Ba lăng xê là một bộ phận không thể thiếu trong hệ thống treo của xe tải, đặc biệt là các dòng xe có hai cầu chủ động. Vậy ba lăng xê là gì? Cấu tạo và chức năng của nó ra sao? Những lỗi thường gặp và cách sửa chữa, tháo lắp như thế nào? Bài viết này từ chuyên gia Xe Tải Mỹ Đình sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về bộ phận quan trọng này.
Ba Lăng Xê Xe Tải Là Gì?
Ba lăng xê, còn được gọi với nhiều tên khác như BalanC, balance, hay ba lăng C, thực chất là một trục cân bằng đặc biệt. Nó được thiết kế để lắp đặt trên các dòng xe tải có từ hai cầu chủ động trở lên. Vị trí của trục ba lăng xê nằm giữa hai bánh của cầu giữa và cầu sau. Toàn bộ trọng tải phía sau xe sẽ dồn lên bộ phận này, sau đó được phân bổ đều lên hai trục dẫn động, thông qua hệ thống 4 may ơ gắn ở bánh xe. Hình dung một cách đơn giản, ba lăng xê gần như đứng yên, trong khi hai trục bánh xe có thể dịch chuyển lên xuống linh hoạt qua nó.
Cụm ba lăng xê xe tải được lắp đặt trên khung sắt xi, đóng vai trò trung tâm trong hệ thống treo sau.
Chức Năng Quan Trọng Của Ba Lăng Xê Xe Tải
Ba lăng xê đảm nhiệm vai trò trụ cột trong việc gánh chịu tải trọng và khối lượng của xe tải. Nhờ có ba lăng xê, khả năng chịu tải và vận hành ổn định của xe tải được nâng cao đáng kể, đặc biệt khi di chuyển trên các địa hình phức tạp. Cụ thể, ba lăng xê mang lại những chức năng chính sau:
- Gánh chịu trọng lượng xe và hàng hóa: Ba lăng xê là bộ phận chịu tải chính của hệ thống treo sau. Nó trực tiếp gánh toàn bộ trọng lượng của xe, bao gồm cả hàng hóa và bản thân xe. Điều này giúp xe tải không bị nghiêng, vặn khung khi chở nặng hoặc đi trên đường gồ ghề, đảm bảo sự cân bằng và ổn định.
- Tăng độ bền cho hệ thống treo: Bằng cách phân bổ và gánh chịu tải trọng, ba lăng xê giúp giảm áp lực lên các bộ phận khác của hệ thống treo như nhíp, phuộc, giảm chấn… Việc giảm tải này kéo dài tuổi thọ của các phụ tùng, giúp xe vận hành bền bỉ và an toàn hơn trên mọi hành trình.
- Giúp xe vận hành êm ái và ổn định: Ba lăng xê góp phần giảm thiểu rung động truyền từ mặt đường lên khung xe và cabin. Điều này mang lại cảm giác lái êm ái hơn cho tài xế và người ngồi trên xe, đồng thời tăng cường sự ổn định khi xe di chuyển, đặc biệt ở tốc độ cao hoặc trên đường xấu.
- Đảm bảo an toàn vận hành: Chức năng cân bằng và chịu tải của ba lăng xê đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn cho xe, người lái và những người tham gia giao thông khác. Hệ thống treo ổn định giúp xe kiểm soát tốt hơn trong các tình huống phanh, vào cua hoặc tránh né chướng ngại vật.
Ba lăng xê là bộ phận không thể thiếu để xe tải có thể vận chuyển hàng hóa nặng một cách an toàn và hiệu quả.
Khám Phá Cấu Tạo Chi Tiết Của Ba Lăng Xê Xe Tải
Ba lăng xê xe tải được cấu thành từ nhiều bộ phận khác nhau, phối hợp nhịp nhàng để thực hiện chức năng của mình. Các thành phần chính bao gồm: cánh bướm ba lăng xê, trục ba lăng xê, gối đỡ ba lăng xê, ca phớt và phớt ba lăng xê, bạc ba lăng xê, ống cách ba lăng xê.
Cánh Bướm Ba Lăng Xê
Cánh bướm ba lăng xê, hay còn gọi là giá đỡ ba lăng xê, là bộ phận kết nối và cố định cụm ba lăng xê vào khung sắt xi của xe. Cánh bướm được bắt chặt vào sắt xi thông qua hệ thống bulong chắc chắn. Bộ phận này thường được chế tạo từ hợp kim gang có độ bền cao. Các tay giằng cầu dưới cũng được bắt vào cánh bướm, giúp định vị và giữ các cầu xe ở đúng vị trí thiết kế.
Cánh bướm ba lăng xê đảm bảo sự liên kết vững chắc giữa cụm ba lăng xê và khung xe.
Trục Ba Lăng Xê
Trục ba lăng xê có dạng hình trụ, được ép chặt vào cánh bướm ba lăng xê. Trên trục này, các bộ phận khác như bạc, ống cách và ca phớt ba lăng xê sẽ được lắp ráp. Trục ba lăng xê đóng vai trò là xương sống của cụm ba lăng xê, chịu lực trực tiếp từ gối đỡ và truyền tải trọng xuống cánh bướm.
Gối Đỡ Ba Lăng Xê
Gối đỡ ba lăng xê, hay còn gọi là gật ba lăng xê, là một bộ phận quan trọng của cụm ba lăng xê. Các lá nhíp chính của bộ nhíp được đặt vào rãnh của gối đỡ. Đồng thời, gối đỡ cũng là nơi lắp quang nhíp, giữ chặt bộ nhíp sau vào hệ thống treo. Gối đỡ ba lăng xê thường được làm từ hợp kim gang. Bên trong gối đỡ có lắp ca bạc ba lăng xê và khoang chứa dầu bôi trơn cho hệ thống. Mặt ngoài của gối đỡ có lỗ ren để lắp mặt chắn dầu, mặt trong dùng để lắp phớt ba lăng xê.
Ca Phớt và Phớt Ba Lăng Xê
Phớt và ca phớt ba lăng xê có nhiệm vụ ngăn chặn dầu bôi trơn bên trong hệ thống ba lăng xê rò rỉ ra ngoài, đồng thời ngăn bụi bẩn từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào bên trong, bảo vệ hệ thống khỏi các tác nhân gây hại. Ca phớt ba lăng xê được lắp ở trục ba lăng xê, mặt trong của ca phớt tiếp xúc sát với cánh bướm. Phớt ba lăng xê được lắp ở gối đỡ ba lăng xê. Thông thường, mỗi bên ba lăng xê sẽ có 2 phớt chắn dầu để đảm bảo khả năng làm kín tối ưu.
Phớt ba lăng xê là chi tiết nhỏ nhưng có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ thống bôi trơn và độ bền của ba lăng xê.
Bạc Ba Lăng Xê
Bạc ba lăng xê có hình dạng côn, bao gồm thân bạc lắp ở trục và ca bạc lắp ở gối đỡ ba lăng xê. Bạc đóng vai trò giảm ma sát giữa trục và gối đỡ khi chúng chuyển động tương đối với nhau, giúp hệ thống vận hành trơn tru và giảm mài mòn.
Ống Cách Ba Lăng Xê
Ống cách ba lăng xê có hình trụ, được lắp trên trục ba lăng xê. Chức năng chính của ống cách là tạo ra một khoảng hở nhất định, giúp điều chỉnh độ rơ của bạc ba lăng xê một cách chính xác khi căn chỉnh. Nếu không có ống cách, việc vặn bulong đầu trục gối đỡ ba lăng xê có thể làm bó cứng hệ thống, gây ra sự cố trong quá trình vận hành.
Mặt chắn dầu ba lăng xê thường được chế tạo từ gang hoặc sắt, lắp ở mặt đỡ ba lăng xê. Nó có vai trò ngăn dầu ba lăng xê chảy ra ngoài và bảo vệ các chi tiết bên trong trục ba lăng xê khỏi bụi bẩn và tác động từ môi trường. Trên mặt chắn dầu thường có bulong lục giác để kiểm tra và bổ sung dầu ba lăng xê khi cần thiết.
Ống cách ba lăng xê và các chi tiết nhỏ khác đảm bảo sự hoạt động chính xác và bền bỉ của cụm ba lăng xê.
Các Lỗi Thường Gặp Ở Ba Lăng Xê Xe Tải và Dấu Hiệu Nhận Biết
Trong quá trình sử dụng, ba lăng xê xe tải có thể gặp phải một số lỗi do chịu tải trọng lớn và làm việc trong điều kiện khắc nghiệt. Dưới đây là một số lỗi phổ biến và dấu hiệu nhận biết:
- Trục ba lăng xê bị mòn: Trục ba lăng xê là bộ phận chịu lực chính, do đó, sau một thời gian dài sử dụng có thể bị mài mòn. Khi trục bị mòn, khả năng chịu lực của ba lăng xê giảm, dẫn đến tình trạng xe bị nghiêng, vặn khi chở nặng hoặc đi đường xấu.
- Bạc ba lăng xê bị mòn hoặc cháy: Bạc ba lăng xê có vai trò giảm ma sát giữa trục và các bộ phận khác. Nếu bạc bị mòn hoặc cháy, ma sát giữa các bộ phận tăng lên, gây ra tiếng ồn khó chịu khi xe di chuyển. Đồng thời, điều này cũng làm giảm tuổi thọ của các bộ phận khác trong hệ thống treo.
- Gối đỡ ba lăng xê bị hỏng: Gối đỡ ba lăng xê có chức năng cố định ba lăng xê trên xe. Nếu gối đỡ bị hỏng, ba lăng xê sẽ bị lỏng lẻo, gây ra tiếng ồn khi xe chạy, đồng thời làm giảm khả năng chịu lực và ổn định của ba lăng xê.
Gối đỡ ba lăng xê là một bộ phận quan trọng và cần được kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng.
Hướng Dẫn Các Bước Tháo Lắp Ba Lăng Xê Xe Tải Chi Tiết
Khi cần tháo lắp ba lăng xê để thay thế, sửa chữa hoặc bảo dưỡng, bạn có thể thực hiện theo các bước hướng dẫn dưới đây. Quy trình này đòi hỏi sự cẩn thận và am hiểu về cấu tạo xe tải.
Bước 1: Kiểm Tra và Chuẩn Bị
- Quan sát tổng quan tình trạng ba lăng xê và hệ thống treo xung quanh.
- Kích khung sắt xi phía sau xe lên để kiểm tra độ rơ của ba lăng xê, phát hiện các dấu hiệu nứt, vỡ ở cánh bướm.
Lưu ý an toàn: Đảm bảo kê kích chắc chắn, xe thăng bằng, không bị nghiêng đổ. Chèn bánh xe và kéo phanh tay trước khi tiến hành kiểm tra và tháo lắp.
Bước 2: Tháo Cụm Ba Lăng Xê
- Kích khung sắt xi phía sau xe lên cao và đặt giá đỡ chuyên dụng vào sắt xi để đảm bảo an toàn.
- Kích đồng thời hai bánh xe phía sau lên để ba lăng xê được tự do. Tháo lốp xe và kê trục bánh xe chắc chắn.
- Tháo chắn bùn sau và giá bắt chắn bùn để có không gian thao tác.
- Tháo tay giằng cầu hạ để giải phóng liên kết với cầu xe.
- Tháo bulong quang nhíp và bulong xuyên tâm, sau đó lấy lá nhíp ra khỏi gối đỡ ba lăng xê.
- Tháo bulong mặt chắn dầu ba lăng C (chuẩn bị khay hứng dầu để tránh dầu chảy tràn).
- Tháo bulong đầu trục ba lăng C.
- Lần lượt lấy gật ba lăng C, căn và ống cách ba lăng C ra khỏi trục.
- Sử dụng vam chuyên dụng để tháo bạc trong ba lăng C và ca phớt ba lăng C.
- Tháo bulong bắt cánh bướm, hạ cánh bướm ba lăng C xuống.
- Tháo chốt hãm trục ba lăng C, dùng thiết bị chuyên dụng ép trục ba lăng C ra ngoài.
Bước 3: Vệ Sinh và Kiểm Tra Chi Tiết
- Kiểm tra độ mòn của đầu trục ba lăng C. Nếu mòn nhiều, cần gia công lại hoặc thay mới.
- Kiểm tra kỹ lưỡng cánh bướm ba lăng C và các bulong bắt cánh bướm xem có hư hỏng, nứt vỡ không.
- Kiểm tra bạc ba lăng C, ca phớt ba lăng C, ống cách và căn ba lăng xê xem có dấu hiệu mòn, rách hoặc hư hỏng.
- Kiểm tra lá nhíp, quang nhíp, bulong xuyên tâm nhíp và cao su gối nhíp.
- Kiểm tra táo giằng cầu hạ, tay giằng cầu hạ và bulong giằng cầu.
- Vệ sinh sạch sẽ tất cả các chi tiết đã tháo. Lập danh sách các phụ tùng hư hỏng cần thay thế. Xịt khô các chi tiết sau khi vệ sinh.
Bước 4: Lắp Ráp Ba Lăng Xê
- Tra dầu mỡ vào bạc và ca phớt trước khi lắp ráp.
- Ép trục ba lăng C vào cánh bướm, đóng chốt hãm trục ba lăng C.
- Lắp cánh bướm vào khung sắt xi, xiết chặt tất cả các bulong theo đúng lực siết quy định.
- Lắp ca phớt và bạc trong ba lăng C vào đầu trục.
- Đóng ca bạc ba lăng C và phớt vào gật ba lăng C.
- Lắp ống cách, căn ba lăng C, gật ba lăng C vào trục, đóng bạc ngoài ba lăng C, bắt ốc đầu trục và căn chỉnh ba lăng C.
- Lắp mặt bích chắn dầu để hoàn thiện cụm ba lăng C.
- Lắp tay giằng cầu hạ.
- Lắp lá nhíp và xiết quang nhíp để hoàn thiện bộ nhíp.
- Lắp lốp xe và bắn lốp theo đúng tiêu chuẩn.
- Lắp giá bắt chắn bùn và chắn bùn. Kích khung sắt xi lên và lấy giá đỡ ra.
- Đổ dầu ba lăng C theo đúng chủng loại và dung tích.
Lưu Ý Quan Trọng Khi Sửa Chữa Ba Lăng Xê Xe Tải
- Tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật: Quá trình lắp ráp phải tuân thủ đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. Sau khi căn chỉnh, ba lăng C phải quay nhẹ nhàng, không có độ rơ khi lắc tay. Tất cả bulong phải được xiết chặt đủ lực, đặc biệt là bulong giằng cầu và bulong quang nhíp.
- Sử dụng dầu đúng tiêu chuẩn: Dầu ba lăng C phải đúng tiêu chuẩn 90W-140, dung tích khoảng 3 lít.
- Chú ý khi ép trục: Khi ép trục ba lăng C vào cánh bướm, cần chú ý lỗ chốt hãm đầu trục phải xoay đúng vào lỗ chốt trên cánh bướm để tránh bị lệch.
- Kiên nhẫn khi đổ dầu: Dầu ba lăng C chảy vào rất chậm, quá trình đổ dầu có thể mất nhiều thời gian, cần sắp xếp công việc hợp lý.
U-TRUCK là đơn vị phân phối chính hãng các loại phụ tùng xe tải chất lượng cao, bao gồm cả phụ tùng ba lăng xê cho các dòng xe HOWO, JAC và nhiều thương hiệu khác. Chúng tôi cung cấp dịch vụ hỗ trợ sửa chữa, thay thế phụ tùng tận nơi. Quý khách hàng có nhu cầu mua phụ tùng ba lăng xê hoặc cần tư vấn kỹ thuật, vui lòng liên hệ Hotline 081 680 8899 của U-TRUCK để được hỗ trợ nhanh chóng và chuyên nghiệp.
