Cát là vật liệu xây dựng thiết yếu, vận chuyển bằng xe tải đến các công trình. Nguồn cung cát ngày càng khan hiếm khiến giá trị của nó tăng cao, dẫn đến nhiều hình thức khai thác và tiêu thụ khác nhau. Bài viết này sẽ phân tích thực trạng vận chuyển Cát Xe Tải và khai thác cát tại Nghệ An dựa trên phóng sự điều tra của chương trình Chuyển Động 24h.
Hoạt động tiêu thụ cát sôi động tại Nghệ An
Bãi tập kết cát “khổng lồ”: Tại xóm 1, xã Lĩnh Sơn, huyện Anh Sơn, Nghệ An, một bãi tập kết cát rộng gần 4000m2 nằm sát sông Lam. Tại đây, cát được phân loại thành cát bê tông, cát trát và cát xây, sẵn sàng cung cấp cho khách hàng. Người bán cho biết, lượng cát lớn được vận chuyển bằng xe tải, chủ yếu tiêu thụ ở ngoại tỉnh. Khi được hỏi về hóa đơn chứng minh nguồn gốc, người bán tiết lộ cách thức đối phó với cơ quan chức năng khi bị kiểm tra.
Khó khăn trong việc chứng minh nguồn gốc: Tại một bãi cát khác ở huyện Đô Lương, việc yêu cầu hóa đơn nguồn gốc cát gặp khó khăn. Người bán giải thích rằng cát đã được cấp cho các công trình khác. Việc mua bán cát được tính theo xe, không theo m3, dẫn đến tình trạng xe tải chở cát quá tải, vượt quá chiều cao thùng xe. Để che giấu, cát được che chắn kỹ lưỡng. Những xe cát này sau đó lọt lách ra quốc lộ, tham gia giao thông.
Vấn đề pháp lý: Theo Nghị định 23/2020 của Chính phủ, mỗi chuyến vận chuyển cát, sỏi phải có giấy tờ hợp lệ, bao gồm hóa đơn, chứng từ nguồn gốc và khối lượng. Quy định này nhằm ngăn chặn khai thác trái phép, thất thoát tài nguyên và thuế. Việc mua bán cát không hóa đơn tại các bãi tập kết đặt ra nghi vấn về nguồn gốc của cát.
Giám sát khai thác cát: Thách thức lớn
Mờ ám trong hoạt động khai thác: Tại mỏ cát trên sông Lam, đoạn giáp ranh giữa xã Khai Sơn và Vĩnh Sơn, huyện Anh Sơn, việc cắm mốc, thả phao để nhận diện ranh giới mỏ khai thác theo quy định đã không được thực hiện. Doanh nghiệp khai thác giải thích do mưa lũ cuốn trôi.
Số lượng phương tiện khai thác: Doanh nghiệp đăng ký 3 phương tiện tàu hút kiêm tàu chở, nhưng thực tế có đến 5 phương tiện đang hoạt động. Cát được hút lên và vận chuyển vào điểm tập kết để bơm lên bãi. Số lượng tàu hút – bơm cũng nhiều hơn so với đăng ký. Hoạt động tại bãi tập kết diễn ra cả ngày lẫn đêm, trái với giấy phép hoạt động chỉ trong giờ hành chính.
Khó khăn trong việc giám sát công suất: Doanh nghiệp khai thác đăng ký công suất khai thác tối đa 30.000m3/năm. Tuy nhiên, hoạt động sôi động tại bãi tập kết khiến việc giám sát công suất thực tế gặp nhiều khó khăn. Đặt ra câu hỏi cho cơ quan quản lý địa phương về việc giám sát hoạt động khai thác của các doanh nghiệp.
Hành trình của cát xe tải từ Nghệ An
Lộ trình vận chuyển: Xe tải chở cát từ Nghệ An thường di chuyển theo quốc lộ 7A và cao tốc Bắc – Nam đến Thanh Hóa. Lựa chọn cao tốc do giao thông thuận lợi, không phải qua nhiều địa bàn.
Chi phí vận chuyển: Mỗi xe tải chở được 28-30 m3 cát. Với giá bán cả xe, mỗi m3 cát chỉ khoảng 85.000 đồng. Tuy nhiên, cước vận chuyển ra Thanh Hóa lại cao gấp đôi.
Tình trạng vi phạm: Một xe tải chở cát bị phát hiện khi đang di chuyển trên cao tốc đã lập tức chuyển hướng, rẽ vào đường cấm trong rừng và đổ toàn bộ số cát xuống đất trống. Cơ quan chức năng đã kịp thời chặn giữ xe này và phát hiện xe đã được cơi nới thùng để chở quá tải. Tài xế không xuất trình được hóa đơn chứng minh nguồn gốc của cát. Một điểm tập kết cát trái phép rộng hàng nghìn m2 tại phường Mai Lâm, thị xã Nghi Sơn, Thanh Hóa cũng được phát hiện, với hàng nghìn m3 cát không rõ nguồn gốc.
