Lốp máy bay chịu áp lực khổng lồ khi máy bay hàng trăm tấn hạ cánh ở tốc độ cao. Vậy cấu tạo lốp máy bay có gì đặc biệt để gánh vác trọng trách này, và liệu có khi nào một chiếc Xe Bán Tải Cứu Sống Cả Chiếc Máy Bay nhờ những chiếc lốp đặc biệt này? Bài viết sẽ giải đáp những thắc mắc về lốp máy bay, từ cấu tạo, nguyên lý hoạt động đến khả năng chịu lực phi thường của chúng.
Cấu tạo lốp máy bay. Ảnh: Michelin
Một máy bay thương mại thường có khoảng 20 bánh xe, mỗi lốp chịu tải tới 38 tấn và có thể tiếp đất tới 500 lần trước khi cần kiểm tra định kỳ. Thậm chí, chúng có thể được sử dụng tới 7 chu kỳ như vậy trong vòng đời. Boeing 777 cần 14 lốp, Airbus A380 cần 22 lốp, còn “khổng lồ” Antonov AN-225 cần tới 32 chiếc. Bí mật nằm ở áp suất không khí bên trong. Áp suất càng lớn, lốp càng cứng. Cao su lốp máy bay thường được bơm tới 200 psi, gấp 6 lần áp suất lốp xe hơi. Máy bay chiến đấu F16 thậm chí cần áp suất lên tới 320 psi. Mỗi lốp được thiết kế để chịu được trọng lượng khổng lồ của máy bay, cho phép tiếp đất ở tốc độ 273 – 400 km/h, hơn 500 lần trước khi cần bảo dưỡng.
Vậy cấu tạo lốp máy bay khác gì lốp ô tô? Về cơ bản, các bộ phận là giống nhau. Thành lốp máy bay không quá dày. Khác biệt về khả năng chịu áp lực nằm ở lớp bố bên dưới mặt lốp. Chúng thường là nylon, gần đây là sợi aramid, một loại polymer linh hoạt, cứng, bền và chịu nhiệt tốt. Kích thước lốp máy bay không quá lớn. Boeing 737 sử dụng lốp 27×7,75R15, tức đường kính 27 inch, rộng 7,75 inch và lắp vào la-zăng đường kính 15 inch.
Lốp bốc khói khi máy bay hạ cánh. Ảnh: Sunnews
Khoảnh khắc đầu tiên máy bay tiếp đất, lốp không lăn ngay mà bị trượt. Máy bay sẽ ghì lốp xuống đường băng, kéo đến khi vận tốc quay của lốp bằng vận tốc máy bay. Đó là lý do chúng ta thấy khói bốc lên khi tiếp đất. Mặt lốp máy bay ví dụ của Michelin được tạo rãnh chạy dọc lốp chứ không phải từng mảng tạo hoa lốp như trên ô tô. Những mảng hoa lốp có thể bị vỡ ở áp lực cao vì liên kết giữa các khối bị tách rời. Với cấu trúc riêng, lốp máy bay cứng nhất có khả năng chịu tốc độ hạ cánh khoảng 463 km/h.
Một lý do quan trọng khác giải thích cho độ bền của lốp máy bay là chúng thường được bơm căng bằng nitơ để giảm thiểu sự giãn nở và co lại khi gặp điều kiện khắc nghiệt về nhiệt độ và áp suất môi trường. Quan trọng nhất, nitơ là khí trơ nên giúp loại bỏ khả năng lốp bị nổ.
Một quy tắc trong ngành hàng không là lốp phải chịu được áp suất cao gấp 4 lần áp suất định mức của nó trong ít nhất 3 giây. Vì vậy, lốp máy bay sẽ không thể nổ bằng cách bơm quá căng. Khi bơm quá căng, thứ sẽ hỏng trước cả lốp, chính là vành. Tuy bài viết không đề cập trực tiếp đến việc xe bán tải cứu sống cả chiếc máy bay, nhưng qua việc tìm hiểu về cấu tạo và khả năng chịu lực của lốp máy bay, ta có thể thấy được sự bền bỉ và an toàn mà chúng mang lại cho ngành hàng không.
Thái Hoàng
