Trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, khi mà hàng ngàn tấn bom đạn của không quân Pháp trút xuống các tuyến đường giao thông huyết mạch, hình ảnh đoàn quân và dân công Việt Nam kiên cường vượt qua mưa bom bão đạn để đưa lương thực, vũ khí ra tiền tuyến đã trở thành biểu tượng bất khuất. Giữa bối cảnh ấy, Xe đạp Thồ Vận Tải Thô Sơ nổi lên như một giải pháp vận tải độc đáo, sáng tạo, góp phần quan trọng vào thắng lợi cuối cùng.
Trên các trọng điểm như Tuần Giáo – Điện Biên Phủ, Lai Châu – Sơn La, Cò Nòi – Yên Bái, địch tập trung đánh phá ác liệt ngày đêm. Ngã ba Cò Nòi từng hứng chịu tới 69 tấn bom đạn mỗi ngày. Jules Roy, trong cuốn “Trận chiến Điện Biên Phủ dưới con mắt người Pháp” đã phải thừa nhận: “Hàng trăm tấn bom đã ném xuống các tuyến giao thông và những con đường tiếp vận của Quân đội nhân dân Việt Nam nhưng chưa bao giờ cắt đứt nổi những con đường ấy…”. Bất chấp những nỗ lực ngăn chặn của địch, vận tải thô sơ, đặc biệt là xe đạp thồ, vẫn kiên trì bám trụ, trở thành “cầu nối” vững chắc giữa hậu phương và tiền tuyến.
Những đoàn xe đạp thồ nối đuôi nhau, cùng với ngựa thồ, thuyền bè, vượt qua hiểm nguy, hướng về Điện Biên Phủ. Hàng vạn dân công, thanh niên xung phong không quản ngại gian khổ, hy sinh, ngày đêm băng rừng, lội suối, dốc sức người vận chuyển thô sơ hàng hóa. Sức mạnh của vận tải thô sơ kết hợp cùng vận tải cơ giới đã tạo nên kỳ tích. Đến đầu tháng 3/1954, hơn 95% nhu cầu vật chất cho chiến dịch đã được đảm bảo.
Theo các tuyến đường Khâu Hu, Bản Tấu, đường 43, đường kéo pháo…, lương thực, thực phẩm, vũ khí, đạn dược được đưa đến các kho hậu cần, tạo điều kiện cho các đơn vị chiến đấu. Xe đạp thồ và vận tải thô sơ đã góp phần đảm bảo hậu cần cho các đơn vị, giúp quân ta nổ súng đúng kế hoạch, từng bước làm nên chiến thắng.
Ngày 13/3/1954, chiến dịch Điện Biên Phủ mở màn. Trên tuyến hậu cần, xe đạp thồ và dân công hỏa tuyến chuyển gạo, vũ khí đến các kho đại đoàn, trung đoàn. Tuyến vận tải thô sơ từ trung đoàn đến tiểu đoàn, đại đội diễn ra ngay trong tầm pháo địch. Chiến sĩ vận tải và dân công gánh gồng, mang vác, luồn lách dưới giao thông hào, đưa hàng hóa đến tận chiến hào. Sau mỗi trận đánh, họ lại chuyển sang nhiệm vụ tải thương, cứu chữa thương binh.
Bước vào đợt chiến đấu thứ hai, vận tải thô sơ càng được phát huy mạnh mẽ. Xe đạp thồ, lực lượng dân công hỏa tuyến vượt lên trên bom đạn, khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu suất. Đến ngày 30/4/1954, khối lượng hàng hóa vận tải cho đợt 2 vượt chỉ tiêu 8%, đảm bảo và vượt 3% nhu cầu cho đợt 3. Nhờ đó, khẩu phần ăn của bộ đội được cải thiện, sức chiến đấu được nâng cao.
17 giờ ngày 7/5/1954, chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng. Thắng lợi này là kết tinh sức mạnh toàn dân tộc, trong đó vận tải thô sơ, với hình ảnh tiêu biểu là xe đạp thồ, đã chứng minh sức mạnh tiềm ẩn, sự sáng tạo và tinh thần quyết chiến quyết thắng của quân và dân Việt Nam. Xe đạp thồ vận tải thô sơ không chỉ là phương tiện chuyên chở, mà còn là biểu tượng của ý chí, nghị lực và sự hy sinh, góp phần làm nên trang sử vàng Điện Biên Phủ.
Nội dung: Thượng tá, ThS Nguyễn Văn ĐiệnTrung tá, ThS Hồ Nhật VũTrình bày: NGỌC DIỆPẢnh: Bảo tàng chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, TTXVN
(Bài tham luận tại Hội thảo Khoa học “Chiến thắng Điện Biên Phủ – Giá trị lịch sử và hiện thực (07/5/1954 – 07/5/2019))
