Pháo tự hành SU-85, một biểu tượng sức mạnh của quân đội Liên Xô trong Thế chiến II, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử quân sự thế giới và đặc biệt là tại Việt Nam. Bài viết này sẽ khám phá hành trình của “Xe Tải Quân Sự Việt Nam Art” SU-85, từ nguồn gốc ra đời đến vai trò của nó trong chiến tranh và sự hiện diện tại Việt Nam.
SU-85, viết tắt của “Samokhodnaya Ustanovka 85”, nghĩa là “pháo tự hành 85”, được đặt tên theo cỡ nòng pháo chính 85mm D-5T. Được phát triển dựa trên khung gầm của xe tăng huyền thoại T-34, SU-85 được thiết kế để đáp ứng nhu cầu cấp thiết về một loại pháo tự hành có khả năng chống tăng mạnh mẽ. Vào thời điểm đó, các pháo tự hành của Liên Xô thường đảm nhiệm nhiều vai trò, vừa là pháo tự hành hỗ trợ bộ binh, vừa là pháo tự hành chống tăng. SU-85 cũng không ngoại lệ, nó được giao nhiệm vụ tiêu diệt xe tăng địch.
Việc sản xuất SU-85 bắt đầu vào giữa năm 1943 và chiếc đầu tiên được ra mắt vào tháng 8 cùng năm. Chỉ trong vòng một năm, từ giữa năm 1943 đến cuối năm 1944, đã có khoảng 2050 chiếc SU-85 được sản xuất. Tuy nhiên, đến mùa xuân năm 1944, khi phiên bản nâng cấp của T-34 là T-34-85 được đưa vào sản xuất hàng loạt, dự án SU-85 chính thức dừng lại. T-34-85 với pháo 85mm mạnh mẽ đã đáp ứng được yêu cầu về hỏa lực chống tăng, đồng thời vẫn giữ được khả năng cơ động cao.
SU-85 chính thức tham gia chiến đấu vào tháng 8/1943 và nhanh chóng chứng tỏ hiệu quả trên chiến trường. Nó hoạt động chủ yếu ở Liên Xô, Ba Lan và Tiệp Khắc, góp phần quan trọng vào chiến thắng của Liên Xô trước Đức Quốc xã. Sau khi Thế chiến II kết thúc năm 1945, SU-85 dần dần bị loại biên chế ở Liên Xô và được chuyển vào bảo tàng.
Tuy nhiên, câu chuyện của SU-85 chưa dừng lại ở đó. Việt Nam và Triều Tiên là hai quốc gia tiếp tục sử dụng SU-85 một thời gian sau chiến tranh. Hình ảnh SU-85 xuất hiện trong quân đội Việt Nam, được coi như một phần của “xe tải quân sự Việt Nam ART”, thể hiện sự tiếp nối và ảnh hưởng của vũ khí Liên Xô trong lịch sử quân sự Việt Nam. Mặc dù không còn được sử dụng trong chiến đấu, SU-85 vẫn giữ một vị trí đặc biệt trong lịch sử quân sự Việt Nam, như một minh chứng cho mối quan hệ hữu nghị và hợp tác quân sự giữa Việt Nam và Liên Xô. SU-85, từ một vũ khí chiến tranh, đã trở thành một phần di sản lịch sử, một tác phẩm nghệ thuật quân sự, ghi dấu ấn thời đại và khẳng định sức mạnh của tinh thần chiến đấu.
