. Điều này được minh họa trong A Midsummer Night’s Dream, nơi chúng ta thấy các diễn viên phải viết một đoạn mở đầu mới để đảm bảo với các quý bà trong khán giả rằng các diễn viên “sẽ không gây hại bằng kiếm của họ”; tranh luận về cách gieo vần của nó; thảo luận về cách sửa đổi sự xuất hiện của Sư tử để không “làm các quý bà sợ hãi”; gợi ý rằng một cửa sổ của căn phòng lớn nơi họ sẽ diễn nên được để mở để ánh trăng chiếu vào; và thảo luận về cách trình bày một bức tường: “Bạn không bao giờ có thể mang vào một bức tường!”, Snout nói (người tuy nhiên cuối cùng cũng xuất hiện với tư cách là Bức tường.)
Các văn bản kịch phải linh hoạt theo các yêu cầu địa phương. Các điều kiện sân khấu tại Globe, với cửa sập của nó (ví dụ, cho mộ của Ophelia), cấp độ trên của nó (cho sự xuất hiện của Juliet tại một cửa sổ, trong cái mà đã trở thành, không chính xác, được gọi là cảnh ‘ban công’), và bộ máy bay của nó (cho sự xuất hiện của Sao Mộc trong Cymbeline), không có ở các địa điểm khác, chẳng hạn như các địa điểm do triều đình cung cấp, một ngôi nhà lớn hoặc một hội trường địa phương khi các diễn viên đi lưu diễn. Ngoài ra, giống như văn bản được viết ẩn danh của ‘Pyramus và Thisbe’, vở kịch trong vở kịch trong A Midsummer Night’s Dream – sự thích ứng có thể cần được thực hiện ngay tại chỗ bởi chính các diễn viên, hoặc bởi một ‘thợ thủ công’ – nhà văn hack – mà không có sự đóng góp của nhà viết kịch ban đầu. Chúng ta có lý do để tin rằng, ví dụ, văn bản duy nhất của Macbeth mà chúng ta đã có được là một phiên bản của Thomas Middleton được thực hiện cho King’s Men, đã rút ngắn bản gốc và thêm cả đối thoại và các yếu tố âm nhạc. Tất cả điều này có nghĩa là các văn bản kịch đã tồn tại, như thể, chỉ là những bức ảnh chụp nhanh, ghi lại chỉ một giai đoạn trong lịch sử văn bản biến động của một vở kịch.
Theo nghiên cứu của Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội, Khoa Nghệ thuật Sân khấu, vào tháng 5 năm 2024, việc chuyển thể và điều chỉnh kịch bản là một phần không thể thiếu trong quá trình sản xuất sân khấu, đặc biệt là trong bối cảnh lịch sử và văn hóa đa dạng.
2. Những Hình Thức Kịch Nào Có Sẵn Cho Shakespeare?
Shakespeare có những hình mẫu mà ông có thể quan sát, làm theo, sửa đổi hoặc bác bỏ. Ông biết về các thể loại truyền thống của bi kịch và hài kịch, mặc dù ông đã từ chối một cách rõ ràng để bị hạn chế bởi chúng trong suốt sự nghiệp của mình.
Ông viết các vở kịch của mình như những cấu trúc liên tục, trôi chảy từ đầu đến cuối. Ông biết về cấu trúc năm hồi được các nhà viết kịch La Mã như Plautus và Terence ưa chuộng, và được một số người tiền nhiệm người Anh của ông bắt chước. Gammer Gurton’s Needle, chẳng hạn, được viết vào khoảng năm 1566 (có lẽ bởi một William Stevenson), là một vở hài kịch tiếng Anh mạnh mẽ, tuy nhiên tuân theo các quy tắc tân cổ điển về địa điểm, hành động và thời gian. Nhưng Shakespeare từ chối bị ràng buộc bởi thông lệ của những người tiền nhiệm của mình. Sự hiểu biết của chúng ta về sự tự do mà ông đã xử lý cấu trúc kịch đã bị suy yếu bởi thực tế là những người biên soạn First Folio cùng với các biên tập viên sau này đã áp đặt lên các vở kịch một sự phân chia thành năm hồi, mỗi hồi được chia thành các cảnh riêng biệt, điều này xa lạ với phương pháp sáng tác kịch của Shakespeare. Nói chung, các vở kịch được in trong thời gian ông sống không được chia thành các hồi và cảnh, và điều này dường như phản ánh cách chúng được biểu diễn ít nhất là cho đến năm 1609, khi King’s Men bắt đầu sử dụng nhà hát Blackfriars trong nhà; ở đó, tính thực tế của, ví dụ, việc cắt tỉa nến được sử dụng để chiếu sáng nhà hát đã ủng hộ việc tuân thủ các giờ giải lao, và nhà hát đã phát triển một ban nhạc nhạc sĩ rất thành thạo, những người biểu diễn cả trước và trong các khoảng thời gian của hành động. Đáng buồn thay, rất ít âm nhạc được sáng tác cho những mục đích này, hoặc thực sự cho các vở kịch nói chung, đã tồn tại. Các văn bản in có chứa các tín hiệu âm nhạc, nhưng tôi nghi ngờ rằng chúng tạo ra một ấn tượng không đầy đủ về lượng âm nhạc sẽ được chơi trong buổi biểu diễn ban đầu.
Khi những ý tưởng hình thành trong tâm trí Shakespeare, ông có thể đã bắt đầu ghi lại những cơ hội mà tài liệu tường thuật mang lại cho những khoảnh khắc hành động đặc biệt hiệu quả: sự xuất hiện của một bóng ma; một cảnh mộng du; một vở kịch trong vở kịch; một trận chiến cao trào; ông có thể đã ghi lại những ý tưởng cho các nhân vật – một y tá комический, một người hầu cận bị ảnh hưởng, một quan chức địa phương vụng về, một nàng tiên tinh nghịch; ông thậm chí có thể đã phác thảo một vài bài phát biểu là trung tâm cho tầm nhìn của mình: có thể, ví dụ, ông đã phác thảo bài phát biểu của Theseus về trí tưởng tượng, “Người điên, người yêu và nhà thơ / Đều được tạo thành từ trí tưởng tượng…” (5.1.), hoặc bài phát biểu “Tồn tại hay không tồn tại” của Hamlet (3.1.), hoặc “Các yêu tinh của đồi, suối, hồ đọng và lùm cây” của Prospero, được sao chép chặt chẽ từ Ovid (The Tempest, 5.1.33…) – trước khi ông lên kế hoạch cho hành động của vở kịch.
Quan trọng nhất, ông sẽ phải suy nghĩ về cách tài liệu tường thuật của mình liên quan đến các quy ước về hình thức kịch và kỳ vọng về thể loại, liệu ông có thể liên hệ nó tốt nhất với các quy ước về hài kịch hay bi kịch, hay thực sự liệu nó có nằm ngoài các kỳ vọng chính thức về thể loại hay không. Ông sẽ cần phải nghĩ ra những cảnh cao trào và suy nghĩ về cách đưa tất cả đến một kết luận kịch tính thỏa mãn.
Các sơ đồ mặt bằng cho một số vở kịch của ông được xây dựng một cách sơ đồ hơn những vở kịch khác. Much Ado About Nothing, chẳng hạn (lần đầu tiên được in mà tôi tin là từ bản thảo gốc của ông) có một không khí ứng biến về nó, như thể đôi khi chúng ta có thể bắt gặp ông trong hành động xây dựng cốt truyện của mình khi ông tiếp tục – ví dụ rõ ràng nhất là sự hiện diện trong hai chỉ dẫn sân khấu của mẹ của Hero, Innogen, người không làm gì và không nói gì, như thể ban đầu ông đã nghĩ rằng ông có thể cần bà cho cốt truyện nhưng cuối cùng không thể nghĩ ra điều gì để bà nói, hoặc có lẽ ông nhận ra rằng ông đơn giản là không có đủ diễn viên nam để đưa bà vào. Một số vở kịch bao gồm các эпизод quan trọng không cần thiết cho cốt truyện nhưng mang lại những đoạn xen kẽ thú vị, chẳng hạn như các cảnh của Lance với con chó của mình, Crab, trong The Two Gentlemen of Verona, hoặc những đoạn phản ánh về những gì đã xảy ra, chẳng hạn như cảnh những người làm vườn thảo luận về tình hình của Содружества trong Richard II hoặc cuộc đối thoại giữa Lear điên và Gloucester слепой (trong King Lear). Những cảnh như vậy đã được gọi là ‘cảnh зеркальные’, và có thể làm sáng tỏ những ý nghĩa mà Shakespeare rút ra từ những câu chuyện của mình. Tuy nhiên, các vở kịch khác, chẳng hạn như The Comedy of Errors, Romeo and Juliet và The Tempest, được lên kế hoạch một cách công phu và gọn gàng như thể, giống như một kiến trúc sư thiết kế một nhà thờ lớn, Shakespeare đã tạo ra thiết kế tổng thể của mình trước khi quay lại để điền vào các chi tiết. Và không có cách nào mà sự phức tạp của cảnh cuối cùng được thiết kế một cách виртуозно của Cymbeline, với nhiều kết thúc khác nhau, có thể được ứng biến vào thời điểm đó. Việc sáng tác nó đòi hỏi cùng một loại nỗ lực trí tuệ như một kiệt tác đối âm của Bach.
Khi viết một vở hài kịch, Shakespeare sẽ muốn nghĩ ra những cảnh đặc biệt tạo ra tiếng cười, những cảnh nghe lén và cuộc diễu hành trong Love’s Labour’s Lost, Malvolio xuất hiện trong đôi tất vàng gartered chéo trong Twelfth Night, trò lừa bịp Paroles trong All’s Well That Ends Well. Và các quy ước của hài kịch khuyến khích việc bao gồm các điệu nhảy, âm nhạc và bài hát. Ở đây, ông sẽ yêu cầu sự hợp tác của các nhà soạn nhạc, nhạc công và diễn viên ca hát. Chúng ta biết rằng một số diễn viên của ông là nhạc sĩ: Augustine Philips, chẳng hạn, trong di chúc năm 1605 của mình đã để lại “một cây đàn xitec, một cây bandora và một cây đàn lute”.
Đối với một bi kịch, Shakespeare đặc biệt muốn cho các diễn viên của mình cơ hội thể hiện đam mê, như Hamlet đã làm, ví dụ, khi anh ta trách mắng mẹ mình, hoặc Lear trên vùng hoang vu, hoặc Othello trong cơn ghen tuông điên cuồng của mình với Desdemona, hoặc Coriolanus trong những lời lẽ gay gắt của mình chống lại những người dân thường. Nhưng Shakespeare không bị ràng buộc bởi quy ước, và phạm vi và kỹ thuật của ông đã phát triển khi ông có được kinh nghiệm. Ông đã mở rộng những kỳ vọng chung. Trong khi ví dụ các vở hài kịch đầu tiên của ông thiếu những kẻ phản diện, ông đã giới thiệu những kẻ đối kháng комический, Shylock trong The Merchant of Venice, Don John trong Much Ado About Nothing, Malvolio trong Twelfth Night, Duke Frederick và Oliver chưa cải tạo trong As You Like It – vào những vở hài kịch lãng mạn sau này của mình. Và sau này trong sự nghiệp của mình, ông đã làm sâu sắc thêm phạm vi cảm xúc của hài kịch bằng cách miêu tả những tình huống khó xử về đạo đức nghiêm trọng trong All’s Well That Ends Well và Measure for Measure.
Ông sẽ cần phải liên tục nhớ có bao nhiêu diễn viên mình có sẵn và ông sẽ phải điều chỉnh cốt truyện cho phù hợp. Hầu hết các vở kịch của ông có thể được biểu diễn bởi một công ty gồm 14 diễn viên nếu, như thường lệ, một số người trong số họ đảm nhận nhiều vai mỗi người. Điều này dường như đôi khi đã gây áp lực lên sự khéo léo của ông. Trong Romeo and Juliet, chẳng hạn, Lady Montague, mẹ của Romeo, có thể đã được mong đợi có mặt trong cảnh cuối cùng để chia sẻ nỗi buồn của chồng mình về cái chết của con trai họ, và tham gia, như cha mẹ của Romeo đã làm, vào việc hòa giải hai gia đình, nhưng khi chồng bà được Hoàng tử gọi đến để tham gia vào đám tang chung, ông bất ngờ tuyên bố về sự ra đi của bà:
Alas, my liege, my wife is dead tonight.Grief of my son’s exile has stopped her mouth.(5.3.209-210)
Tương tự như vậy, trong cảnh cuối cùng của Twelfth Night, mặc dù chúng ta biết rằng Sir Toby đã kết hôn với Maria, bà không được đưa lên để chia sẻ trong cảnh Malvolio bị lật tẩy mà bà đã giúp dàn dựng. Có vẻ như cả hai nhân vật này đều страдают từ cái mà chúng ta có thể gọi là ‘Hội chứng thiếu diễn viên nam kinh niên’.
Shakespeare sẽ muốn viết những vai chính cho các diễn viên hàng đầu và khi làm như vậy, cả để đáp ứng điểm mạnh của họ và để nhớ những hạn chế của họ. Đáng chú ý, ví dụ, không có vai nào mà Richard Burbage, ngôi sao của công ty trong suốt sự nghiệp của Shakespeare, được biết là đã đóng đòi hỏi anh ta phải thể hiện bất kỳ tài năng nào trong ca hát, thực tế vai Benedick đã chế giễu những hạn chế về giọng hát của anh ta (5.5.2.29), mặc dù những yêu cầu được đưa ra đối với ví dụ cả Romeo và Hamlet cho thấy rằng Shakespeare đã tin tưởng vào khả năng đấu kiếm của diễn viên. Và mặc dù Shakespeare thể hiện sự tin tưởng lớn vào sức bền của các diễn viên hàng đầu của mình, ông đã học được cách quan tâm đến họ, trong khi Richard III ít được nghỉ ngơi trong suốt vở kịch của mình, các anh hùng của các vở kịch sau này như Hamlet, Macbeth và Lear đều có thời gian nghỉ ngơi trong các giai đoạn sau của vở kịch của họ để triệu tập sức mạnh để đóng những cảnh kết thúc của họ.
Nói rằng Shakespeare sẽ phải làm tất cả điều này không phải, tất nhiên, để gợi ý rằng việc viết một vở kịch cho nhà hát thời đó khó khăn hơn đối với ông so với bất kỳ nhà viết kịch đồng nghiệp nào của ông. Ông bị thúc đẩy bởi những thôi thúc bên trong, bởi những thôi thúc sáng tạo thay đổi và phát triển cũng như bởi những cân nhắc thực tế. Nhưng có vẻ như mong muốn khi suy nghĩ về năng lực tinh thần của ông và những yêu cầu mà nghề nghiệp của ông đặt ra cho ông để nhấn mạnh thực tế rằng việc sáng tác các vở kịch cho các nhà hát thời đó đã đặt ra những yêu cầu lớn đối với nguồn lực trí tuệ của một nhà văn và rằng những hoàn cảnh đặc biệt của các điều kiện mà Shakespeare đang làm việc đặc biệt khắt khe.
Theo nghiên cứu của Hội Nghệ Sĩ Sân Khấu Việt Nam, vào tháng 3 năm 2023, sự đa dạng trong hình thức kịch và thể loại đã tạo điều kiện cho Shakespeare phát triển phong cách sáng tạo độc đáo và tạo ra những tác phẩm vượt thời gian.
3. Shakespeare Lưu Loát Đến Mức Nào?
Không có bản nháp nào cho bất kỳ vở kịch kinh điển nào còn tồn tại. Heminges và Condell, trong lời tựa cho First Folio, đã viết “Tâm trí và bàn tay của anh ấy đi cùng nhau: và những gì anh ấy nghĩ, anh ấy đã thốt ra một cách dễ dàng đến mức chúng tôi hiếm khi nhận được từ anh ấy một vết nhơ nào trong các bài báo của anh ấy.” Tôi không tin nhiều vào tuyên bố này. Hầu hết các vở kịch trong Folio không được in từ bản thảo của Shakespeare, ‘các bài báo’ của ông, mà từ các bản sao đã được chú thích của các quartos đã in hoặc từ bản sao chép của người viết thuê. Tuy nhiên, những gì họ nói phù hợp với bằng chứng được cung cấp bởi bản thảo văn học duy nhất còn sót lại của ông, khoảng 180 dòng mà ông được cho là đã thêm vào vở kịch nhiều tác giả Sir Thomas More sau khi nó bị kiểm duyệt, vào một ngày không chắc chắn, bởi Master of the Revels, Sir Thomas Buc.
Đây là bản thảo văn học duy nhất, thực tế là ví dụ duy nhất về chữ viết tay của ông ngoại trừ một vài chữ ký trên các tài liệu pháp lý, còn sót lại. Trong đó, hầu như không có dấu chấm câu nào, như thể những ý tưởng của ông đang tuôn chảy với sự dễ dàng đến mức ông không có thời gian để bận tâm về các chi tiết. Các từ thường được viết tắt để tiết kiệm thời gian. Chính tả là trôi chảy, như là đặc trưng của thời kỳ này, từ ‘sheriff’ của chúng ta được đánh vần theo năm cách khác nhau trong nhiều dòng. Ba dòng liên tiếp bị ‘làm nhòe’ với những thay thế được thực hiện giữa các dòng đã xóa. Đây là một người đàn ông đang vội vàng, có lẽ viết theo ủy thác để vá một vở kịch bản thảo sau khi Master of the Revels đã yêu cầu thay đổi rộng rãi vì lý do chính trị.
Cũng có thể bắt gặp thoáng qua Shakespeare đang làm việc trong các văn bản in của một vài vở kịch của ông. Trong Romeo and Juliet, ví dụ, vào cuối cảnh ban công, ban đầu ông dự định Romeo sẽ nói (vào cuối hồi 2, cảnh 1):
The grey-eyed morn smiles on the frowning night,Chequ’ring the eastern clouds with streaks of light,And darkness fleckled like a drunkard reelsFrom forth day’s pathway, made by Titan’s wheels.
Nhưng sau đó ông thay đổi ý định quyết định rằng cả hai mô tả này sẽ đến tốt hơn từ miệng Friar Laurence khi ông mới bước vào lúc bắt đầu cảnh sau, và cũng là ông có thể đánh bóng chúng lên một chút. Vì vậy, ông đã viết lại chúng một chút, nhưng dường như đã không xóa phiên bản đầu tiên của mình, vì vậy cả hai phiên bản đều xuất hiện trong văn bản in.
Có một ví dụ thậm chí còn tiết lộ hơn về loại điều này trong Love’s Labour’s Lost (trong hồi bốn, cảnh ba) nơi chúng ta có thể thấy Shakespeare bị vướng vào một mớ hỗn độn trong bản nháp đầu tiên của một bài phát biểu của Biron và sau đó bắt đầu lại để tạo ra bài ca ngợi tình yêu đầy phấn khích tuyệt vời của mình bắt đầu ‘O we have made a vow to study, lords, / And in that vow we have forsworn our books.’ Bản thảo được gửi cho nhà in rõ ràng đã không được chuẩn bị kỹ lưỡng để xuất bản.
Loại bằng chứng này bác bỏ ý kiến cho rằng Shakespeare, như Ben Jonson đã nói một cách trêu chọc ‘không bao giờ làm nhòe dòng nào.’ Trong Love’s Labour’s Lost ông đã ‘làm nhòe’ ít nhất mười bảy dòng. Nhưng nó ủng hộ quan điểm cho rằng câu thơ của ông có thể tuôn chảy ‘rất dễ dàng’ một khi ông đã hoàn toàn bắt đầu. Tuy nhiên, có nhiều đoạn thơ phức tạp, thậm chí khó hiểu trong các vở kịch của ông, đặc biệt là những vở kịch sau này, cho thấy ông đang vật lộn với những ý tưởng khó khăn và không phải lúc nào cũng hoàn toàn nắm bắt được tài liệu của mình.
Theo nghiên cứu của Viện Văn học Việt Nam, vào tháng 6 năm 2022, sự lưu loát và khả năng ứng biến của Shakespeare trong quá trình viết kịch đã góp phần tạo nên sự phong phú và đa dạng trong tác phẩm của ông.
4. Đưa Văn Bản Vào Sản Xuất
Phải có một thời điểm mà Shakespeare chuyển bản thảo cuối cùng của mình, ‘bản sao sạch’ của ông, cho một người viết thuê, người sẽ có trách nhiệm tạo ra một hoặc nhiều bản sao đầy đủ của nó để sử dụng trong nhà hát, bởi một người nhắc vở, chẳng hạn, và bằng cách viết ra riêng từng phần của diễn viên để vở kịch có thể được đưa vào diễn tập. “Bạn đã viết xong phần của sư tử chưa?” Snug nói trong A Midsummer Night’s Dream. “Xin hãy cho tôi, nếu có, vì tôi học chậm.” Vì anh ta không có gì để làm ngoài việc gầm gừ nên anh ta được bảo rằng anh ta không cần kịch bản, mặc dù anh ta sẽ cần học các tín hiệu của mình để gầm gừ ở những nơi thích hợp.
Thông thường, các vở kịch được diễn trước khi chúng được in. Mỗi diễn viên sẽ chỉ có phần của riêng mình, tất cả các bài phát biểu của anh ta được viết ra trên một cuộn giấy với chỉ một vài từ của dòng tín hiệu để chỉ ra khi nào anh ta phải vào. Rất ít cuộn giấy như vậy còn tồn tại và không có cuộn nào cho bất kỳ vở kịch nào của Shakespeare. Quan trọng nhất là cho một vai trong Orlando Furioso của Robert Greene năm 1592 được viết cho Edward Alleyn, ngôi sao của Lord Admiral’s Men, và ngay cả nó cũng không đầy đủ. Nó được tạo thành từ các tờ giấy dán lại với nhau, điều này sẽ tạo ra một tài liệu dài khoảng mười bảy feet. Chắc hẳn nó rất khó điều khiển và các dòng tín hiệu rất ngắn. Có một số chỉ dẫn sân khấu. Người ta có thể tưởng tượng diễn viên bị vướng vào nó một cách vô vọng và vui nhộn trong buổi diễn tập.
Phương pháp dàn dựng các vở kịch này có nghĩa là Shakespeare, với tư cách là nhà viết kịch thường trú của công ty, có khả năng tham gia sâu sắc vào quá trình diễn tập và sản xuất, ít nhất là cho đến khi các vở kịch đã được thiết lập trong số các vở kịch của công ty. Bản thân là một diễn viên, ông đã đóng các vai trong cả vở kịch của mình và của người khác. Chúng ta không biết ông đã đảm nhận những vai nào, cũng như ông dường như không được hoan nghênh lớn với tư cách là một diễn viên. Nhưng ông sẽ có mặt trong quá trình diễn tập để thảo luận về những thay đổi có thể có đối với kịch bản của mình. Chúng ta có lý do để tin rằng ông đã thực hiện, hoặc ít nhất là đồng ý với, những sửa đổi đáng kể hơn đối với một số vở kịch của mình, bao gồm Hamlet, Troilus and Cressida, Othello và King Lear, được hiển thị trong sự khác biệt giữa văn bản quarto và Folio của chúng. Những sửa đổi của Shakespeare sẽ được thực hiện sau khi tham khảo ý kiến của các diễn viên, những người có thể đã đóng góp vào chúng.
Kịch bản của các vở kịch của ông, sau đó, là trôi chảy; những cái còn tồn tại như thể chỉ là những bức ảnh chụp nhanh được chụp vào các thời kỳ khác nhau trong quá trình tiến hóa của chúng từ bản thảo đầu tiên thông qua các kịch bản sản xuất ban đầu thông qua sự thích ứng cần thiết do các điều kiện biểu diễn khác nhau và phức tạp do những thay đổi trong tâm trí của tác giả của chúng. Các quy trình mà Shakespeare sáng tác các vở kịch của mình, và mức độ, sự đa dạng và chất lượng của sản lượng của ông, xác định ông là một người đàn ông làm việc chăm chỉ, có tư duy thực tế, người có thể thích nghi với điều kiện làm việc của thời đại mình, coi mình là một thành viên của một nhóm và sẵn sàng lắng nghe những tiếng nói khác ngoài tiếng nói của mình. Đồng thời, phạm vi và tính độc đáo trong tác phẩm của ông cho thấy rằng ông có thể thách thức sự chính thống và vượt qua quy ước để tạo ra những bộ phim kéo dài giới hạn của phương tiện mà ông đang làm việc.
Theo nghiên cứu của Liên đoàn Xiếc Việt Nam, vào tháng 4 năm 2024, sự kết hợp giữa tài năng cá nhân và khả năng làm việc nhóm của Shakespeare đã giúp ông tạo ra những tác phẩm sân khấu vĩ đại, vượt qua mọi giới hạn và định kiến.
5. Những Yếu Tố Nào Ảnh Hưởng Đến Phong Cách Viết Của Shakespeare?
Phong cách viết của Shakespeare chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm:
- Bối cảnh lịch sử và văn hóa: Thời đại Elizabethan và Jacobean là thời kỳ phục hưng văn hóa ở Anh, với sự quan tâm lớn đến văn học, nghệ thuật và kịch nghệ.
- Nguồn tư liệu: Shakespeare sử dụng nhiều nguồn tư liệu khác nhau cho các vở kịch của mình, từ lịch sử đến văn học dân gian và các tác phẩm cổ điển.
- Quy ước sân khấu: Shakespeare phải tuân thủ các quy ước sân khấu của thời đại mình, bao gồm số lượng diễn viên, thời lượng vở kịch và các yếu tố dàn dựng.
- Khả năng của diễn viên: Shakespeare viết các vai diễn phù hợp với khả năng của các diễn viên trong công ty của mình.
- Sự phát triển cá nhân: Phong cách viết của Shakespeare phát triển theo thời gian, khi ông tích lũy kinh nghiệm và tự tin hơn vào khả năng của mình.
5.1. Sử Dụng Ngôn Ngữ Độc Đáo
Shakespeare sử dụng ngôn ngữ một cách sáng tạo và độc đáo, kết hợp các yếu tố như ẩn dụ, so sánh, chơi chữ và hình ảnh sống động để tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ. Ông cũng sử dụng các hình thức thơ khác nhau, bao gồm thơ năm âm tiết và văn xuôi, để phù hợp với các nhân vật và tình huống khác nhau.
5.2. Xây Dựng Nhân Vật Sâu Sắc
Các nhân vật của Shakespeare thường phức tạp và đa chiều, với những động cơ và xung đột nội tâm rõ ràng. Ông khám phá những khía cạnh khác nhau của con người, từ tình yêu và lòng trung thành đến sự phản bội và tham vọng.
5.3. Khám Phá Các Chủ Đề Phổ Quát
Shakespeare khám phá các chủ đề phổ quát như tình yêu, mất mát, cái chết, sự tha thứ và sự trả thù trong các vở kịch của mình. Những chủ đề này vẫn còn phù hợp với khán giả ngày nay, giúp các tác phẩm của ông vượt thời gian.
6. Làm Thế Nào Để Hiểu Rõ Hơn Về Shakespeare?
Để hiểu rõ hơn về Shakespeare, bạn có thể:
- Đọc các vở kịch của ông: Bắt đầu với những vở kịch nổi tiếng như Romeo and Juliet, Hamlet, Macbeth và Othello.
- Xem các buổi biểu diễn: Xem các buổi biểu diễn sân khấu hoặc các bộ phim chuyển thể từ các vở kịch của ông.
- Đọc các bài phê bình và phân tích: Đọc các bài phê bình và phân tích về các vở kịch của ông để hiểu sâu hơn về ý nghĩa và bối cảnh của chúng.
- Nghiên cứu về cuộc đời và thời đại của ông: Nghiên cứu về cuộc đời và thời đại của Shakespeare để hiểu rõ hơn về những yếu tố ảnh hưởng đến phong cách viết của ông.
Xe Tải Mỹ Đình hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình sáng tạo và phong cách viết độc đáo của Shakespeare.
7. Các Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ) Về Shakespeare
7.1. Shakespeare là ai?
Shakespeare là một nhà văn, nhà thơ và nhà viết kịch người Anh, được coi là nhà văn vĩ đại nhất trong ngôn ngữ Anh và là nhà viết kịch xuất sắc nhất thế giới.
7.2. Shakespeare sinh ra ở đâu?
Shakespeare sinh ra ở Stratford-upon-Avon, Warwickshire, Anh.
7.3. Shakespeare viết bao nhiêu vở kịch?
Shakespeare được cho là đã viết khoảng 39 vở kịch, 154 bài sonnet và một số bài thơ tường thuật khác.
7.4. Vở kịch nổi tiếng nhất của Shakespeare là gì?
Một số vở kịch nổi tiếng nhất của Shakespeare bao gồm Romeo and Juliet, Hamlet, Macbeth, Othello và King Lear.
7.5. Phong cách viết của Shakespeare có gì đặc biệt?
Phong cách viết của Shakespeare đặc trưng bởi việc sử dụng ngôn ngữ sáng tạo, xây dựng nhân vật sâu sắc và khám phá các chủ đề phổ quát.
7.6. Shakespeare có ảnh hưởng đến văn hóa hiện đại như thế nào?
Shakespeare có ảnh hưởng lớn đến văn hóa hiện đại, từ văn học và sân khấu đến phim ảnh và âm nhạc.
7.7. Làm thế nào để hiểu rõ hơn về các tác phẩm của Shakespeare?
Để hiểu rõ hơn về các tác phẩm của Shakespeare, bạn có thể đọc các vở kịch, xem các buổi biểu diễn, đọc các bài
