Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, một trong sáu bảo tàng quốc gia và là bảo tàng hàng đầu trong hệ thống bảo tàng quân đội, đang chuẩn bị mở cửa một chương mới tại địa điểm mới ở phường Tây Mỗ và Đại Mỗ, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Với quy mô đầu tư lớn và hiện đại, bảo tàng hứa hẹn sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn, nơi công chúng có thể khám phá sâu sắc về lịch sử quân sự Việt Nam thông qua những hiện vật giá trị. Trong số những hiện vật được mong chờ nhất, có lẽ không thể không kể đến sự xuất hiện của Xe Tải Zil C130, một biểu tượng của sức mạnh vận tải quân sự, dù thông tin về mẫu xe này có thể cần được làm rõ thêm.
Trong giai đoạn 1, bảo tàng sẽ giới thiệu 6 chủ đề trưng bày chính, theo dòng chảy lịch sử, cùng với khu vực trưng bày hiện vật khối lớn ngoài trời ở phía trước. Dự kiến, giai đoạn 1 sẽ chính thức mở cửa đón khách tham quan vào đầu tháng 7 năm 2024. Giai đoạn 2 sẽ tiếp tục mở rộng không gian trưng bày lên tầng hai và tầng ba, với 8 chuyên đề, 7 bộ sưu tập và 12 chuyên ngành quân sự khác nhau, hứa hẹn mang đến một cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về lịch sử quân sự nước nhà.
Khuôn viên Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam với các hiện vật ngoài trời
Khu vực ngoài trời của bảo tàng sẽ là một không gian trải nghiệm độc đáo, nơi du khách có thể tương tác với các tác phẩm nghệ thuật điêu khắc và khám phá các công trình quân sự tiêu biểu được phục dựng, như trận địa cọc Bạch Đằng, chiến trường Điện Biên Phủ, tuyến đường Trường Sơn huyền thoại, và địa đạo Củ Chi kỳ vĩ. Những địa danh lịch sử này, được tái hiện một cách sống động, sẽ giúp khách tham quan, đặc biệt là thế hệ trẻ, hình dung rõ nét hơn về những giai đoạn hào hùng của dân tộc.
Hiện tại, các đơn vị thi công đang gấp rút hoàn thiện những hạng mục cuối cùng để chuẩn bị cho ngày khai trương. Song song với tiến độ xây dựng, nội dung trưng bày bên trong bảo tàng cũng đang được Ban Giám đốc bảo tàng phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để triển khai một cách tích cực và hiệu quả.
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam tự hào sở hữu nhiều hiện vật quý giá, trong đó nổi bật là 4 Bảo vật Quốc gia: hai máy bay MIG-21 (số hiệu 4324 và 5121), xe tăng T54B (số hiệu 843), và Bản Đồ Quyết tâm Chiến đấu trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Bên cạnh những bảo vật quốc gia, bảo tàng còn lưu giữ vô số hiện vật đặc sắc khác, gắn liền với những nhân vật và sự kiện đã làm nên những kỳ tích trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Trong số đó, phải kể đến những vũ khí, khí tài lớn, đã được đưa về và trưng bày cả trong nhà lẫn ngoài trời, như bộ khí tài S-75 từng góp phần làm nên chiến thắng trong kháng chiến chống Mỹ, máy bay Su-22 của Trung đoàn 921, Sư đoàn 371, đã tham gia bảo vệ biên giới phía Tây Nam và bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Hiện vật khối lớn tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Thượng tá Lê Vũ Huy, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, chia sẻ: “Chúng tôi đang tích cực sưu tầm và đưa về bảo tàng những hiện vật đã được sưu tầm từ trước, hiện đang gửi ở các đơn vị, như xe thiết giáp M-113, xe lội nước bánh xích K-61, ô tô vận tải ZIL-157… và các hiện vật khối lớn khác, trong đó có thể bao gồm cả những mẫu xe tải ZIL khác, phục vụ trưng bày giai đoạn 1. Đặc biệt, chiếc máy bay C-130 vận tải quân sự của Mỹ từng sử dụng trong chiến tranh Việt Nam cũng là một hiện vật đáng chú ý, đang được chuẩn bị để trưng bày.” Từ chia sẻ này, có thể thấy sự đa dạng của các loại xe quân sự được trưng bày, và dù tên gọi xe tải ZIL C130 có thể là cách gọi chưa chính xác hoặc một cách hiểu khác về dòng xe ZIL trong quân đội, nhưng rõ ràng các loại xe vận tải quân sự, bao gồm cả những chiếc xe tải ZIL và máy bay vận tải C-130, đều là những hiện vật quan trọng, thể hiện một phần lịch sử quân sự hào hùng của Việt Nam.
Thượng tá Phạm Vũ Sơn, Trưởng phòng Sưu tầm của bảo tàng, người trực tiếp tham gia tiếp nhận và vận chuyển máy bay C-130, cho biết thêm: “Để hoàn thiện hệ thống trưng bày ngoài trời, bên cạnh những hiện vật đã có, chúng tôi đã đưa về khu đất mới hơn 20 hiện vật khối lớn, đặc biệt là chiếc máy bay C-130. Đây là một trong những hiện vật có kích thước lớn nhất và quãng đường vận chuyển xa nhất. Việc vận chuyển các hiện vật khối lớn đòi hỏi quy trình tháo dỡ kỹ thuật cẩn thận, đảm bảo mỹ thuật trưng bày khi lắp dựng lại tại vị trí mới.”
Vận chuyển máy bay C-130 đến Bảo tàng
Máy bay C-130 tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Thượng tá Phạm Vũ Sơn nhấn mạnh: “Các hiện vật ở đây đều thuộc khối lớn, đòi hỏi phương tiện vận chuyển phải là xe siêu trường, siêu trọng. Có những hiện vật cần đến 5-6 chiếc xe siêu trường siêu trọng tải mới đủ khả năng vận chuyển toàn bộ. Sau đó, chúng tôi tiến hành lắp dựng tại vị trí mới để phục vụ khách tham quan.” Việc vận chuyển và lắp đặt những hiện vật khổng lồ như máy bay C-130 hay có thể là cả những chiếc xe tải ZIL cỡ lớn, chắc chắn là một hành trình đầy thách thức, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ của nhiều đơn vị.
Thượng tá Phạm Vũ Sơn chia sẻ: “Máy bay C-130 là hiện vật chúng tôi đã sưu tầm từ hơn 10 năm trước. Hành trình đưa chiếc máy bay này về bảo tàng rất khó khăn, nhưng đã được thực hiện cẩn thận, tỉ mỉ và cơ bản đã hoàn thành. Với sự phối hợp, hỗ trợ của Liên doanh nhà thầu vận chuyển Hitaco, Nhà máy A41, lực lượng Cảnh sát giao thông và các địa phương đoàn xe chở máy bay đi qua, máy bay đã được lắp đặt nguyên trạng và trưng bày ở phía trước tòa nhà chính của bảo tàng. Ngoài ra, nhiều vũ khí, khí tài khác cũng đang được gấp rút tu sửa, bảo quản để ra mắt công chúng trong thời gian tới.”
Những hiện vật khối lớn và trang bị vũ khí trưng bày tại bảo tàng không chỉ là minh chứng cho một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc, mà còn là cơ hội để công chúng, đặc biệt là những người yêu thích xe quân sự và lịch sử, được chiêm ngưỡng những “chứng nhân” lịch sử một cách chân thực nhất. Dù thông tin về xe tải ZIL C130 có thể cần được làm rõ thêm về mặt kỹ thuật (có thể là một cách gọi khác của dòng xe ZIL trong quân đội hoặc sự kết hợp giữa ZIL và C-130 trong ý niệm về xe vận tải quân sự), sự hiện diện của các loại xe ZIL và máy bay C-130 tại bảo tàng chắc chắn sẽ là điểm nhấn thu hút đông đảo khách tham quan.
Ứng dụng công nghệ số trong trưng bày và giới thiệu hiện vật
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam tại trụ sở mới sẽ ứng dụng nhiều công nghệ hiện đại vào trưng bày, như 3D mapping và phim 3D. Phần mềm thuyết minh tự động cũng sẽ được triển khai, giúp khách tham quan dễ dàng tiếp cận thông tin về tài liệu, hiện vật trưng bày mà không cần hướng dẫn viên.
Bên cạnh các phần trưng bày theo tiến trình lịch sử, bảo tàng còn có các phòng trải nghiệm, tương tác, như trải nghiệm hoạt động mùa đông binh sĩ, vận chuyển xe đạp thồ, kéo pháo vào trận địa, lắp và bắn nỏ Liên Châu… Những hoạt động này hứa hẹn mang đến những trải nghiệm thú vị và bổ ích, đặc biệt là cho các em học sinh, sinh viên.
Khu trưng bày hiện vật khối lớn ngoài trời đang hoàn thiện
Thượng tá Lê Vũ Huy cho biết: “Chúng tôi đang nghiên cứu xây dựng nội dung tương tác với hiện vật, kết hợp với công nghệ. Đây là một trong những hoạt động có thể thu hút khách tham quan, đặc biệt là đối tượng trẻ.”
Lượng khách tham quan trung bình của Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam tại địa điểm hiện tại là khoảng 1.000 đến 2.000 người/ngày, cao điểm có thể lên đến 5.000 khách/ngày vào dịp lễ, Tết. Với cơ sở vật chất mới và nội dung trưng bày hấp dẫn, bảo tàng mới hứa hẹn sẽ thu hút một lượng lớn khách tham quan, trở thành điểm đến giáo dục lịch sử hàng đầu của Thủ đô Hà Nội.
Bảo tàng đang triển khai nhiều hoạt động chuẩn bị đón khách, như xây dựng các chương trình giáo dục di sản, tạo cơ hội cho các em học sinh không chỉ tham quan, xem hiện vật, mà còn được tương tác và trải nghiệm không khí lịch sử. Các em có thể trải nghiệm làm chiến sĩ lái xe tăng, sống trong những ngày tháng Hà Nội 12 ngày đêm khói lửa… Những hoạt động này, dù không mới trong hoạt động bảo tàng, nhưng là sự đổi mới so với trước đây của Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam.
Thượng tá Lê Vũ Huy chia sẻ: “Chúng tôi đã chạy thử nghiệm hoạt động này với một số trường học trên địa bàn Hà Nội và nhận được phản hồi rất tích cực. Các công ty du lịch cũng đã đặt hàng, tuy nhiên, địa điểm hiện tại chưa đủ điều kiện tổ chức. Hy vọng tại địa điểm mới, chúng tôi sẽ tổ chức những hoạt động trải nghiệm hiệu quả và thu hút đông đảo khách tham quan, đặc biệt là thế hệ trẻ.”
Hiện vật mang dấu ấn lịch sử tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Sau khi khánh thành và đi vào hoạt động, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam chắc chắn sẽ trở thành một thiết chế văn hóa, một điểm đến lý tưởng cho du khách trong và ngoài nước. Nơi đây không chỉ trưng bày những hiện vật quý giá, mà còn kể những câu chuyện lịch sử hào hùng, giúp công chúng hiểu sâu sắc hơn về nghệ thuật quân sự và truyền thống đánh giặc giữ nước của cha ông ta từ xưa đến nay.
Thượng tá Phạm Vũ Sơn cho biết: “Để đảm bảo an toàn, hiệu quả và thu hút khách tham quan, bảo tàng sẽ nghiên cứu đưa vào hệ thống trưng bày hiện đại, phù hợp với nhu cầu của khách tham quan hiện nay. Chúng tôi tập trung vào những hiện vật có giá trị lịch sử quân sự, giới thiệu nhiều hiện vật mới, thậm chí có những hiện vật chưa bao giờ công bố, để thu hút khách tham quan đến với bảo tàng.”
Di sản ký ức cần được truyền từ đời này sang đời khác. Tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, những hiện vật như máy bay, xe tăng, xe tải ZIL, đều mang dấu ấn của ký ức và gắn với những câu chuyện lịch sử dân tộc. Với sự đầu tư của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, và sự quan tâm chỉ đạo của thủ trưởng Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, bảo tàng mới hứa hẹn sẽ đón đông đảo khách tham quan và trở thành “địa chỉ đỏ” về giáo dục lịch sử của Thủ đô Hà Nội.
[
