Cho A Và B Là Hai Góc Khác Nhau Và Bù Nhau Thì Điều Gì Xảy Ra?

Hai góc khác nhau và bù nhau là gì và tại sao nó lại quan trọng trong toán học và các ứng dụng thực tế? Xe Tải Mỹ Đình sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn sâu sắc về khái niệm này, khám phá các tính chất, ứng dụng thực tế và cách giải các bài toán liên quan. Hãy cùng khám phá những điều thú vị về cặp góc đặc biệt này và đừng quên ghé thăm XETAIMYDINH.EDU.VN để khám phá thêm nhiều điều thú vị khác về thế giới toán học và ứng dụng của nó.

1. Hai Góc Bù Nhau Là Gì? Định Nghĩa Và Tính Chất Cơ Bản

Hai góc bù nhau là gì? Hai góc được gọi là bù nhau nếu tổng số đo của chúng bằng 180 độ (π radian).

1.1 Định Nghĩa Góc Bù Nhau

Trong hình học, hai góc được gọi là góc bù nhau nếu tổng số đo của chúng bằng 180 độ. Điều này có nghĩa là nếu bạn có hai góc, góc A và góc B, thì chúng là góc bù nhau nếu:

A + B = 180°

Ví dụ, nếu góc A có số đo là 60 độ, thì góc B bù với góc A sẽ có số đo là 120 độ, vì 60° + 120° = 180°.

1.2 Tính Chất Quan Trọng Của Góc Bù Nhau

Góc bù nhau có nhiều tính chất quan trọng, được ứng dụng rộng rãi trong hình học và lượng giác. Dưới đây là một số tính chất nổi bật:

  • Tổng số đo: Tổng số đo của hai góc bù nhau luôn bằng 180 độ.
  • Sin của hai góc bù nhau: Sin của hai góc bù nhau bằng nhau. Ví dụ: sin(A) = sin(180° – A).
  • Cos của hai góc bù nhau: Cos của hai góc bù nhau là hai số đối nhau. Ví dụ: cos(A) = -cos(180° – A).
  • Tang của hai góc bù nhau: Tang của hai góc bù nhau là hai số đối nhau. Ví dụ: tan(A) = -tan(180° – A).
  • Cotang của hai góc bù nhau: Cotang của hai góc bù nhau là hai số đối nhau. Ví dụ: cot(A) = -cot(180° – A).

1.3 Ứng Dụng Thực Tế Của Góc Bù Nhau

Góc bù nhau không chỉ là một khái niệm lý thuyết trong toán học, mà còn có nhiều ứng dụng thực tế trong cuộc sống và các lĩnh vực khoa học kỹ thuật. Dưới đây là một số ví dụ điển hình:

  • Xây dựng và kiến trúc: Trong thiết kế và xây dựng, góc bù nhau được sử dụng để đảm bảo tính chính xác và cân đối của các công trình. Ví dụ, khi xây dựng mái nhà, các kỹ sư cần tính toán góc nghiêng sao cho phù hợp với các yếu tố khác như độ cao của tường và chiều rộng của mái để đảm bảo mái nhà vững chắc và thẩm mỹ.
  • Thiết kế đồ họa và nghệ thuật: Trong thiết kế đồ họa, góc bù nhau giúp tạo ra sự cân bằng và hài hòa trong bố cục. Các nhà thiết kế thường sử dụng các góc bù nhau để tạo ra các hình ảnh và mẫu thiết kế hấp dẫn và dễ nhìn.
  • Navigation: Trong lĩnh vực hàng hải và hàng không, góc bù nhau được sử dụng để tính toán hướng đi và vị trí của tàu thuyền và máy bay. Các hệ thống định vị sử dụng các góc bù nhau để xác định vị trí chính xác trên bản đồ.
  • Robot học: Trong robot học, góc bù nhau được sử dụng để điều khiển chuyển động và định hướng của robot. Các kỹ sư robot sử dụng các góc bù nhau để lập trình cho robot di chuyển chính xác và hiệu quả trong môi trường làm việc.

Alt: Hình ảnh minh họa hai góc bù nhau A và B có tổng số đo bằng 180 độ, thường được sử dụng trong hình học.

2. Phân Biệt Góc Bù Nhau Với Các Loại Góc Khác

Làm thế nào để phân biệt góc bù nhau với các loại góc khác như góc nhọn, góc tù, góc vuông và góc kề bù?

2.1 So Sánh Góc Bù Nhau Với Góc Nhọn, Góc Tù Và Góc Vuông

Để hiểu rõ hơn về góc bù nhau, chúng ta cần phân biệt chúng với các loại góc khác:

  • Góc nhọn: Góc nhọn là góc có số đo lớn hơn 0 độ và nhỏ hơn 90 độ. Ví dụ: 30°, 45°, 60°.
  • Góc tù: Góc tù là góc có số đo lớn hơn 90 độ và nhỏ hơn 180 độ. Ví dụ: 120°, 135°, 150°.
  • Góc vuông: Góc vuông là góc có số đo chính xác bằng 90 độ.
  • Góc bù nhau: Như đã định nghĩa, hai góc bù nhau có tổng số đo bằng 180 độ.

Bảng so sánh các loại góc:

Loại góc Số đo góc Đặc điểm
Góc nhọn 0° < góc < 90° Góc nhỏ hơn góc vuông
Góc vuông Góc = 90° Góc tạo bởi hai đường thẳng vuông góc
Góc tù 90° < góc < 180° Góc lớn hơn góc vuông và nhỏ hơn góc bẹt
Góc bù nhau A + B = 180° Hai góc có tổng số đo bằng 180 độ. Một góc có thể là góc nhọn, góc vuông hoặc góc tù, tùy thuộc vào góc còn lại

2.2 Phân Biệt Góc Bù Nhau Và Góc Kề Bù

Góc kề bù là hai góc vừa kề nhau (có chung một cạnh) vừa bù nhau (tổng số đo bằng 180 độ). Điều này có nghĩa là góc kề bù là một trường hợp đặc biệt của góc bù nhau, trong đó hai góc này có chung một cạnh.

Điểm khác biệt chính:

  • Góc bù nhau: Chỉ yêu cầu tổng số đo của hai góc bằng 180 độ, không cần có chung cạnh.
  • Góc kề bù: Vừa phải có tổng số đo bằng 180 độ, vừa phải có chung một cạnh.

Ví dụ:

  • Hai góc có số đo 60° và 120° là góc bù nhau, nhưng không phải là góc kề bù nếu chúng không có chung cạnh.
  • Hai góc có số đo 60° và 120° và có chung một cạnh là góc kề bù.

Alt: Hình ảnh minh họa sự khác biệt giữa góc kề bù (có chung cạnh) và góc bù nhau (không nhất thiết có chung cạnh).

3. Các Bài Toán Về Góc Bù Nhau Và Cách Giải

Bạn muốn thử sức với các bài toán về góc bù nhau? Chúng tôi sẽ cung cấp các ví dụ minh họa và hướng dẫn giải chi tiết.

3.1 Ví Dụ Minh Họa Về Bài Toán Góc Bù Nhau

Dưới đây là một số ví dụ về các bài toán liên quan đến góc bù nhau và cách giải chúng:

Ví dụ 1:

Cho góc A có số đo là 75 độ. Tìm số đo của góc B, biết rằng góc A và góc B là hai góc bù nhau.

Lời giải:

Vì góc A và góc B là hai góc bù nhau, ta có:

A + B = 180°

Thay số đo của góc A vào, ta được:

75° + B = 180°

Giải phương trình, ta tìm được số đo của góc B:

B = 180° - 75° = 105°

Vậy, số đo của góc B là 105 độ.

Ví dụ 2:

Cho hai góc x và y là hai góc bù nhau. Biết rằng góc x lớn hơn góc y là 30 độ. Tính số đo của mỗi góc.

Lời giải:

Ta có hệ phương trình sau:

x + y = 180°
x - y = 30°

Giải hệ phương trình này, ta có thể sử dụng phương pháp cộng đại số:

Cộng hai phương trình lại, ta được:

2x = 210°

Suy ra:

x = 105°

Thay giá trị của x vào một trong hai phương trình ban đầu, ta tìm được y:

105° + y = 180°
y = 180° - 105° = 75°

Vậy, góc x có số đo là 105 độ và góc y có số đo là 75 độ.

Ví dụ 3:

Trong một tứ giác, hai góc đối nhau là góc bù nhau. Biết một trong hai góc đó có số đo là 80 độ. Tính số đo của góc còn lại.

Lời giải:

Gọi góc cần tìm là góc C. Vì hai góc này là góc bù nhau, ta có:

80° + C = 180°

Giải phương trình, ta tìm được:

C = 180° - 80° = 100°

Vậy, số đo của góc còn lại là 100 độ.

3.2 Các Dạng Bài Tập Thường Gặp Và Hướng Dẫn Giải

Các bài tập về góc bù nhau thường gặp trong các kỳ thi và bài kiểm tra. Dưới đây là một số dạng bài tập phổ biến và cách giải chúng:

  • Tìm góc bù khi biết một góc: Cho một góc, yêu cầu tìm góc bù của nó.
    • Cách giải: Sử dụng công thức A + B = 180° để tìm góc còn lại.
  • Giải bài toán liên quan đến hệ phương trình: Cho hai góc bù nhau và một điều kiện khác (ví dụ: hiệu của hai góc), yêu cầu tìm số đo của mỗi góc.
    • Cách giải: Lập hệ phương trình và giải hệ phương trình đó để tìm số đo của mỗi góc.
  • Ứng dụng góc bù trong hình học: Sử dụng tính chất của góc bù nhau để giải các bài toán liên quan đến tam giác, tứ giác và các hình khác.
    • Cách giải: Xác định các góc bù nhau trong hình và sử dụng các tính chất của chúng để tìm các góc hoặc cạnh chưa biết.

Alt: Hình ảnh minh họa một bài tập về góc bù nhau trong hình học, thường gặp trong các kỳ thi.

4. Góc Bù Nhau Trong Lượng Giác: Ứng Dụng Và Công Thức

Góc bù nhau đóng vai trò quan trọng trong lượng giác. Hãy cùng tìm hiểu về các ứng dụng và công thức liên quan.

4.1 Các Hàm Lượng Giác Của Góc Bù Nhau

Như đã đề cập ở trên, góc bù nhau có mối quan hệ đặc biệt với các hàm lượng giác. Dưới đây là các công thức quan trọng:

  • Sin: sin(A) = sin(180° – A)
  • Cos: cos(A) = -cos(180° – A)
  • Tan: tan(A) = -tan(180° – A)
  • Cot: cot(A) = -cot(180° – A)

Các công thức này rất hữu ích trong việc giải các bài toán lượng giác, đặc biệt là khi bạn cần tìm giá trị của một hàm lượng giác tại một góc mà bạn không biết trực tiếp, nhưng bạn biết giá trị của nó tại góc bù của góc đó.

4.2 Ứng Dụng Của Góc Bù Nhau Trong Giải Tam Giác

Trong giải tam giác, góc bù nhau được sử dụng để tìm các góc và cạnh chưa biết của tam giác. Ví dụ, nếu bạn biết một góc của tam giác và cạnh đối diện với góc đó, bạn có thể sử dụng định lý sin để tìm các góc và cạnh còn lại. Định lý sin nói rằng:

a/sin(A) = b/sin(B) = c/sin(C)

Trong đó, a, b, c là độ dài của các cạnh của tam giác, và A, B, C là các góc đối diện với các cạnh đó.

Nếu bạn biết góc A và cạnh a, bạn có thể sử dụng công thức trên để tìm góc B và cạnh b, hoặc góc C và cạnh c. Nếu bạn biết rằng góc B và góc C là góc bù nhau, bạn có thể sử dụng các công thức lượng giác của góc bù nhau để đơn giản hóa các phép tính.

4.3 Ví Dụ Về Bài Toán Lượng Giác Sử Dụng Góc Bù Nhau

Ví dụ:

Cho tam giác ABC có góc A = 30°, cạnh a = 5 cm, và góc B là góc tù. Tìm góc B và cạnh b.

Lời giải:

Sử dụng định lý sin, ta có:

a/sin(A) = b/sin(B)

Thay các giá trị đã biết vào, ta được:

5/sin(30°) = b/sin(B)

Vì sin(30°) = 0.5, ta có:

5/0.5 = b/sin(B)

Suy ra:

10 = b/sin(B)
b = 10 * sin(B)

Vì góc B là góc tù, nên góc bù của nó (180° – B) là góc nhọn. Ta có:

sin(B) = sin(180° - B)

Giả sử góc (180° – B) = x, ta có:

sin(x) = b/10

Vì x là góc nhọn, ta có thể sử dụng bảng giá trị lượng giác hoặc máy tính để tìm giá trị của x. Sau khi tìm được x, ta có thể tìm được góc B:

B = 180° - x

Sau đó, ta có thể tìm được cạnh b bằng cách thay giá trị của góc B vào công thức:

b = 10 * sin(B)

Alt: Hình ảnh minh họa ứng dụng của góc bù nhau trong giải tam giác và các bài toán lượng giác.

5. Những Lỗi Thường Gặp Khi Làm Bài Tập Về Góc Bù Nhau

Để tránh mất điểm đáng tiếc, hãy cùng điểm qua những sai lầm phổ biến và cách khắc phục.

5.1 Nhầm Lẫn Giữa Góc Bù Nhau Và Góc Kề Bù

Một trong những lỗi phổ biến nhất khi làm bài tập về góc bù nhau là nhầm lẫn giữa góc bù nhau và góc kề bù. Như đã giải thích ở trên, góc kề bù là một trường hợp đặc biệt của góc bù nhau, trong đó hai góc này có chung một cạnh.

Cách khắc phục:

  • Luôn nhớ rằng góc bù nhau chỉ yêu cầu tổng số đo của hai góc bằng 180 độ, không cần có chung cạnh.
  • Góc kề bù phải vừa có tổng số đo bằng 180 độ, vừa phải có chung một cạnh.

5.2 Sai Sót Trong Tính Toán Số Học

Một lỗi khác thường gặp là sai sót trong quá trình tính toán số học. Điều này có thể dẫn đến kết quả sai lệch và mất điểm.

Cách khắc phục:

  • Kiểm tra kỹ các phép tính cộng, trừ, nhân, chia trước khi đưa ra kết luận cuối cùng.
  • Sử dụng máy tính để hỗ trợ tính toán, đặc biệt là trong các bài toán phức tạp.
  • Luyện tập thường xuyên để cải thiện kỹ năng tính toán.

5.3 Không Nắm Vững Các Công Thức Lượng Giác

Trong các bài toán lượng giác, việc không nắm vững các công thức lượng giác của góc bù nhau có thể dẫn đến sai sót nghiêm trọng.

Cách khắc phục:

  • Học thuộc và hiểu rõ các công thức lượng giác của góc bù nhau.
  • Làm nhiều bài tập vận dụng để làm quen với việc sử dụng các công thức này.
  • Tham khảo sách giáo khoa, tài liệu tham khảo và các nguồn học liệu trực tuyến để nắm vững kiến thức.

5.4 Không Đọc Kỹ Đề Bài

Đôi khi, lỗi sai không phải do không biết cách giải, mà do không đọc kỹ đề bài. Việc bỏ qua các thông tin quan trọng hoặc hiểu sai yêu cầu của đề bài có thể dẫn đến việc giải sai bài toán.

Cách khắc phục:

  • Đọc kỹ đề bài trước khi bắt đầu giải.
  • Gạch chân hoặcHighlight các thông tin quan trọng trong đề bài.
  • Đảm bảo hiểu rõ yêu cầu của đề bài trước khi bắt tay vào giải.

Alt: Hình ảnh minh họa các lỗi thường gặp khi giải bài tập về góc bù nhau và cách khắc phục.

6. Mẹo Và Thủ Thuật Khi Làm Bài Tập Về Góc Bù Nhau

Nắm vững những mẹo này để giải nhanh và chính xác các bài toán về góc bù nhau.

6.1 Sử Dụng Hình Vẽ Để Minh Họa

Trong các bài toán hình học, việc vẽ hình minh họa có thể giúp bạn hình dung rõ hơn về bài toán và tìm ra hướng giải quyết.

Mẹo:

  • Vẽ hình chính xác và đầy đủ các thông tin đã cho trong đề bài.
  • Sử dụng các ký hiệu để đánh dấu các góc và cạnh đã biết.
  • Quan sát hình vẽ để tìm ra các mối quan hệ giữa các góc và cạnh.

6.2 Áp Dụng Các Định Lý Và Tính Chất Đã Biết

Trong quá trình giải bài toán, hãy luôn nhớ đến các định lý và tính chất đã biết về góc bù nhau, tam giác, tứ giác và các hình khác. Việc áp dụng đúng các định lý và tính chất này có thể giúp bạn đơn giản hóa bài toán và tìm ra lời giải nhanh chóng.

Mẹo:

  • Liệt kê các định lý và tính chất có liên quan đến bài toán.
  • Xác định định lý hoặc tính chất nào phù hợp nhất để áp dụng.
  • Áp dụng định lý hoặc tính chất đó một cách chính xác và cẩn thận.

6.3 Kiểm Tra Lại Kết Quả

Sau khi giải xong bài toán, hãy dành thời gian kiểm tra lại kết quả để đảm bảo rằng bạn không mắc phải bất kỳ sai sót nào.

Mẹo:

  • Kiểm tra lại các phép tính số học.
  • Kiểm tra xem kết quả có phù hợp với các điều kiện đã cho trong đề bài hay không.
  • Thử thay kết quả vào các công thức hoặc định lý liên quan để xem chúng có đúng hay không.

Alt: Hình ảnh minh họa các mẹo và thủ thuật giúp giải nhanh và chính xác các bài toán về góc bù nhau.

7. Góc Bù Nhau Trong Cuộc Sống Hằng Ngày

Góc bù nhau không chỉ xuất hiện trong sách giáo khoa, mà còn hiện diện xung quanh chúng ta.

7.1 Ứng Dụng Trong Thiết Kế Và Xây Dựng

Trong thiết kế và xây dựng, góc bù nhau được sử dụng để đảm bảo tính chính xác và cân đối của các công trình. Ví dụ, khi xây dựng mái nhà, các kỹ sư cần tính toán góc nghiêng sao cho phù hợp với các yếu tố khác như độ cao của tường và chiều rộng của mái để đảm bảo mái nhà vững chắc và thẩm mỹ.

7.2 Ứng Dụng Trong Nghệ Thuật Và Thiết Kế Đồ Họa

Trong nghệ thuật và thiết kế đồ họa, góc bù nhau giúp tạo ra sự cân bằng và hài hòa trong bố cục. Các nhà thiết kế thường sử dụng các góc bù nhau để tạo ra các hình ảnh và mẫu thiết kế hấp dẫn và dễ nhìn.

7.3 Ứng Dụng Trong Navigation Và Định Vị

Trong lĩnh vực hàng hải và hàng không, góc bù nhau được sử dụng để tính toán hướng đi và vị trí của tàu thuyền và máy bay. Các hệ thống định vị sử dụng các góc bù nhau để xác định vị trí chính xác trên bản đồ.

7.4 Ứng Dụng Trong Robot Học Và Điều Khiển Tự Động

Trong robot học, góc bù nhau được sử dụng để điều khiển chuyển động và định hướng của robot. Các kỹ sư robot sử dụng các góc bù nhau để lập trình cho robot di chuyển chính xác và hiệu quả trong môi trường làm việc.

Alt: Hình ảnh minh họa các ứng dụng của góc bù nhau trong cuộc sống hàng ngày, từ xây dựng đến thiết kế và robot học.

8. Các Nguồn Tài Liệu Tham Khảo Về Góc Bù Nhau

Bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về góc bù nhau? Đây là danh sách các tài liệu tham khảo hữu ích.

8.1 Sách Giáo Khoa Và Sách Tham Khảo

  • Sách giáo khoa Toán lớp 7, lớp 9 và lớp 10.
  • Các sách tham khảo về hình học và lượng giác.

8.2 Các Trang Web Giáo Dục Trực Tuyến

  • Khan Academy (khanacademy.org)
  • VietJack (vietjack.com)
  • Toán Học Tuổi Thơ (toanhoctuoitho.vn)

8.3 Các Ứng Dụng Học Toán Trên Điện Thoại

  • Photomath
  • Mathway
  • Symbolab

Alt: Hình ảnh minh họa các nguồn tài liệu tham khảo hữu ích để tìm hiểu sâu hơn về góc bù nhau.

9. FAQ: Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Góc Bù Nhau

Giải đáp mọi thắc mắc của bạn về góc bù nhau.

9.1 Góc Bù Nhau Có Ứng Dụng Gì Trong Thực Tế?

Góc bù nhau có nhiều ứng dụng thực tế trong xây dựng, thiết kế, navigation, robot học và nhiều lĩnh vực khác.

9.2 Làm Thế Nào Để Phân Biệt Góc Bù Nhau Và Góc Kề Bù?

Góc bù nhau chỉ yêu cầu tổng số đo của hai góc bằng 180 độ, trong khi góc kề bù vừa phải có tổng số đo bằng 180 độ, vừa phải có chung một cạnh.

9.3 Các Công Thức Lượng Giác Nào Liên Quan Đến Góc Bù Nhau?

Các công thức lượng giác liên quan đến góc bù nhau bao gồm: sin(A) = sin(180° – A), cos(A) = -cos(180° – A), tan(A) = -tan(180° – A), và cot(A) = -cot(180° – A).

9.4 Những Lỗi Nào Thường Gặp Khi Làm Bài Tập Về Góc Bù Nhau?

Những lỗi thường gặp bao gồm nhầm lẫn giữa góc bù nhau và góc kề bù, sai sót trong tính toán số học, không nắm vững các công thức lượng giác và không đọc kỹ đề bài.

9.5 Có Mẹo Nào Để Giải Nhanh Các Bài Toán Về Góc Bù Nhau Không?

Có, bạn có thể sử dụng hình vẽ để minh họa, áp dụng các định lý và tính chất đã biết, và kiểm tra lại kết quả sau khi giải.

9.6 Tại Sao Góc Bù Nhau Lại Quan Trọng Trong Toán Học?

Góc bù nhau là một khái niệm quan trọng trong hình học và lượng giác, và nó có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực khoa học kỹ thuật và cuộc sống hàng ngày.

9.7 Góc Bù Nhau Có Liên Quan Gì Đến Tam Giác Và Tứ Giác?

Trong tam giác và tứ giác, góc bù nhau có thể được sử dụng để tìm các góc và cạnh chưa biết, đặc biệt là trong các bài toán giải tam giác.

9.8 Làm Thế Nào Để Học Tốt Các Bài Toán Về Góc Bù Nhau?

Để học tốt các bài toán về góc bù nhau, bạn cần nắm vững định nghĩa và tính chất của góc bù nhau, các công thức lượng giác liên quan, và luyện tập thường xuyên với các bài tập khác nhau.

9.9 Góc Bù Nhau Có Ứng Dụng Gì Trong Thiết Kế Đồ Họa?

Trong thiết kế đồ họa, góc bù nhau giúp tạo ra sự cân bằng và hài hòa trong bố cục, và được sử dụng để tạo ra các hình ảnh và mẫu thiết kế hấp dẫn và dễ nhìn.

9.10 Tôi Có Thể Tìm Thêm Thông Tin Về Góc Bù Nhau Ở Đâu?

Bạn có thể tìm thêm thông tin về góc bù nhau trong sách giáo khoa, sách tham khảo, các trang web giáo dục trực tuyến và các ứng dụng học toán trên điện thoại.

10. Kết Luận

Hiểu rõ về “Cho A Và B Là Hai Góc Khác Nhau Và Bù Nhau” sẽ mở ra cánh cửa kiến thức, giúp bạn chinh phục toán học và ứng dụng nó vào thực tế.

Hy vọng bài viết này của Xe Tải Mỹ Đình đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và sâu sắc về khái niệm góc bù nhau. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hoặc muốn tìm hiểu thêm về các chủ đề liên quan đến toán học và ứng dụng của nó, hãy truy cập ngay XETAIMYDINH.EDU.VN để được tư vấn và giải đáp mọi thắc mắc. Đừng quên liên hệ với chúng tôi qua hotline 0247 309 9988 hoặc đến trực tiếp địa chỉ Số 18 đường Mỹ Đình, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội để được hỗ trợ tốt nhất. Chúng tôi luôn sẵn lòng đồng hành cùng bạn trên con đường chinh phục kiến thức!

Comments

No comments yet. Why don’t you start the discussion?

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *