Xe Bán Tải Nga Về Việt Nam: Câu Chuyện Ưu Đãi Thuế và Bài Học Thị Trường

Đầu năm 2018, không khí nhộn nhịp tại showroom xe Nga AutoK, nơi khách hàng tấp nập tìm hiểu thông tin về những mẫu xe mới, đã lùi vào dĩ vãng. Showroom giờ đây cửa đóng then cài, khép lại một chương đầy kỳ vọng nhưng cũng đầy thách thức của xe Nga tại thị trường Việt Nam.

3 Năm Ưu Đãi Thuế Vẫn Không Thoát “Ế”

Năm 2016, Nghị định thư giữa Việt Nam và Liên bang Nga chính thức có hiệu lực, mở ra cơ hội lớn cho xe Nga khi thuế nhập khẩu nhiều dòng xe, bao gồm cả xe bán tải, giảm xuống 0%. Người tiêu dùng Việt Nam, vốn luôn ưa chuộng những sản phẩm “nồi đồng cối đá” từ Nga, bắt đầu nuôi hy vọng về những chiếc xe bán tải giá rẻ, chất lượng tốt.

Thời điểm cuối năm 2016, khi những chiếc UAZ đầu tiên rục rịch cập bến Việt Nam, đại diện nhà phân phối AutoK không giấu được sự lạc quan. Họ tự tin khẳng định thị trường Việt Nam sẽ đón nhận xe Nga một cách tích cực.

“Bên cạnh những khách hàng trung niên U50-60 vốn có tình cảm đặc biệt với thương hiệu UAZ từ thời Liên Xô, chúng tôi còn hướng đến nhóm khách hàng trẻ hơn, những người tìm kiếm xe 2 cầu giá rẻ, mạnh mẽ và bền bỉ để chinh phục địa hình. Chúng tôi đã nhận được nhiều đơn đặt hàng cho các dòng Hunter và Pickup từ Phú Quốc, Đà Nẵng, Tây Nguyên…”, đại diện AutoK hào hứng chia sẻ.

Xe bán tải UAZ Pickup, với mức giá khởi điểm hấp dẫn chỉ từ 495 triệu đồng cho phiên bản tiêu chuẩn và 560 triệu đồng cho phiên bản cao cấp nhất, đã tạo ra một cơn sốt nhỏ trên thị trường. Nhiều người kỳ vọng UAZ Pickup sẽ cạnh tranh sòng phẳng với những tên tuổi quen thuộc như Ford Ranger, Mitsubishi Triton, Chevrolet Colorado hay Toyota Hilux.

Tuy nhiên, “tuần trăng mật” của xe Nga tại Việt Nam nhanh chóng qua đi. Chỉ sau một thời gian ngắn gây được sự chú ý, các mẫu xe Nga, đặc biệt là xe bán tải UAZ, bắt đầu rơi vào tình trạng ế ẩm kéo dài. Thậm chí, nhiều khách hàng mua xe UAZ Pickup với mục đích kinh doanh cho thuê cũng phải “khóc ròng” vì xe tiêu hao nhiên liệu lớn, trang bị nghèo nàn, khó cạnh tranh với các đối thủ đến từ Nhật Bản và Hàn Quốc.

Hơn hai năm sau, nhà phân phối AutoK chính thức rút lui khỏi thị trường, đóng cửa showroom. Vị giám đốc từng đầy nhiệt huyết và tham vọng với thương hiệu UAZ cũng không còn mặn mà với việc chia sẻ về câu chuyện kinh doanh xe Nga tại Việt Nam.

Chia sẻ với báo chí, người phụ trách kinh doanh của AutoK, nay đã chuyển sang lĩnh vực khác, cho biết: “Chính sách phức tạp, không được miễn thuế ngay, cộng thêm những vướng mắc trong khâu nhập khẩu khiến khách hàng chờ đợi xe dần mất kiên nhẫn. Sự quan tâm của người tiêu dùng cũng giảm sút nhanh chóng, buộc doanh nghiệp phải thanh lý xe tồn kho và dừng kinh doanh vào cuối năm 2018. Ấn tượng tốt đẹp về xe UAZ, Volga, Lada từ thời Liên Xô không đủ sức thuyết phục người Việt xuống tiền mua xe Nga thời hiện tại.”

Ở phân khúc xe tải thương mại, các “ông lớn” xe tải Nga như KAMAZ, GAZ cũng từng kỳ vọng sẽ cạnh tranh sòng phẳng với xe tải Trung Quốc nhờ lợi thế về chất lượng và giá cả. Tuy nhiên, kết quả kinh doanh cũng không đạt được như mong đợi.

Xe Nga Sẽ “Đông Tiến” Lần Hai?

Ông Đỗ Quang Toản, Giám đốc Công ty Thương mại và Vận tải Đức Giang, một người có kinh nghiệm lâu năm trong ngành vận tải, chia sẻ: “Khi nhắc đến xe Nga, khái niệm đầu tiên hiện ra trong đầu tôi là sự bền bỉ. Tuy nhiên, doanh nghiệp của tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc mua xe Nga để kinh doanh.”

Ông Toản phân tích thêm: “Thứ nhất, xe Nga hầu như không có sự thay đổi về thiết kế, động cơ và ngoại thất, trong khi giá lại không thực sự rẻ so với mặt bằng chung. Đặc biệt, các mẫu xe Nga còn thiếu một hệ thống phân phối đủ mạnh. Thứ hai, nếu xe gặp sự cố ở tỉnh, việc tìm mua phụ tùng thay thế sẽ rất khó khăn. Xe Nga chưa có hệ thống dịch vụ 3S xứng tầm.”

Theo nguồn tin từ Báo Giao thông, thương hiệu xe du lịch Lada cũng đã có kế hoạch quay trở lại thị trường Việt Nam vào cuối năm 2019. Mẫu xe giá rẻ Lada Vesta từng gây sốt tại Nga với mức giá chỉ từ 495.000 rúp (khoảng 166 triệu đồng). Tuy nhiên, một nhân viên bán hàng tại đại lý nhập khẩu cho biết, giá xe Lada Vesta khi về Việt Nam dự kiến sẽ vào khoảng 457 triệu đồng (bản tiêu chuẩn 1.8 AT) và 360 triệu đồng (bản giá rẻ 1.6 MT).

Mức giá này vẫn được xem là cạnh tranh so với các mẫu xe cùng phân khúc. Mức tiêu thụ nhiên liệu của các dòng xe Lada được công bố là 6,5L/100km đường cao tốc, 10L/100km đường thành phố và 8L/100km đường hỗn hợp.

Với việc định vị ở phân khúc xe bình dân giá từ 300 đến 700 triệu đồng, xe Nga đang cho thấy sự điều chỉnh đáng chú ý trong chiến lược tiếp cận thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, đây cũng là phân khúc cạnh tranh khốc liệt nhất, nơi các hãng xe Nhật Bản, Hàn Quốc đang thống trị với hàng loạt mẫu xe bán chạy như Toyota Vios, Hyundai Grand i10, Hyundai Accent, Honda City, Kia Morning, Kia Cerato.

Cuối tháng 3/2019, Bộ Công Thương đã khởi động lại dự thảo Nghị định thư mới, sửa đổi Nghị định thư giữa Việt Nam và Liên bang Nga về hỗ trợ sản xuất phương tiện vận tải có động cơ trên lãnh thổ Việt Nam. Theo đó, quy định về “Tổng lượng hạn ngạch thuế quan cho tất cả các liên doanh đến năm 2022” sẽ được bổ sung, tạo điều kiện cho xe Nga tiếp tục nhập khẩu vào Việt Nam đến năm 2022.

Đối với xe nguyên chiếc nhập khẩu, Việt Nam cho phép miễn thuế 850 xe trong năm 2019 và 900 xe trong năm 2020. Đối với liên doanh, ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện sẽ kéo dài đến năm 2022, thay vì chỉ đến năm 2021 như quyết định cũ.

Như vậy, sau 3 năm ưu đãi thuế chưa đạt được thành công như kỳ vọng, các thương hiệu xe Nga tiếp tục tận dụng chính sách này để “thăm dò thị hiếu” thị trường Việt Nam một lần nữa. Đây có thể xem là một sự khởi động lại quá trình thâm nhập thị trường đầy gian nan nhưng cũng không ít cơ hội.