Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 là một thắng lợi lịch sử vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Để làm nên chiến thắng này, hậu cần đóng vai trò then chốt, trong đó nổi bật là sự đóng góp thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng của lực lượng dân công và cân xe tải 80 tấn Điện Biên Phủ thời bấy giờ – những chiếc xe đạp thồ. Bài viết này sẽ tập trung vào vai trò của xe đạp thồ và những cải tiến sáng tạo giúp chúng trở thành “binh chủng vận tải” quan trọng trong chiến dịch lịch sử này.
Binh đoàn xe đạp thồ trên đường ra trận. Ảnh: TTXVN.
Hậu cần cho chiến dịch Điện Biên Phủ là một thách thức khổng lồ. Hàng vạn tấn lương thực, thực phẩm, vũ khí, đạn dược cần được vận chuyển từ hậu phương ra tiền tuyến trên quãng đường hàng trăm km, chủ yếu là đường rừng núi hiểm trở. Trong điều kiện máy bay Pháp liên tục oanh tạc, việc vận chuyển bằng ô tô gặp rất nhiều khó khăn. Chính vì vậy, xe đạp thồ, phương tiện vận tải thô sơ nhưng linh hoạt, đã trở thành một giải pháp hiệu quả.
Xe Đạp Thồ: Từ Phương Tiện Cá Nhân Đến “Binh Chủng Vận Tải”
Thời điểm đó, xe đạp là tài sản quý giá, chỉ có những gia đình giàu có mới sở hữu. Tuy nhiên, hưởng ứng lời kêu gọi của Hội đồng cung cấp mặt trận, nhiều gia đình đã tự nguyện đóng góp xe đạp của mình cho chiến dịch. Ban đầu, mỗi chiếc xe chỉ chở được khoảng 80-100kg gạo.
Chiếc xe đạp thồ của ông Ma Văn Thắng được trưng bày tại bảo tàng. Ảnh: Hoàng Phương
Sáng Kiến Cải Tiến: Nâng Cao Năng Lực Vận Chuyển
Nhận thấy hạn chế về tải trọng, ông Ma Văn Thắng, quê Thanh Ba, Phú Thọ, đã có sáng kiến cải tiến xe đạp thồ. Ông thêm một đoạn tre vào ghi đông để dễ điều khiển khi xe chở nặng, đồng thời buộc thêm một đoạn tre vào trục xe để giữ thăng bằng và dùng vai đẩy xe khi lên dốc. Những cải tiến này, cùng với việc gia cố khung xe và sử dụng săm lốp dự phòng, đã giúp xe đạp thồ chở được gấp nhiều lần so với ban đầu, lên tới 200-300kg mỗi chuyến.
“Kỳ Tích” Trên Đường Trường Sơn
Sáng kiến của ông Thắng nhanh chóng được nhân rộng, góp phần tạo nên một “binh chủng vận tải” đặc biệt hiệu quả. Hàng vạn chiếc xe đạp thồ đã ngày đêm vận chuyển hàng hóa ra tiền tuyến, vượt qua những cung đường hiểm trở, góp phần quan trọng vào chiến thắng Điện Biên Phủ. Có những chuyến xe đạp thồ đã lập kỷ lục chở tới hơn 345kg hàng hóa.
Đoàn dân công xe đạp thồ lên đường phục vụ tiền tuyến. Ảnh tư liệu
Tinh thần quyết tâm, lòng dũng cảm và sự sáng tạo của những người dân công xe đạp thồ đã góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ. Họ chính là những người hùng thầm lặng trên tuyến đường vận tải huyền thoại. Sự hy sinh và đóng góp của họ mãi mãi được ghi nhớ trong lịch sử dân tộc.
Xe đạp thồ của ông Trịnh Ngọc – người lập kỷ lục chở hơn 345kg hàng. Ảnh: Lê Hoàng
