Dự thảo sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đang gây xôn xao dư luận khi đề xuất tăng mạnh thuế đối với xe bán tải cabin kép, hay còn gọi là xe pickup. Nếu đề xuất này được thông qua, thuế suất xe bán tải chở hàng cabin kép có thể tăng gấp đôi so với hiện tại, kéo theo giá xe tăng vọt và ảnh hưởng không nhỏ đến thị trường ô tô Việt Nam.
Hiện tại, xe bán tải đang được áp mức thuế tiêu thụ đặc biệt từ 15% đến 25%. Theo dự thảo mới, mức thuế này sẽ được điều chỉnh bằng 60% thuế suất xe con chở người cùng dung tích xi lanh. Điều này đồng nghĩa với việc thuế suất xe bán tải có thể tăng lên mức 24%, 36% hoặc thậm chí 54%, tùy thuộc vào dung tích động cơ. Mức tăng thuế này được đánh giá là quá cao và đột ngột, gây lo ngại cho cả người tiêu dùng lẫn các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước.
Theo đại biểu Dương Minh Ánh, đoàn Hà Nội, xe bán tải chỉ chiếm khoảng 5% thị phần ô tô cả nước, chủ yếu phục vụ nhu cầu chở hàng và di chuyển ở các vùng địa phương, miền núi. Tính đa dụng của xe bán tải được thể hiện rõ khi có đến 70% lượng tiêu thụ tập trung ở các tỉnh thành và khu vực miền núi phía Bắc, trong khi Hà Nội và TP.HCM chỉ chiếm 30% thị phần.
Xe bán tải đa dụng, phương tiện vận chuyển hàng hóa và di chuyển linh hoạt tại Việt Nam
Đại biểu Ánh nhấn mạnh, xe bán tải không chỉ phục vụ mục đích cá nhân mà còn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là ở khu vực nông thôn và miền núi. Trong những tình huống khẩn cấp như thiên tai, bão lũ, xe bán tải cũng phát huy khả năng vận chuyển hàng hóa cứu trợ, góp phần ổn định đời sống người dân.
Thực tế, tại các nước ASEAN như Lào, Thái Lan, Indonesia, xe bán tải rất phổ biến và được sử dụng rộng rãi cho nhiều mục đích khác nhau. Mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe bán tải ở các nước này cũng rất thấp, thậm chí Việt Nam đang là quốc gia có mức thuế cao nhất trong khu vực. Xe bán tải có tuổi thọ sử dụng lên đến 25 năm, cho thấy đây không chỉ là phương tiện mang tính xa xỉ mà còn phục vụ nhu cầu thực tế của người dân trong vận tải và di chuyển.
Việc tăng thuế xe bán tải được cho là sẽ gây ra nhiều tác động tiêu cực. Đại biểu Dương Minh Ánh lo ngại rằng giá xe tăng cao sẽ khiến sản lượng bán giảm sút, các nhà máy sản xuất có nguy cơ giảm sản xuất, và người lao động có thể mất việc làm. Điều này đi ngược lại với chủ trương của Đảng và Nhà nước về tạo công ăn việc làm, tăng sản xuất lắp ráp sản phẩm ưu tiên trong Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô.
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đoàn Hải Dương, cho rằng việc tăng thuế cần đảm bảo tính cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp lắp ráp ô tô trong nước và xe nhập khẩu. Chính sách thuế cần khuyến khích sản xuất lắp ráp trong nước, phù hợp với chiến lược phát triển ngành ô tô Việt Nam.
Theo tài liệu nghiên cứu của cơ quan thẩm tra, xe bán tải chở hàng cabin kép chủ yếu được sử dụng ở khu vực ngoài đô thị, phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa cho các hộ gia đình và đơn vị kinh doanh vừa và nhỏ. Nhiều nước trong khu vực sử dụng xe bán tải để chở nông cụ, hàng hóa phục vụ đời sống. Tại Việt Nam, dòng xe này cũng phù hợp với nhóm sản phẩm được ưu tiên phát triển theo Quyết định số 1168 của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, đó là chú trọng phát triển dòng xe tải nhỏ phục vụ sản xuất nông nghiệp, nông thôn.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cũng nhấn mạnh rằng, việc điều tiết giao thông đô thị thuộc thẩm quyền của ngành giao thông, không nên sử dụng biện pháp tăng thuế để hạn chế sử dụng xe bán tải tại các thành phố lớn, gây ảnh hưởng đến 70% người tiêu dùng ở các khu vực khác.
Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu kiến nghị giữ nguyên thuế xe bán tải để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân
Đại biểu Phan Đức Hiếu, đoàn Thái Bình, kiên nghị giữ nguyên thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe bán tải như hiện nay. Ông phân tích, rất ít người mua xe bán tải chỉ để “chơi xe” mà chủ yếu phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. Việc tăng thuế sẽ tác động trực tiếp đến người mua, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng người dân chuyển sang mua các loại xe khác và độ chế lại để chở hàng, gây ra những hệ lụy không mong muốn.
Đại biểu Hiếu cũng chỉ ra sự bất hợp lý khi so sánh thuế xe bán tải với xe con thông thường. Xe bán tải là xe chở hàng, có dung tích xi lanh lớn, không nên áp dụng cách tính thuế tương tự như xe con. Ông lo ngại rằng việc tăng thuế đột ngột sẽ ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, gây khó khăn cho doanh nghiệp và người lao động trong ngành công nghiệp ô tô.
Trước những lo ngại và ý kiến trái chiều, các đại biểu Quốc hội đề nghị cơ quan chức năng cân nhắc kỹ lưỡng việc tăng thuế xe bán tải, cần có lộ trình điều chỉnh phù hợp, tránh gây sốc cho thị trường và ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân. Một lộ trình tăng thuế từ 3-5 năm, với mức tăng thuế mỗi năm từ 2-3% được xem là giải pháp khả thi hơn, giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng có thời gian thích ứng với chính sách mới.
