Hệ thống tên lửa phòng không S-75, gắn liền với hình ảnh Xe Tải Zil C130 Liên Xô, đã tạo nên một huyền thoại trong lịch sử quân sự. Bài viết này sẽ đưa bạn trở về thời kỳ đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh, khám phá quá trình phát triển, những chiến công vang dội và di sản của hệ thống phòng không lừng danh này.
Xe tải Zil 130 chở tên lửa phòng không S-75
Sự ra đời của S-75: Giải pháp cho phòng không cơ động
Năm 1953, Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô quyết định phát triển một hệ thống tên lửa phòng không di động để đối phó với các mối đe dọa từ máy bay chiến đấu hiện đại. Dự án này được giao cho nhóm KB-1 do nhà thiết kế A.A. Raspletin dẫn dắt. Ý tưởng chủ đạo là tạo ra một hệ thống cơ động cao, có thể nhanh chóng triển khai và tập trung hỏa lực vào các khu vực trọng yếu.
Từ S-25 đến V-750: Những bước tiến đầu tiên
S-75 được phát triển dựa trên kinh nghiệm từ hệ thống S-25 cố định. Tuy nhiên, S-25 có chi phí cao, khó triển khai rộng rãi. Nhóm thiết kế đã tận dụng những thành tựu từ S-25, bao gồm cả những giải pháp chưa được triển khai, để tạo ra một hệ thống mới hiệu quả hơn. Tên lửa V-750 (sản phẩm 1D) hai tầng, với động cơ khởi động nhiên liệu rắn và động cơ duy trì nhiên liệu lỏng, ra đời.
Tên lửa 1D trước lần phóng đầu tiên
S-75 “Dvina” chính thức ra mắt
Sau quá trình thử nghiệm thành công, hệ thống S-75 “Dvina” chính thức được đưa vào sử dụng năm 1957. Xe tải Zil C130 Liên Xô đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển và triển khai các thành phần của hệ thống. S-75 nhanh chóng trở thành xương sống của lực lượng phòng không Liên Xô, thay thế dần các hệ thống cũ.
Sơ đồ tên lửa 1D
Những phiên bản nâng cấp và hiện đại hóa
S-75 liên tục được nâng cấp và hiện đại hóa để đáp ứng yêu cầu chiến đấu. Từ “Desna” với tầm bắn xa hơn đến “Volkhov” với khả năng chống nhiễu mạnh mẽ, S-75 luôn được cải tiến. Phiên bản S-75M4 “Volkhov” được trang bị kính ngắm quang học truyền hình, cho phép theo dõi mục tiêu mà không cần phát sóng radar.
Chuẩn bị nạp tên lửa
Chiến công vang dội: Từ Trung Quốc đến Việt Nam
S-75 đã lập nên nhiều chiến công hiển hách, bắt đầu từ việc bắn hạ máy bay trinh sát RB-57D của Đài Loan năm 1959. Nổi bật nhất là việc bắn hạ máy bay U-2 của Mỹ do Gary Powers điều khiển năm 1960 và một chiếc U-2 khác trên bầu trời Cuba năm 1962. Tại Việt Nam, S-75 đã buộc không quân Mỹ phải thay đổi chiến thuật, chuyển sang bay ở độ cao thấp.
Vị trí đặt các thành phần S-75
Di sản của S-75: Biểu tượng của sức mạnh phòng không
Xe tải Zil C130 Liên Xô và hệ thống S-75 đã trở thành biểu tượng của sức mạnh phòng không Liên Xô. S-75 được xuất khẩu rộng rãi sang nhiều quốc gia và tham gia vào nhiều cuộc xung đột trên thế giới. Mặc dù đã ngừng hoạt động ở Nga, S-75 vẫn tiếp tục phục vụ trong quân đội một số nước. Huyền thoại về S-75 và xe tải Zil C130 Liên Xô sẽ mãi được ghi nhớ trong lịch sử quân sự thế giới.
Radar P-12
Nguồn tham khảo:
