Hiện nay, vấn đề đỗ xe, đặc biệt là xe tải, trong các khu đô thị đang ngày càng trở nên phức tạp và gây nhiều tranh cãi. Sự thiếu rõ ràng trong cơ chế, chính sách và pháp luật hiện hành, cùng với sự chưa chuyên nghiệp của lực lượng thực thi nhiệm vụ tại các khu đô thị, đã dẫn đến những mâu thuẫn không đáng có giữa cư dân, khách vãng lai và lực lượng quản lý. Tình trạng này không chỉ gây bức xúc trong cộng đồng mà còn ảnh hưởng đến trật tự đô thị và an toàn giao thông.
Mâu thuẫn về việc dừng đỗ xe tải không đúng quy định tại các khu đô thị không còn là chuyện hiếm gặp. Nguyên nhân xuất phát từ nhiều phía, bao gồm ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân chưa cao, sự bất cập trong quy định pháp luật, và cách hiểu khác nhau về thẩm quyền xử lý vi phạm của lực lượng bảo vệ khu đô thị.
Có nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng này, trong đó phải kể đến:
-
Ý thức chấp hành pháp luật giao thông còn hạn chế: Nhiều tài xế xe tải vẫn còn tùy tiện trong việc dừng đỗ xe, kể cả dưới lòng đường, vỉa hè hoặc trong các khu đô thị, gây cản trở giao thông và ảnh hưởng đến sinh hoạt chung của cư dân.
-
Sự mơ hồ về phân định khu vực quản lý: Không phải tất cả diện tích đường nội bộ trong khu đô thị đều thuộc quyền quản lý của lực lượng bảo vệ. Một số khu vực, sau khi hoàn thiện hạ tầng, đã được bàn giao lại cho Nhà nước quản lý. Trong trường hợp này, lực lượng bảo vệ khu đô thị không có thẩm quyền xử lý vi phạm đỗ xe, mà thuộc về các cơ quan chức năng theo Luật Xử lý vi phạm hành chính và Luật Giao thông đường bộ.
Chưa Có Quy Định Cụ Thể Về Đỗ Xe Tải Trong Khu Đô Thị
Việc xác định rõ ràng phần diện tích nào trong khu đô thị thuộc sử dụng chung, phần nào thuộc quản lý nhà nước không phải lúc nào cũng dễ dàng. Thêm vào đó, quy chế quản lý của mỗi khu đô thị có thể khác nhau, dẫn đến cách hiểu và áp dụng luật lệ cũng khác nhau. Điều này đặc biệt phức tạp khi xét đến việc đỗ xe tải, vốn có kích thước lớn và yêu cầu không gian đỗ xe đặc biệt.
Luật Nhà ở 2014 đã quy định rõ về phần diện tích sử dụng chung và riêng trong nhà chung cư. Khoản 2 Điều 100 Luật Nhà ở 2014 xác định: “Đường nội bộ thuộc về phần sở hữu chung của nhà chung cư”, bao gồm cả hệ thống hạ tầng kỹ thuật bên ngoài kết nối với nhà chung cư đó.
Tuy nhiên, Luật Nhà ở lại chưa có quy định cụ thể về phần sử dụng chung trong các khu đô thị mới, đặc biệt là đối với xe tải. Nhiều người lầm tưởng rằng quy định cho khu chung cư có thể áp dụng chung cho khu đô thị, nhưng điều này không hoàn toàn chính xác. Thực tế, có những khu đô thị mới chủ yếu là biệt thự, liền kề, shophouse, nhà thấp tầng, không có chung cư. Việc áp dụng quy định về nhà chung cư cho các khu đô thị này trở nên không phù hợp và gây nhiều tranh cãi.
Hơn nữa, việc quy chế quản lý nhà chung cư có áp dụng cho khu đô thị thấp tầng hay không, hoặc khu đô thị hỗn hợp cao tầng và thấp tầng thì áp dụng quy chế nào, vẫn là vấn đề gây nhiều tranh luận. Nguyên nhân chính là do hệ thống pháp luật về khu đô thị mới, nhà ở thấp tầng chưa đầy đủ và kịp thời, dẫn đến nhiều cách hiểu và áp dụng khác nhau trong thực tế.
Đối với nhà chung cư, Ban Quản lý tòa nhà có quyền thay mặt chủ sở hữu thực hiện quản lý theo Quy chế quản lý nhà chung cư (Thông tư 02/2016/TT-BXD của Bộ Xây dựng). Nhưng đối với khu đô thị mới, việc quản lý lại phân tán trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau và chưa đầy đủ, gây khó khăn cho công tác quản lý, đặc biệt là vấn đề đỗ xe tải.
Trước đây, Nghị định 02/2006/NĐ-CP và Quy chế khu đô thị mới kèm theo nghị định này được áp dụng, nhưng cũng không quy định rõ ràng về trách nhiệm, thẩm quyền của lực lượng bảo vệ, người quản lý khu đô thị, cũng như việc xử lý vi phạm đỗ xe tải. Quy chế này chủ yếu tập trung vào “quản lý và thực hiện dự án khu đô thị mới bao gồm quá trình hình thành dự án, thực hiện đầu tư xây dựng, khai thác và chuyển giao”.
Nghị định 15/2021/NĐ-CP ngày 03/3/2021 của Chính phủ đã quy định chi tiết hơn về quản lý dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, phân biệt rõ dự án khu đô thị có nhà ở và không có nhà ở. Tuy nhiên, các quy định này vẫn chưa đủ để giải quyết triệt để những vấn đề phát sinh trong thực tế, đặc biệt là vấn đề đỗ xe tải trong khu đô thị.
Nhìn chung, hệ thống văn bản pháp luật về xây dựng và nhà ở đã có nhiều sửa đổi, bổ sung, nhưng các quy định về quản lý khu đô thị mới vẫn còn nhiều nội dung chưa rõ ràng. Điều này dẫn đến việc áp dụng các quy định về quản lý khu chung cư hay khu đô thị ở những khu vực hỗn hợp còn nhiều cách hiểu khác nhau, gây khó khăn trong việc quản lý đỗ xe tải và các phương tiện khác.
Hành Vi Khóa Bánh Xe Tải: Xâm Phạm Quyền Sở Hữu Tài Sản
Trong nhiều dự án, sau khi hoàn thành, đường nội bộ và hệ thống giao thông xung quanh khu đô thị được bàn giao cho Nhà nước quản lý. Đối với những khu vực này, việc quản lý và xử lý vi phạm đỗ xe tải phải tuân theo Luật Giao thông đường bộ và các văn bản pháp luật liên quan đến tài sản công. Cơ quan có thẩm quyền sẽ xử lý vi phạm theo Luật Xử lý vi phạm hành chính và Luật Giao thông đường bộ.
Nếu lực lượng bảo vệ khu đô thị tự ý xử lý vi phạm đỗ xe tải trên phần diện tích do Nhà nước quản lý, đó là hành vi sai thẩm quyền. Đặc biệt, các hành vi như khóa bánh xe, niêm phong, cẩu xe tải đi nơi khác rõ ràng xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản của công dân và có thể gây thiệt hại vật chất cho chủ xe.
Xe tải đỗ trong khu đô thị: Vấn đề pháp lý và thực tiễn nhức nhối.
Chỉ trong phạm vi khu vực sử dụng chung, thuộc quản lý của Ban Quản lý khu đô thị hoặc Ban Quản lý khu nhà ở chung cư, lực lượng bảo vệ mới có quyền thực hiện nhiệm vụ theo quy chế quản lý khu đô thị, khu chung cư. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng, quy chế quản lý nhà chung cư hay khu đô thị là hoạt động tự quản, dựa trên sự nhất trí của cộng đồng cư dân. Khi quy chế được xây dựng hợp lệ và hợp pháp, lực lượng bảo vệ có trách nhiệm thực hiện theo quy chế đó.
Việc xử lý vi phạm đỗ xe tải trong khu đô thị mang tính chất quy ước, thỏa thuận nội bộ, không phải là chế tài pháp luật. Lực lượng bảo vệ không được lạm quyền để xâm phạm tài sản của cư dân hoặc người khác. Nếu xảy ra tranh chấp, các bên có quyền yêu cầu cơ quan chức năng vào cuộc xác minh, làm rõ để xử lý, hoặc đưa vụ việc ra tòa án để giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.
Những mâu thuẫn, xung đột về đỗ xe và đảm bảo trật tự an toàn ở các khu đô thị, khu chung cư đang diễn ra phổ biến. Để giải quyết vấn đề này, cần hoàn thiện cơ sở pháp lý để quản lý tốt hơn khu chung cư, khu đô thị. Quy chế quản lý khu đô thị, khu chung cư cần có những quy định cụ thể, xây dựng trên cơ sở pháp luật và công khai để mọi người dân đều biết và tự giác thực hiện.
Trong các khu đô thị, khu chung cư có phần diện tích đất, công trình hoặc đường nội bộ do Nhà nước quản lý, cần có hướng dẫn, chỉ dẫn và quy định rõ ràng. Cần có lực lượng chức năng thực hiện nhiệm vụ quản lý để đảm bảo trật tự, an toàn giao thông, an ninh trật tự, tránh những mâu thuẫn phát sinh.
Hành vi “khóa bánh xe tải” đang diễn ra phổ biến ở nhiều khu đô thị, gây ra nhiều tranh cãi và xung đột. Khóa bánh xe không phải là biện pháp hành chính theo quy định pháp luật, mà là biện pháp “tự phát” mà nhiều khu đô thị áp dụng để răn đe người đỗ xe không đúng nơi quy định. Tuy nhiên, việc này gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, công việc, thậm chí gây hư hại tài sản của người điều khiển phương tiện. Đặc biệt với xe tải, phương tiện mưu sinh, việc bị khóa bánh gây tâm lý ức chế và dễ dẫn đến xung đột. Thái độ và cách ứng xử giữa tài xế và lực lượng bảo vệ không phải lúc nào cũng chuẩn mực, ôn hòa, làm tăng nguy cơ xung đột, mất an ninh trật tự.
Do đó, trong thời gian tới, các cơ quan chức năng cần hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật và có hướng dẫn cụ thể để tăng cường công tác quản lý tại các khu đô thị, khu chung cư. Đồng thời, cần có cơ chế xây dựng quy chế cụ thể và biện pháp đảm bảo thực hiện. Việc lựa chọn, huấn luyện, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho lực lượng bảo vệ, tự quản ở các khu đô thị, khu chung cư cũng cần được quan tâm để giảm thiểu những mâu thuẫn, tranh chấp không đáng có.
Luật sư ĐẶNG VĂN CƯỜNG
Đoàn Luật sư TP. Hà Nội
Góp ý vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi): Cần hoàn thiện quy định về hòa giải tranh chấp đất đai
Bùi Thị Thanh Loan
