Xe Tải Việt Dã Zil 157, biệt danh “Din 3 cầu”, đã trở thành biểu tượng của sức mạnh và sự bền bỉ trên đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ. Không chỉ vận chuyển hàng hóa, vũ khí, lương thực cho tiền tuyến, Zil 157 còn là chứng nhân lịch sử, góp phần quan trọng vào chiến thắng mùa xuân năm 1975.
alt
Chiến thắng năm 1975 là thành quả của sự hy sinh anh dũng của biết bao chiến sĩ. Bên cạnh những người lính cầm súng chiến đấu trực tiếp trên chiến trường, còn có những người lính hậu cần ngày đêm vận chuyển lương thực, đạn dược. Và không thể không nhắc đến sự đóng góp to lớn của những chiếc xe tải việt dã, đặc biệt là Zil 157, được Liên Xô và Trung Quốc viện trợ.
alt
Ban đầu, những chiếc xe tải một cầu như Zil (Din), Gát (Gaz), Honghe, Jiefang được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên, do đường sá bị đánh phá ác liệt, Zil 157 – xe tải việt dã ba cầu – xuất hiện như một bước ngoặt. Với khả năng vượt địa hình vượt trội, Zil 157 nhanh chóng trở thành “người anh hùng” trên đường Trường Sơn, đảm bảo mạch máu giao thông cho chiến trường miền Nam.
alt
Zil 157 được sản xuất tại nhà máy Likhachev, ban đầu nhằm thay thế cho Studebaker US6 – xe vận tải chủ lực của quân đội Liên Xô. Ra đời năm 1957, Zil 157 là đỉnh cao công nghệ của Liên Xô lúc bấy giờ. Xe tải việt dã 6×6 này sở hữu ba cầu chủ động, vi sai cầu đồng bộ tuyệt vời giữa các đầu trục, cùng hệ thống tự bơm lốp khi di chuyển.
alt
Zil 157 đã giành giải thưởng lớn (Grand Prix) tại triển lãm ô tô quốc tế Bruxen (Bỉ) năm 1958. Được thiết kế chủ yếu cho quân đội, Zil 157 không chỉ vận chuyển hàng hóa mà còn được sử dụng để lắp đặt dàn cachiusa, thay thế cho dàn BM-13-16 trước đó được lắp trên Studebaker US6.
alt
Zil 157 được trang bị hệ thống lái thủy lực, dẫn động tất cả 6 bánh trên 6 đầu trục (6×6) – những trang bị tiên tiến mà xe ô tô Nga thời đó chưa có. Hệ thống phanh đồng bộ trên tất cả các bánh xe cũng là một điểm mạnh của Zil 157 so với các dòng xe khác.
alt
Từ năm 1958 đến 1982, nhiều phiên bản Zil 157 đã được sản xuất, bao gồm Zil 157K và Zil 157KD. Zil 157 không chỉ là bản sao của Studebaker US6 mà còn được cải tiến đáng kể, đặc biệt là hệ thống bánh xe. Bánh xe đơn với lốp địa hình kiểu “cành thông”, bề mặt lốp rộng và tròn hơn, cùng hệ thống tự động thay đổi áp suất lốp theo địa hình đã giúp Zil 157 chinh phục mọi cung đường.
alt
Với tải trọng thiết kế 3 tấn, Zil 157 có thể kéo rơ-moóc lên đến 7 tấn trên đường tốt. Tuy nhiên, ưu điểm lớn nhất của Zil 157 không nằm ở tải trọng mà ở khả năng vận chuyển hàng hóa đến đích bất chấp mọi khó khăn địa hình.
alt
Zil 157 còn được thiết kế để chở quân, với sức chứa từ 12 đến 16 lính. Đầu xe được trang bị bộ tời dẫn động trực tiếp từ động cơ, giúp xe thoát khỏi những tình huống khó khăn. Ngoài phiên bản xe tải, Zil 157 còn có các phiên bản chuyên dụng khác như xe chở nặng và đầu kéo semi-rơ-moóc.
alt
Ngày nay, tại Bảo tàng Hậu cần Quân đội Nhân dân Việt Nam ở Hà Nội, hai chiếc Zil 157 được trưng bày như những chứng tích lịch sử, minh chứng cho sự đóng góp to lớn của dòng xe tải việt dã huyền thoại này trong cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại của dân tộc. Những chiếc Zil 157 với giá đỡ bằng tre, nứa do bộ đội ta sáng tạo để ngụy trang, tránh bom đạn, đã trở thành hình ảnh không thể nào quên trong ký ức của nhiều thế hệ người Việt Nam.
