Hệ thống phòng không NASAMS (National/Norwegian Advanced Surface to Air Missile System) là một tổ hợp vũ khí phòng thủ tên lửa đất đối không hiện đại, được triển khai rộng rãi trên thế giới. Ban đầu được thiết kế để bảo vệ các mục tiêu trọng yếu như thủ đô Washington D.C., NASAMS đã chứng minh khả năng vượt trội trong việc đối phó với nhiều mối đe dọa trên không, từ máy bay không người lái (UAV) cỡ nhỏ đến máy bay chiến đấu hiện đại. Điểm đặc biệt của NASAMS không chỉ nằm ở khả năng đánh chặn đa dạng mục tiêu mà còn ở kiến trúc hệ thống mở, linh hoạt, cho phép tích hợp nhiều thành phần khác nhau, bao gồm cả khả năng (giả định) kết nối với các nền tảng chỉ huy cơ động trên xe tải, ví dụ như xe tải Mercedes-Benz, để tăng cường tính cơ động và hiệu quả tác chiến.
NASAMS nổi tiếng với việc sử dụng tên lửa không đối không AIM-120 AMRAAM, một trong những loại tên lửa không đối không phổ biến nhất thế giới. Tuy nhiên, sức mạnh thực sự của NASAMS đến từ sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành phần khác nhau, đặc biệt là hệ thống quản lý chiến đấu tiên tiến và khả năng triển khai linh hoạt trên nhiều nền tảng.
Hệ thống NASAMS được trang bị hệ thống phóng đa dạng tên lửa, có thể tích hợp trên xe tải.
Hệ Thống Phóng Đa Năng và Khả Năng Cơ Động Trên Xe Tải
NASAMS sử dụng Hệ thống phóng đa năng LCHR (Launcher Container Handling System), cho phép mang theo 6 tên lửa sẵn sàng chiến đấu. Thiết kế module hóa của LCHR tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển, triển khai và bảo trì hệ thống. Điểm đáng chú ý là LCHR có thể được tích hợp trên nhiều loại khung gầm, bao gồm cả xe tải quân sự, mở ra khả năng cơ động cao cho hệ thống NASAMS.
Việc tích hợp hệ thống phóng NASAMS lên xe tải, đặc biệt là các dòng xe tải mạnh mẽ và tin cậy như Mercedes-Benz, mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Xe tải quân sự với khả năng việt dã cao giúp NASAMS dễ dàng di chuyển trên nhiều địa hình phức tạp, nhanh chóng triển khai đến các vị trí chiến lược, và thay đổi vị trí linh hoạt để tránh bị đối phương phát hiện và tấn công.
“Mắt Thần” Radar AN/MPQ-64 Sentinel và Mạng Lưới Chỉ Huy
“Mắt thần” của NASAMS là radar 3D băng tần X AN/MPQ-64 Sentinel, do Raytheon phát triển. Radar này sử dụng công nghệ quét điện tử chủ động, tạo ra các chùm tia 3D bao phủ một khu vực rộng lớn. Với khả năng quét 360 độ và tầm quét hiệu quả lên đến 40 km (tối đa 75 km), AN/MPQ-64 Sentinel có khả năng phát hiện, theo dõi và phân loại nhiều loại mục tiêu trên không, từ tên lửa hành trình bay thấp đến máy bay chiến đấu tốc độ cao. Radar này cũng được trang bị các biện pháp đối phó điện tử (ECM) và khả năng chống lại tên lửa chống radar (ARM), tăng cường khả năng sống sót trên chiến trường.
Ăng ten radar AN/MPQ-64 Sentinel sử dụng công nghệ quét điện tử chủ động, tạo chùm tia 3D.
Dữ liệu từ radar AN/MPQ-64 Sentinel được truyền về Hệ thống quản lý chiến đấu BMC4I (Battle Management Command, Control, Communications, Computers, and Intelligence), do Na Uy phát triển, với tên gọi FDC (Fire Distribution Center). FDC đóng vai trò trung tâm chỉ huy và điều khiển của NASAMS, kết nối radar, hệ thống phóng và các thành phần khác thành một mạng lưới phòng không thống nhất.
Khả Năng Kết Nối và Phân Tán Hỏa Lực
NASAMS được thiết kế để có thể triển khai theo đội hình phân tán, với nhiều bệ phóng và radar kết nối với nhau thông qua FDC. Hệ thống có thể quản lý đồng thời tới 72 tên lửa trên cùng một mạng lưới. Khả năng kết nối này mang lại sự linh hoạt và khả năng sống sót cao cho NASAMS. Nếu một hoặc nhiều nút trong mạng lưới bị phá hủy, các thành phần còn lại vẫn có thể tiếp tục hoạt động hiệu quả.
Hệ thống FDC có thể được đặt trên các xe chỉ huy cơ động, và trong một kịch bản giả định, các xe tải Mercedes-Benz có thể được tùy chỉnh để trở thành nền tảng cho các trung tâm chỉ huy di động này. Xe tải Mercedes-Benz nổi tiếng với sự bền bỉ, khả năng vận hành ổn định và không gian nội thất rộng rãi, phù hợp để trang bị các thiết bị điện tử và hệ thống điều khiển phức tạp của FDC.
Hệ thống NASAMS còn có cảm biến điện tử quang học (EO) MSP500 trên xe tải.
Ngoài radar, NASAMS còn có thể tích hợp cảm biến điện tử quang học (EO) MSP500 gắn trên xe, cung cấp dữ liệu thụ động cho FDC. Các cảm biến EO này cho phép NASAMS hoạt động mà không phát ra sóng radar, giảm nguy cơ bị đối phương phát hiện và tấn công, đặc biệt hữu ích trong các tình huống tác chiến bí mật hoặc khi đối phương sử dụng các biện pháp chế áp điện tử mạnh.
Các Thế Hệ NASAMS và Nâng Cấp Liên Tục
NASAMS đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và nâng cấp. Từ thế hệ NASAMS đầu tiên (NORSOL) được triển khai từ những năm 1990, đến NASAMS 2 với khả năng kết nối Link 16 chuẩn NATO, và NASAMS 3 với hệ thống FDC cải tiến và khả năng phóng nhiều loại tên lửa hơn, NASAMS không ngừng được hoàn thiện để đáp ứng các yêu cầu tác chiến ngày càng cao.
Radar mới của NASAMS có thể gắn trên nhiều phương tiện khác nhau, tăng tính cơ động.
Các phiên bản NASAMS mới nhất, như NASAMS 3, được trang bị radar GhostEye MR AESA hiện đại, tên lửa AIM-9X Sidewinder Block II tầm ngắn và tên lửa AMRAAM-ER tầm xa hơn, tăng cường đáng kể khả năng đánh chặn và phạm vi bảo vệ của hệ thống.
Kết Luận
NASAMS là một hệ thống phòng không tiên tiến, linh hoạt và hiệu quả, đã được nhiều quốc gia trên thế giới tin dùng. Khả năng tích hợp trên xe tải, đặc biệt là (giả định) khả năng tương thích với các nền tảng xe tải mạnh mẽ như Mercedes-Benz, càng làm tăng thêm tính cơ động và khả năng sống sót của hệ thống trên chiến trường hiện đại. Với những nâng cấp liên tục và khả năng thích ứng cao, NASAMS tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những hệ thống phòng không hàng đầu thế giới, sẵn sàng đối phó với mọi thách thức từ trên không.
