Vấn đề quản lý xe tải hết niên hạn sử dụng đang trở thành mối quan tâm hàng đầu tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nhật Bản, một trong những quốc gia có tỷ lệ sở hữu ô tô cao nhất thế giới, đã sớm triển khai chính sách quản lý xe hết niên hạn từ cách đây 20 năm. Mô hình quản lý hiệu quả của Nhật Bản có thể là bài học quý giá cho Việt Nam trong việc giải quyết vấn đề này.
Quản Lý Xe Hết Niên Hạn Tại Nhật Bản: Mô Hình Hiệu Quả
Nhật Bản nằm trong top 30 quốc gia có tỷ lệ sở hữu ô tô cao nhất thế giới. Với mật độ xe cao, việc quản lý xe hết niên hạn sử dụng được Nhật Bản triển khai rất sớm và bài bản. Trung bình mỗi năm, có khoảng 3 triệu xe hết niên hạn bị thải bỏ tại quốc gia này.
Một kho chứa bộ phận ô tô cũ tại Nhật. ảnh: japsspares.com
Một lượng nhỏ xe được xuất khẩu dưới dạng xe cũ, phần lớn còn lại được đưa tới các công ty tháo dỡ để xử lý. Quy trình này bao gồm việc kiểm tra, phân loại và tái sử dụng các bộ phận có thể tận dụng, đồng thời tái chế các thành phần không thể tái sử dụng làm nguyên liệu thô.
Quy Trình Xử Lý Xe Tải Hết Niên Hạn Tại Nhật Bản
Các công ty tháo dỡ tại Nhật Bản hoạt động theo quy trình nghiêm ngặt, đảm bảo việc tái sử dụng linh kiện an toàn và hiệu quả. Linh kiện đạt tiêu chuẩn sẽ được xuất khẩu tới 90 quốc gia trên thế giới. Những linh kiện không được xuất khẩu sẽ được phân loại cẩn thận để bán hoặc xử lý ngay tại Nhật Bản.
Khoảng 75-80% bộ phận của mỗi chiếc xe được tái sử dụng hoặc tái chế. Các bộ phận động cơ, thân xe và thành phần điện chiếm 20-30% trọng lượng xe và được ưu tiên tái sử dụng. 50-55% bộ phận không thể tái sử dụng, bao gồm một số thành phần động cơ cũ, chất xúc tác, kim loại màu và lốp xe, sẽ được tái chế thành nguyên liệu thô. Phần còn lại được cắt nhỏ và chôn lấp.
Luật Tái Chế và Hệ Thống Quản Lý
Nhận thấy áp lực lên các bãi chôn lấp chất thải công nghiệp, từ năm 2005, Nhật Bản đã ban hành Luật tái chế phương tiện hết niên hạn. Luật này tập trung vào việc đảm bảo tái chế đúng cách và tăng cường phối hợp giữa các công ty tháo dỡ. Một hệ thống theo dõi và quản lý quy trình được thiết lập để đảm bảo các giai đoạn tái chế không xảy ra sai phạm.
Malaysia đặt mục tiêu bắt đầu áp dụng quy trình xử lý xe hết niên hạn từ năm 2025. ảnh: Thestar.com.my
Chi phí tái chế phương tiện do chủ xe chi trả, có thể được thu từ lúc mua xe, kiểm định lần đầu hoặc khi đưa đến các công ty tháo dỡ. Chính phủ sẽ theo dõi chặt chẽ và có điều chỉnh để đảm bảo mức phí này không trở thành gánh nặng cho chủ xe.
Sáng Kiến Từ Nhật Bản: Tận Dụng Chất Thải
Không chỉ dừng lại ở việc tái chế và tái sử dụng theo quy định, một số công ty và cá nhân tại Nhật Bản còn có những sáng kiến tận dụng những bộ phận tưởng chừng như bỏ đi. Ví dụ như việc biến dây đai an toàn và túi khí thành túi xách, vừa hữu ích vừa góp phần giảm thiểu chất thải.
Bài Học Kinh Nghiệm Cho Việt Nam
Mô hình quản lý xe tải hết niên hạn của Nhật Bản cung cấp nhiều bài học quý báu cho Việt Nam. Việc xây dựng luật pháp rõ ràng, quy trình xử lý chặt chẽ, hệ thống giám sát hiệu quả và khuyến khích sáng kiến tận dụng chất thải là những yếu tố then chốt để thành công. Bên cạnh đó, cần có chính sách hỗ trợ phù hợp để giảm gánh nặng tài chính cho chủ xe và khuyến khích người dân tham gia tích cực vào quá trình xử lý xe hết niên hạn. Việc áp dụng linh hoạt kinh nghiệm của Nhật Bản, kết hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam, sẽ giúp chúng ta xây dựng một hệ thống quản lý xe hết niên hạn hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
