Xe Tải Zil, viết tắt của “Nhà máy mang tên Likhachev”, là một trong những dòng xe tải nổi tiếng nhất thế giới, gắn liền với lịch sử Liên Xô và Liên bang Nga. Bài viết này sẽ tìm hiểu về lịch sử hình thành, phát triển và những dòng xe tải ZIL huyền thoại đã ghi dấu ấn trong lòng người hâm mộ.
ZIL-150, nguyên mẫu đầu tiên của dòng xe tải “Ngựa Thồ” huyền thoại.
Ivan Likhachev – Cha Đẻ Của Dòng Xe Tải ZIL
Ivan Alekseevich Likhachev (1896-1956), kỹ sư thiết kế hàng đầu của ngành công nghiệp ô tô Liên Xô, chính là người đã đặt nền móng cho sự ra đời của dòng xe tải ZIL. Ông là kiến trúc sư trưởng của dòng xe tải ZIL ba cầu huyền thoại và là giám đốc Nhà máy Ô tô Matxcova (tiền thân của ZIL) từ năm 1926. Dưới sự lãnh đạo của ông, ZIL nhanh chóng trở thành một “gã khổng lồ” trong ngành chế tạo ô tô Liên Xô.
Từ những năm 1940 đến 1950, ZIL dưới sự dẫn dắt của Ivan Likhachev đã trở thành doanh nghiệp hàng đầu, được trang bị công nghệ mới nhất của Liên Xô với công suất chế tạo hàng năm đạt 150 nghìn xe tải.
ZIL-150: Khởi Nguồn Của Huyền Thoại
ZIL-150 được xem là phiên bản sơ khai của dòng xe vận tải nổi tiếng của quân đội Liên Xô. Nguyên mẫu đầu tiên ra đời năm 1944 (lúc đó gọi là ZIS-150), có kiểu dáng tương tự dòng Harvester K-7 của quân đội Mỹ. Tuy nhiên, do hạn chế về động cơ và tính năng sử dụng, ZIL-150 không được sản xuất hàng loạt. ZIL-150 sau đó được phát triển thành nhiều biến thể mới như ZIS-5, KAZ-150, ZIS-155. Đến năm 1957, biến thể hoàn thiện nhất là ZIL-164 ra đời với nhiều nâng cấp về động cơ và hệ thống điện.
ZIL-164: Nâng Tầm Thương Hiệu
Dựa trên nền tảng ZIL-150, ZIL-164 được sản xuất từ tháng 10/1957 đến tháng 12/1964. ZIL-164 và biến thể ZIL-164A đã phục vụ nhiều năm trong lực lượng quân sự Liên Xô. Trên cơ sở thiết kế chung của dòng xe này, ZIL đã chế tạo các xe tải lớn, xe cứu thương, cần cẩu, tàu chở dầu và nhiều phương tiện đặc biệt khác.
ZIL-130: Biểu Tượng Của Sự Phổ Biến
ZIL-130, huyền thoại đường trường được sử dụng rộng rãi ở Liên Xô và Việt Nam.
Một trong những dòng xe tải phổ biến nhất trong ngành công nghiệp ô tô Liên Xô là ZIL-130. Với khoảng 3,4 triệu chiếc được sản xuất, ZIL-130 được sử dụng rộng rãi trong quân đội và dân sự, xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. ZIL-130 được trang bị động cơ xăng V8, hộp số 5 cấp, đạt tốc độ tối đa 80-100km/h và có khả năng di chuyển đường dài.
ZIL-131: “Ngựa Thồ” Trên Mọi Địa Hình
ZIL-131, một mẫu xe tải khác được sử dụng rất nhiều tại Liên Xô trong nhiều thập kỷ, với khoảng 1 triệu chiếc được chế tạo. Thiết kế của “Ngựa Thồ” huyền thoại này được phát triển dựa trên đặc tính của xe tải REO M34 thuộc biên chế quân đội Mỹ giữa thế kỷ XX. ZIL-131 có hai biến thể: dùng kéo pháo và dùng để vận chuyển hàng hóa, binh lính. Ban đầu được thiết kế cho nhiệm vụ kéo pháo, nhưng sau đó ZIL-131 trở thành xe tải đa năng do những hạn chế của dòng ZIL-157. Sau khi khắc phục những điểm yếu và hiện đại hóa hệ thống điện, ZIL-131 trở thành sự lựa chọn hàng đầu cho lực lượng quân sự Liên Xô trong nhiều thập kỷ.
Phiên bản xe tải ZIL-131A của quân đội Liên Xô.
Từ ZIL-151, ZIL-157 Đến ZIL-128 và ZIL-165
Trước khi ZIL-131 ra đời, các dòng xe như ZIL-151 và ZIL-157 đã được chế tạo và sử dụng khá phổ biến. Tuy nhiên, hai xe cơ giới quân sự này có động cơ yếu và tải trọng thấp, khả năng bám đường kém, không phù hợp với vai trò xe kéo pháo chiến trường. Trong những năm 50 của thế kỷ XX, các đơn vị pháo binh Xô Viết bắt đầu phát triển ZIL-128, một dòng xe tải mang những đặc điểm tương đương của M34 của quân đội Mỹ. ZIL-128 có động cơ, hộp số mới, hệ thống lái và nhiều chi tiết hoàn toàn khác biệt so với các dòng xe tải trước đây. Ngoài ra, Bộ Quốc phòng Liên Xô còn phát triển một dòng xe cơ giới khác là ZIL-165, nguyên bản đầu tiên của ZIL-131. Tuy nhiên, ZIL-165 có buồng lái nhỏ và động cơ 6 xi-lanh yếu nên thiết kế này bị loại bỏ vào năm 1957.
