Đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe bán tải chở hàng cabin kép đang làm dấy lên nhiều quan ngại trong bối cảnh thị trường ô tô Việt Nam còn nhiều biến động. Theo dự thảo sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, mức thuế áp dụng cho xe bán tải có thể tăng lên bằng 60% so với xe chở người cùng dung tích xi lanh. Điều này đồng nghĩa với việc thuế suất xe bán tải sẽ tăng gấp đôi so với mức hiện hành, từ 15-25% lên 24-54%, gây ra nhiều ý kiến trái chiều từ các chuyên gia và đại biểu Quốc hội.
Trong phiên thảo luận về Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), nhiều đại biểu đã bày tỏ lo ngại về đề xuất này, đặc biệt khi xe bán tải đang chiếm thị phần lớn ở các tỉnh, thành phố ngoài đô thị và khu vực miền núi phía Bắc.
Thị Trường Xe Bán Tải Phụ Thuộc Vào Các Tỉnh Thành và Miền Núi
Đại biểu Dương Minh Ánh từ đoàn Hà Nội đã chỉ ra rằng, xe bán tải hiện chỉ chiếm khoảng 5% thị phần ô tô cả nước, và chủ yếu phục vụ nhu cầu thực tế của người dân ở các vùng quê, địa hình khó khăn, hoặc các hộ kinh doanh chở hàng hóa nhỏ lẻ như hoa quả.
Thiết kế đặc trưng của xe bán tải với phần chở hàng phía sau và cabin chở người phía trước, tuy nhiên hàng ghế thứ hai thường không thoải mái như xe con. Chính vì tính đa dụng này, xe bán tải được tiêu thụ mạnh ở các tỉnh thành và miền núi phía Bắc, chiếm tới 70% thị phần, trong khi Hà Nội và TP.HCM chỉ chiếm 30%.
Có nên tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với xe ô tô bán tải Pick-up? – ảnh 1
Đại biểu Ánh nhấn mạnh thêm về vai trò của xe bán tải trong thực tế cuộc sống: “Trong cơn bão số 3 vừa qua, tôi thấy nhiều người đã sử dụng xe bán tải để vận chuyển hàng hóa cứu trợ, khắc phục thiên tai, bão lũ giúp sớm ổn định cuộc sống của nhân dân”. Xe bán tải không chỉ tiện dụng trong chở hàng mà còn có khả năng tiếp cận những khu vực mà xe tải và xe con khó di chuyển.
So sánh với các nước trong khu vực ASEAN như Lào, Thái Lan, Indonesia, xe bán tải rất phổ biến và được sử dụng rộng rãi cho nhiều mục đích, thậm chí công chức cũng sử dụng. Mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe bán tải ở các nước này đều rất thấp, trong khi Việt Nam đang ở mức cao nhất khu vực. Với niên hạn sử dụng 25 năm, người mua xe bán tải phần lớn không phải để thể hiện sự xa xỉ mà để phục vụ nhu cầu vận tải và đi lại thực tế.
Việc tăng thuế xe bán tải còn ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp trong nước, vốn đang tạo ra hàng nghìn việc làm trực tiếp và gián tiếp. Điều này đi ngược lại với chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về tạo việc làm, tăng sản xuất lắp ráp sản phẩm ưu tiên trong Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô.
Đại biểu Ánh lo ngại: “Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt khiến giá xe sẽ tăng cao, sản lượng bán sụt giảm, nhà máy có nguy cơ giảm sản xuất, người lao động mất việc làm. Đây là những tác động cần phải tính đến”. Đại biểu đề nghị cân nhắc thực hiện chính sách ổn định, nghiên cứu lộ trình và mức tăng thuế phù hợp, tránh tăng sốc, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh và việc làm. Một lộ trình tăng thuế từ 3-5 năm, mỗi năm tăng 2-3% có thể là giải pháp hợp lý hơn.
Cần Cân Nhắc Kỹ Lưỡng Việc Tăng Thuế Xe Bán Tải
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga từ đoàn Hải Dương cũng cho rằng, việc tăng thuế xe bán tải chở hàng cabin kép lên mức 60% so với xe con là quá cao. Bà Nga phân tích, bản chất xe bán tải không phải dòng xe sử dụng chủ yếu trong đô thị mà ở ngoại ô, nông thôn, công năng chính là chở hàng, phục vụ sản xuất và kinh doanh vừa và nhỏ.
Nhiều nước trong khu vực sử dụng xe bán tải để chở nông cụ, hàng hóa phục vụ đời sống. Tại Việt Nam, dòng xe này cũng đóng vai trò quan trọng trong vận tải hàng hóa ở các vùng nông thôn và miền núi.
Đại biểu Nga nhấn mạnh thêm rằng, việc điều tiết giao thông đô thị là thẩm quyền của ngành giao thông, không nên dùng thuế để hạn chế sử dụng xe bán tải tại các thành phố lớn, vì điều này không công bằng với 70% người tiêu dùng ở các tỉnh thành khác.
Việc tăng thuế cũng cần đảm bảo cạnh tranh công bằng giữa doanh nghiệp lắp ráp ô tô trong nước và xe nhập khẩu, khuyến khích sản xuất trong nước thay vì nhập khẩu, phù hợp với chiến lược phát triển ngành ô tô Việt Nam.
Từ thực tế trên, đại biểu Nga cho rằng, việc tăng thuế cao đối với xe bán tải sẽ ảnh hưởng đến sản xuất lắp ráp ô tô trong nước. Do đó, cần cân nhắc kỹ lưỡng việc tăng thuế để hài hòa lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân. “Nếu cần tăng để tăng thu ngân sách nhà nước thì cần có lộ trình phù hợp, tránh việc tăng đột ngột. Lộ trình này có thể nghiên cứu trong khoảng thời gian 3-5 năm, tăng dần”, đại biểu Nga góp ý.
Đại biểu Phan Đức Hiếu, đoàn Thái Bình.
Đại biểu Phan Đức Hiếu, đoàn Thái Bình, một người am hiểu về xe và thị trường ô tô, kiến nghị giữ nguyên thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe bán tải chở hàng như hiện nay. Ông Hiếu phân tích, rất ít người mua xe bán tải chỉ để “chơi xe” mà chủ yếu phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt ở khu vực nông thôn.
“Tại sao một phương tiện phục vụ nhiều cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh lại phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và hạn chế tiêu thụ? Ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhiều giám đốc cũng muốn đi xe hơi nhưng vì miếng cơm manh áo mà phải đi xe pick-up, vừa chở người, vừa chở hàng. Đây là một thực tế”, ông Hiếu chia sẻ.
Đại biểu Hiếu cũng chỉ ra rằng, xe bán tải chịu nhiều thiệt thòi hơn so với xe thông thường và có niên hạn sử dụng. Việc tăng thuế sẽ tác động trực tiếp đến người mua, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng người dân mua xe khác và “độ” lại thành xe chở hàng. Hơn nữa, việc tăng thuế có thể ảnh hưởng lớn đến một doanh nghiệp đang chiếm thị phần lớn trên thị trường xe bán tải Việt Nam, tạo ra sự cạnh tranh không công bằng.
Về phương pháp đánh thuế xe bán tải bằng 60% so với ô tô thông thường, đại biểu Hiếu cho rằng không hợp lý, vì xe bán tải là xe chở hàng, dung tích xi-lanh lớn, không nên so sánh với xe con thông thường.
Đại biểu Hiếu đề nghị không tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe bán tải, vì sẽ gây tác động lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Ông cũng bày tỏ lo ngại về môi trường đầu tư nếu chính sách thay đổi đột ngột, ảnh hưởng đến niềm tin của các nhà đầu tư vào Việt Nam.
Kết Luận
Đề xuất tăng thuế xe bán tải đang vấp phải nhiều ý kiến phản đối từ các đại biểu Quốc hội, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Những lo ngại xoay quanh việc tăng thuế quá cao, ảnh hưởng đến thị trường xe bán tải vốn đã định hình, tác động tiêu cực đến sản xuất trong nước, việc làm và đặc biệt là nhu cầu sử dụng xe bán tải thực tế của người dân ở các tỉnh thành và khu vực nông thôn, miền núi. Việc cân nhắc một lộ trình tăng thuế phù hợp, hoặc giữ nguyên mức thuế hiện hành, đang là những giải pháp được nhiều bên ủng hộ để đảm bảo hài hòa lợi ích và ổn định thị trường ô tô Việt Nam.
