Vai trò của xe vận tải chiến dịch Điện Biên Phủ là yếu tố then chốt góp phần vào thắng lợi lịch sử. Dù đối mặt với sự oanh tạc ác liệt của không quân Pháp, hệ thống vận tải thô sơ nhưng hiệu quả đã đảm bảo cung ứng nhu yếu phẩm cho chiến trường.
Hình ảnh minh họa đoàn xe đạp thồ vận chuyển hàng hóa tiếp tế cho chiến trường Điện Biên Phủ.
Để ngăn chặn dòng người và vật chất từ hậu phương ra chiến trường Điện Biên Phủ, quân đội Pháp đã tập trung lực lượng không quân đánh phá ác liệt các tuyến đường giao thông. Đặc biệt, tuyến đường trọng điểm Cò Nòi – Yên Bái thường xuyên phải hứng chịu tới 69 tấn bom đạn mỗi ngày. Jules Roy, trong cuốn “Trận chiến Điện Biên Phủ dưới con mắt người Pháp”, đã phải thừa nhận sự kiên cường của hệ thống vận tải Việt Nam: “Đã có hàng trăm tấn bom được ném xuống các tuyến giao thông và những con đường tiếp vận của Quân đội nhân dân Việt Nam nhưng chưa bao giờ cắt đứt nổi những con đường ấy…”.
Bất chấp khó khăn do thời tiết khắc nghiệt và sự ngăn chặn của địch, những đoàn xe đạp thồ, ngựa thồ, thuyền lớn nhỏ vẫn dũng cảm vượt bom đạn tiến về Điện Biên Phủ. Hàng vạn dân công, thanh niên xung phong không quản hy sinh, ngày đêm băng rừng, lội suối vận chuyển lương thực, đạn dược ra mặt trận.
Sức mạnh của vận tải thô sơ kết hợp với xe cơ giới đã giúp vận chuyển hơn 95% nhu cầu vật chất theo kế hoạch tác chiến đến khu vực tập kết vào đầu tháng 3/1954. Lương thực, vũ khí, đạn dược được vận chuyển qua các con đường Khâu Hu, Bản Tấu cho Đại đoàn 308 ở phía Tây, đường 43 vào Nà Lổi cho Đại đoàn 312 ở phía Tây Bắc, và các con đường kéo pháo cung cấp cho Đại đoàn 316 và các đơn vị khác ở phía Đông.
Hình ảnh minh họa dân công hỏa tuyến vận chuyển đạn dược, lương thực bằng gùi, thồ trên vai tiếp tế cho chiến trường.
Ngày 13/3/1954, khi chiến dịch Điện Biên Phủ bắt đầu, các đơn vị vận tải trên tuyến hậu cần vẫn tiếp tục vận chuyển gạo, vũ khí tới các kho của các đại đoàn, đảm bảo cho các đơn vị chiến đấu có đủ lương thực dự trữ. Ngay cả trong tầm bắn của pháo binh địch, chiến sĩ vận tải và dân công vẫn kiên trì vận chuyển gạo, đạn bằng mọi cách, kể cả đi dưới giao thông hào hoặc mang vác trên vai. Sau mỗi trận đánh, dân công vận tải lại làm nhiệm vụ tải thương, cứu chữa thương binh.
Trong đợt chiến đấu thứ hai, đoàn xe thồ và lực lượng dân công đã vượt lên bom đạn địch, khắc phục mọi khó khăn thiếu thốn, vận tải với hiệu suất và khối lượng ngày càng cao. Đến ngày 30/4/1954, khối lượng hàng vận tải trên mặt trận vượt chỉ tiêu 8% so với kế hoạch tác chiến đợt 2 và vượt chỉ tiêu 3% nhu cầu vật chất của bộ đội trong đợt tác chiến thứ ba.
Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954 là kết tinh sức mạnh của toàn dân tộc, trong đó xe vận tải chiến dịch Điện Biên Phủ đóng góp một phần không nhỏ. Hệ thống vận tải thô sơ nhưng hiệu quả này là minh chứng cho sức mạnh, tinh thần sáng tạo, vượt khó của quân và dân ta, tạo nên nét độc đáo của trận quyết chiến chiến lược, để lại những kinh nghiệm quý báu được phát huy trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và tiếp tục được kế thừa trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
