Trợ Lực áp Thấp Xe Tải, hay còn gọi là servo phanh, là bộ phận quan trọng trong hệ thống phanh, giúp tài xế dễ dàng kiểm soát lực phanh, đặc biệt là khi phanh gấp. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về trợ lực áp thấp xe tải, bao gồm cấu tạo, nguyên lý hoạt động, các loại trợ lực, dấu hiệu hư hỏng và cách khắc phục.
Cấu tạo trợ lực áp thấp trên xe ô tô
Trợ Lực Áp Thấp Xe Tải Là Gì?
Trợ lực áp thấp xe tải là một bộ phận khuếch đại lực phanh từ chân người lái, giúp việc đạp phanh trở nên nhẹ nhàng và dễ dàng hơn. Nó hoạt động dựa trên nguyên lý sử dụng sự chênh lệch áp suất giữa bên trong và bên ngoài bầu trợ lực. Khi động cơ hoạt động, nó tạo ra một vùng chân không trong bầu trợ lực. Khi bạn đạp phanh, một van mở ra, cho phép không khí đi vào một khoang của bầu trợ lực, tạo ra sự chênh lệch áp suất. Chính sự chênh lệch này tạo lực hút, hỗ trợ lực đạp phanh, giúp phanh hiệu quả mà không tốn nhiều sức.
Vị Trí Trợ Lực Áp Thấp Trên Xe Tải
Trợ lực áp thấp thường nằm trong khoang động cơ, ở vị trí dễ nhận biết:
- Giữa bàn đạp phanh và tổng phanh (master cylinder): Đây là vị trí phổ biến nhất. Trợ lực được kết nối với bàn đạp phanh bằng một thanh đẩy và với tổng phanh bằng ống dẫn chân không.
- Trên vách ngăn giữa khoang động cơ và khoang hành khách: Một số dòng xe đặt trợ lực ở đây để tiết kiệm không gian.
Cấu Tạo Trợ Lực Áp Thấp Xe Tải
Cấu tạo trợ lực chân không ô tô
Trợ lực áp thấp bao gồm các bộ phận chính:
- Thanh điều khiển van không khí
- Cần đẩy
- Piston trợ lực
- Thân trợ lực
- Màng ngăn
- Lò xo màng
- Thân van
- Đĩa phản lực
- Lưới lọc khí
- Phớt thân trợ lực
- Buồng áp suất biến đổi
- Buồng áp suất không đổi
Nguyên Lý Hoạt Động Của Trợ Lực Áp Thấp
Hệ thống trợ lực phanh hoạt động dựa trên nguyên lý tận dụng chênh lệch áp suất giữa áp suất khí quyển và chân không động cơ để khuếch đại lực ấn chân phanh.
Khi Không Đạp Phanh
Nguyên lý hoạt động trợ lực áp thấp khi không đạp phanh
Van chân không được lò xo kéo về phía bên phải, van điều khiển bị lò xo đẩy sang trái. Không khí bên ngoài không thể vào buồng áp suất biến đổi. Van chân không tách khỏi van điều chỉnh, tạo lối thông giữa khoang A và B. Chân không được duy trì trong buồng áp suất không đổi và buồng áp suất biến đổi. Lò xo màng ngăn đẩy piston sang phải.
Khi Đạp Phanh
Nguyên lý hoạt động trợ lực áp thấp khi đạp phanh
Khi đạp phanh, cần điều khiển đẩy không khí sang trái, lò xo của van điều chỉnh đẩy van không khí theo hướng tương tự cho đến khi tiếp xúc với van chân không. Lối thông giữa khoang A và B bị đóng kín. Van không khí di chuyển sang trái, mở cửa cho không khí bên ngoài vào buồng áp suất biến đổi. Sự chênh lệch áp suất giữa hai buồng tạo lực khuếch đại, tăng áp lực piston, giúp quá trình phanh dễ dàng và hiệu quả hơn.
Khi Giữ Phanh
Nguyên lý hoạt động trợ lực chân không khi giữ phanh
Cần điều khiển và van không khí dịch chuyển hoàn toàn sang trái nhưng piston vẫn bị đẩy sang trái. Không khí bên ngoài bị chặn, không thể xâm nhập vào buồng áp suất biến đổi. Áp suất trong buồng biến đổi được duy trì ổn định. Van điều khiển tiếp xúc với van không khí, tạo ra sự chênh lệch áp suất không đổi giữa hai buồng, khiến piston ngừng di chuyển và giữ vững lực phanh.
Các Loại Trợ Lực Áp Thấp Xe Tải
Có nhiều loại trợ lực áp thấp khác nhau, được phân loại theo cấu tạo và nguyên lý hoạt động:
-
Trợ lực đơn: Có một màng ngăn chia trợ lực thành hai khoang. Cấu tạo đơn giản, chi phí thấp nhưng lực trợ lực không lớn. Thường dùng cho xe có tải trọng nhẹ hoặc trung bình.
Trợ lực đơn -
Trợ lực kép: Có hai màng ngăn, tạo thành ba khoang. Lực trợ lực lớn hơn trợ lực đơn, phù hợp với xe tải trọng lớn. Có khả năng dự phòng nếu một màng ngăn bị hỏng.
Trợ lực kép -
Trợ lực thủy lực: Sử dụng dầu phanh để truyền lực trợ lực. Không phụ thuộc vào chân không động cơ, có thể hoạt động ngay cả khi động cơ không chạy. Lực trợ lực lớn, đáp ứng tốt cho xe hiệu suất cao, nhưng cấu tạo phức tạp và chi phí cao.
Trợ lực thủy lực
Dấu Hiệu Nhận Biết Trợ Lực Áp Thấp Xe Tải Bị Hỏng
-
Pedal nặng, mất trợ lực phanh: Khi đạp phanh, bạn sẽ cảm thấy pedal nặng hơn bình thường, phải dùng nhiều sức hơn.
Pedal bị nặng, mất trợ lực phanh -
Pedal không ăn, phanh chậm: Khoảng cách phanh dài hơn bình thường, xe khó dừng lại.
Pedal không ăn, phanh chậm -
Pedal phanh cao/thấp hơn bình thường: Độ cao của pedal thay đổi so với bình thường.
Pedal phanh cao hơn bình thường -
Xe bị khựng, giật, rung khi đạp pedal: Xe rung lắc khi phanh.
Xe bị khựng, giật, rung khi đạp pedal -
Tốc độ động cơ không ổn định: Động cơ hoạt động không đều khi phanh.
Tốc độ động cơ không ổn định
Cách Kiểm Tra Trợ Lực Áp Thấp Xe Tải
Kiểm tra trợ lực chân không ô tô
- Kiểm tra bằng mắt thường: Quan sát bầu trợ lực xem có vết nứt, rò rỉ dầu hay dấu hiệu hư hỏng bên ngoài không. Kiểm tra ống dẫn chân không xem có bị nứt, vỡ hay lỏng lẻo không.
- Kiểm tra bằng chân: Đạp phanh khi động cơ tắt, giữ nguyên chân phanh và khởi động động cơ. Nếu bàn đạp phanh hạ xuống một chút sau khi khởi động, trợ lực đang hoạt động tốt.
- Kiểm tra bằng dụng cụ chuyên dụng: Sử dụng bơm chân không để kiểm tra độ kín của bầu trợ lực.
Cách Thay Thế Trợ Lực Áp Thấp Xe Tải
Cách thay thế trợ lực chân không
Việc thay thế trợ lực áp thấp khá phức tạp, nên được thực hiện bởi kỹ thuật viên có chuyên môn. Tuy nhiên, bạn có thể tham khảo các bước cơ bản sau:
- Tắt động cơ, đạp phanh nhiều lần để giảm chân không trong trợ lực.
- Tháo ống chân không, đường dầu phanh tại xi lanh và xi lanh tổng, sau đó tháo bàn đạp phanh.
- Gỡ các đai ốc giữ trợ lực với vách ngăn.
- Lắp trợ lực mới vào vị trí.
- Gắn lại các bộ phận đã tháo.
- Xả khí trong xi lanh chính.
Lưu ý: Thay thế trợ lực phanh là công việc phức tạp, liên quan đến hệ thống an toàn của xe. Nếu không có chuyên môn, hãy mang xe đến gara để được hỗ trợ.
Kết Luận
Trợ lực áp thấp xe tải là bộ phận quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả phanh và an toàn khi lái xe. Việc hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các lỗi thường gặp của trợ lực áp thấp sẽ giúp bạn bảo dưỡng và sử dụng xe hiệu quả hơn. Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu hư hỏng nào, hãy mang xe đến gara uy tín để được kiểm tra và sửa chữa kịp thời.
