Xe tải Zil 157, hay còn gọi là Zil ba cầu, là một biểu tượng bất diệt của đường Trường Sơn huyền thoại trong kháng chiến chống Mỹ. Hình ảnh những chiếc xe tải vượt qua bom đạn, gian khổ để vận chuyển hàng hóa, chi viện cho miền Nam đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức của dân tộc Việt Nam.
Zil 157: Từ nhà máy Likhachev đến chiến trường Việt Nam
ZIL là tên viết tắt của “Nhà máy mang tên Likhachev”, một xí nghiệp chế tạo xe cơ giới lâu đời của Liên Xô và Liên bang Nga ngày nay. Xe tải Zil 157 được sản xuất để thay thế cho Studebaker US6, mẫu xe vận tải chủ lực của quân đội Xô Viết trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Năm 1957, Zil ba cầu đầu tiên ra đời, đánh dấu một đỉnh cao của công nghệ Xô Viết.
Zil 157 là xe tải off-road 6×6 với ba cầu chủ động, vi sai đồng bộ tuyệt vời giữa các đầu trục. Một số phiên bản còn được trang bị thiết bị tự bơm lốp xe ngay trong khi chạy. Tại Việt Nam, Zil 157 nhanh chóng trở thành “người anh hùng” trên đường Trường Sơn trong suốt những năm tháng kháng chiến.
Zil 157: “Người hùng việt dã” trên đường Trường Sơn
Với kích thước dài 6,684m, rộng 2,315m, cao 2,36m, động cơ 5,6 lít, công suất 109 mã lực, Zil 157 có khả năng vận hành trên mọi địa hình. Trọng tải xe chỉ 3 tấn giúp tăng khả năng di chuyển trên địa hình khó khăn, trong điều kiện bình thường có thể kéo rơ moóc nâng khả năng chuyên chở lên tới 7 tấn. Chính điều này đã giúp Zil 157 thể hiện ưu điểm vượt trội trên đường Trường Sơn.
Một điểm đặc biệt nữa là đầu xe được trang bị một bộ tời dẫn động thẳng từ động cơ, giúp vượt qua những chặng đường khó khăn lầy lội nhất khi đơn độc tác chiến. Đúng với phương châm của nhà sản xuất: “đến đích bất chấp mọi khó khăn của điều kiện chiến tranh”.
Zil 157: Không chỉ có phiên bản Liên Xô
Bên cạnh phiên bản Liên Xô, Zil 157 còn có phiên bản sản xuất tại Trung Quốc với tên gọi “Giải Phóng CA 30”. Cả hai mẫu xe này đều được Quân đội Nhân dân Việt Nam sử dụng nhiều trong Chiến tranh Việt Nam và các cuộc chiến tranh biên giới Tây Bắc và Tây Nam. Hai phiên bản trông hầu như giống nhau hoàn toàn ngoại trừ ba đốm sắc hình vuông thay vì hình tròn trên phiên bản Trung Quốc. Việc sử dụng chung phụ tùng giúp việc sửa chữa dễ dàng hơn khi xe bị hư hỏng.
Zil 157: Biểu tượng của sự hy sinh và chiến thắng
Trong quá trình chuyên chở, các chiến sĩ quân đội Việt Nam đã sáng tạo làm thêm giá đỡ bằng tre, nứa nhằm ngụy trang tránh bom đạn. Trải qua hàng vạn km trèo đèo, lội suối, qua ngầm dưới mưa bom, bão đạn, những chiếc xe Zil 157 vẫn tồn tại như minh chứng cho sự kiên cường của người lính. Zil 157 không chỉ là phương tiện vận tải, mà còn là biểu tượng của sự hy sinh, lòng dũng cảm và ý chí chiến đấu của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến trường kỳ.
Ngày nay, Zil 157 vẫn được sử dụng trong huấn luyện thời bình và được giới sưu tầm quan tâm bởi tính hiếm có của chúng. Hình ảnh Zil 157 sẽ mãi mãi là một phần không thể thiếu trong lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam.
Bình Nguyên (Tuoitrethudo)
