Trong bối cảnh thị trường vận tải Việt Nam ngày càng phát triển và đa dạng hóa, đặc biệt là sự xuất hiện của các hình thức kinh doanh vận tải mới dựa trên nền tảng công nghệ, việc hoàn thiện khung pháp lý để quản lý lĩnh vực này trở nên vô cùng cấp thiết. Những thảo luận tại Quốc hội về Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) đã cho thấy những vấn đề đặt ra trong việc định nghĩa và phân loại các loại hình dịch vụ vận tải, trong đó có Dịch Vụ Thuê Xe Và Dịch Vụ Vận Tải. Bài viết này, dưới góc độ chuyên gia của Xe Tải Mỹ Đình, sẽ phân tích sâu hơn về vấn đề này, làm rõ những khía cạnh pháp lý liên quan đến dịch vụ thuê xe và dịch vụ vận tải tại Việt Nam hiện nay.
Thảo luận tại Quốc hội đã tập trung vào việc làm rõ khái niệm “kinh doanh vận tải bằng xe ô tô” trong dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi. Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy đã chỉ ra sự khác biệt cơ bản giữa doanh nghiệp kinh doanh vận tải truyền thống và các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kết nối vận tải thông qua ứng dụng công nghệ. Theo đại biểu, các nền tảng công nghệ chỉ đóng vai trò trung gian, kết nối hành khách và lái xe, chứ không trực tiếp tham gia vào quá trình vận tải. Do đó, việc áp dụng các quy định kinh doanh vận tải truyền thống một cách cứng nhắc đối với các mô hình kinh doanh mới này có thể gây ra những bất cập, kìm hãm sự phát triển của thị trường và ảnh hưởng đến quyền lợi của người sử dụng dịch vụ thuê xe và dịch vụ vận tải.
Quan điểm này nhận được sự đồng tình từ nhiều phía, khi thực tế cho thấy sự phát triển của các ứng dụng gọi xe đã mang lại nhiều tiện ích cho người dùng, đồng thời tạo ra một thị trường dịch vụ thuê xe và dịch vụ vận tải sôi động hơn. Tuy nhiên, việc quản lý các dịch vụ này cũng đặt ra những thách thức mới, đòi hỏi các nhà làm luật phải có cách tiếp cận phù hợp, vừa đảm bảo quản lý nhà nước, vừa tạo điều kiện cho các mô hình kinh doanh mới phát triển.
Một vấn đề khác được đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy đề cập là sự chưa thống nhất trong phân loại các hình thức kinh doanh vận tải hành khách. Theo đó, việc phân loại kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng là một trong ba loại hình kinh doanh vận tải có thể gây nhầm lẫn, bởi lẽ mọi hình thức kinh doanh vận tải hành khách đều mang tính chất hợp đồng, dù là taxi hay xe buýt. Đại biểu đề xuất xem xét lại tên gọi của hình thức kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng, có thể nghiên cứu đổi tên thành “phương tiện cho thuê, có tài xế” để phù hợp hơn với bản chất của dịch vụ thuê xe.
Đồng quan điểm về sự cần thiết phải xem xét lại khái niệm kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường cũng nhấn mạnh sự xuất hiện của các hình thức kinh doanh mới, cung cấp dịch vụ hỗ trợ kết nối cho xe ô tô. Các doanh nghiệp này không sở hữu xe, không trực tiếp quản lý lái xe, mà chỉ cung cấp nền tảng công nghệ để kết nối cung và cầu dịch vụ vận tải. Nếu coi các doanh nghiệp này là đơn vị kinh doanh vận tải truyền thống, áp đặt các quy định về chất lượng vận tải, bảo hiểm hành khách, bồi thường thiệt hại như nhau có thể là chưa hợp lý.
Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường lo ngại rằng, việc định nghĩa không rõ ràng có thể dẫn đến cách hiểu và thực thi pháp luật khác nhau, gây khó khăn cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Cùng một hoạt động cung cấp dịch vụ kết nối, nhưng có thể được coi là kinh doanh vận tải hoặc chỉ là dịch vụ hỗ trợ vận tải tùy theo cách giải thích về mặt kỹ thuật của phần mềm ứng dụng. Điều này tạo ra sự thiếu công bằng và có thể kìm hãm sự phát triển của các doanh nghiệp công nghệ trong lĩnh vực dịch vụ thuê xe và dịch vụ vận tải.
Để giải quyết vấn đề này, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường đề xuất cần xác định rõ các doanh nghiệp cung cấp ứng dụng phần mềm hỗ trợ kết nối vận tải không phải là đơn vị kinh doanh vận tải. Hoạt động của các doanh nghiệp này vẫn cần được quản lý chặt chẽ, nhưng theo các quy định riêng, phù hợp với đặc thù của dịch vụ thuê xe công nghệ và dịch vụ vận tải công nghệ. Điều này sẽ đảm bảo tính hợp lý, phù hợp với thực tiễn và chủ trương đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực giao thông vận tải.
Liên quan đến vấn đề giấy phép kinh doanh vận tải, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể đã đưa ra thông tin về số lượng ô tô kinh doanh vận tải hiện nay. Theo đó, trong tổng số hơn 4.3 triệu ô tô trên cả nước, chỉ có khoảng 1.7 triệu xe tham gia kinh doanh vận tải. Bộ trưởng cho biết, chương trình đào tạo lái xe hiện hành đang bao gồm cả nội dung về kinh doanh vận tải, điều này có thể gây ra sự không cần thiết cho những người lái xe cá nhân không tham gia kinh doanh vận tải. Do đó, việc tách bạch chương trình đào tạo lái xe thành hai phần, một phần kỹ thuật lái xe và một phần kinh doanh vận tải, là một hướng đi phù hợp, giúp giảm tải cho người học và tập trung đào tạo chuyên sâu cho những người thực sự tham gia vào dịch vụ vận tải.
Kết luận:
Những ý kiến thảo luận tại Quốc hội cho thấy sự phức tạp và đa dạng của thị trường dịch vụ thuê xe và dịch vụ vận tải hiện nay. Việc hoàn thiện khung pháp lý là vô cùng quan trọng để quản lý hiệu quả lĩnh vực này, đảm bảo sự phát triển bền vững, hài hòa lợi ích của doanh nghiệp, người lao động và người sử dụng dịch vụ. Xe Tải Mỹ Đình, với vai trò là chuyên gia trong lĩnh vực xe tải và vận tải, luôn theo dõi sát sao những thay đổi trong chính sách và pháp luật để cung cấp thông tin và dịch vụ tốt nhất cho khách hàng. Chúng tôi tin rằng, với sự điều chỉnh và hoàn thiện của pháp luật, thị trường dịch vụ thuê xe và dịch vụ vận tải tại Việt Nam sẽ ngày càng minh bạch, chuyên nghiệp và phát triển mạnh mẽ hơn.
