Xe tải cẩu, hay còn gọi là xe cẩu tự hành, đóng vai trò không thể thiếu trong nhiều ngành công nghiệp, từ xây dựng, logistics đến nông nghiệp. Với khả năng nâng hạ hàng hóa nặng từ 2 đến 25 tấn, xe cẩu tự hành là giải pháp lý tưởng để vận chuyển và sắp xếp máy móc, thiết bị, vật liệu xây dựng, cây cảnh và nhiều loại hàng hóa khác.
Vậy, Cách điều Khiển Xe Tải Cẩu như thế nào để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người vận hành, hàng hóa và phương tiện? Bài viết này từ Xe Tải Mỹ Đình sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu, đặc biệt dành cho những người mới bắt đầu làm quen với loại xe chuyên dụng này.
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Điều Khiển Xe Tải Cẩu Tự Hành Cho Người Mới
Nếu bạn là người mới tiếp xúc với xe tải cẩu, đừng lo lắng. Hướng dẫn sau đây sẽ cung cấp những kiến thức nền tảng và các bước thao tác cơ bản để bạn có thể bắt đầu làm quen và vận hành xe một cách an toàn.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tập trung hướng dẫn cách điều khiển xe tải cẩu Hino 3 tấn gắn cẩu Tadano 5 khúc – một mẫu xe phổ biến và dễ tiếp cận. Tuy nhiên, các nguyên tắc cơ bản này có thể áp dụng cho nhiều dòng xe cẩu tự hành khác, bất kể kích thước hay thương hiệu.
Bước 1: Chuẩn Bị Kỹ Lưỡng Trước Khi Vận Hành Xe Tải Cẩu
Kiểm Tra Tổng Quan Xe Cẩu
Trước khi khởi động xe và bắt đầu công việc, việc kiểm tra kỹ lưỡng các bộ phận quan trọng là bước không thể bỏ qua để đảm bảo an toàn và hiệu suất làm việc.
- Hệ thống đèn và cảnh báo: Đảm bảo đèn chiếu sáng, đèn tín hiệu, còi báo động và các hệ thống cảnh báo khác hoạt động bình thường. Điều này rất quan trọng để xe được nhận diện tốt, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc khu vực làm việc đông người.
- Các bộ phận cơ khí: Kiểm tra kỹ các ốc vít, dây đai, xích, khớp nối và các bộ phận khác. Đảm bảo chúng không bị lỏng lẻo, rỉ sét hoặc hư hỏng. Sự cố nhỏ ở các bộ phận này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng trong quá trình vận hành.
- Nhiên liệu và chất lỏng: Kiểm tra mức nhiên liệu, dầu nhớt động cơ, dầu thủy lực và các chất lỏng khác. Đảm bảo chúng ở mức đủ và không bị rò rỉ. Thiếu hụt nhiên liệu hoặc chất lỏng có thể gây ra sự cố và làm gián đoạn công việc.
Kiểm tra xe cẩu tự hành trước khi vận hành để đảm bảo an toàn
Gài Cóc Ben (PTO) – Bước Quan Trọng Để Kích Hoạt Hệ Thống Cẩu
Cóc ben (PTO – Power Take-Off) là bộ phận trung gian, trích công suất từ động cơ và hộp số để dẫn động hệ thống thủy lực của cần cẩu. Việc gài cóc ben đúng cách là bắt buộc trước khi vận hành bất kỳ chức năng cẩu nào.
Quy trình gài cóc ben thường bao gồm các bước sau:
- Về số N (Mo): Đảm bảo cần số đang ở vị trí trung gian (N) để ngắt kết nối truyền động đến bánh xe.
- Đạp và giữ chân côn: Đạp hết hành trình chân côn để ngắt truyền động từ động cơ đến hộp số.
- Khởi động động cơ: Nổ máy xe và để động cơ hoạt động ở chế độ không tải.
- Gài cóc ben: Tiếp tục đạp chân côn và gài cóc ben bằng cách gạt hoặc xoay công tắc/cần gạt PTO. Vị trí và kiểu dáng của công tắc/cần gạt có thể khác nhau tùy theo dòng xe, thường nằm trên bảng điều khiển hoặc gần vị trí ghế lái.
Sau khi gài cóc ben thành công, bạn sẽ nghe thấy tiếng động cơ hơi thay đổi và hệ thống thủy lực của cần cẩu đã sẵn sàng hoạt động.
Vị trí gài cóc ben PTO trên xe tải cẩu, thường nằm bên trái ghế lái
Làm Quen Với Bảng Điều Khiển Cần Cẩu
Bảng điều khiển cần cẩu là trung tâm điều khiển mọi hoạt động nâng hạ và di chuyển của cần cẩu. Việc nắm vững chức năng của từng cần điều khiển và nút bấm là yếu tố then chốt để điều khiển xe tải cẩu một cách chính xác và an toàn.
Các cần điều khiển cơ bản trên bảng điều khiển xe cẩu bao gồm:
- Cần điều khiển chân chống: Thường có hai cần, điều khiển riêng biệt cho chân chống trái và phải.
- Cần điều khiển xoay cần: Điều khiển mâm xoay của cần cẩu, cho phép xoay 360 độ.
- Cần điều khiển hạ/nâng móc cẩu: Điều khiển cáp và móc cẩu di chuyển lên xuống.
- Cần điều khiển vươn/thu cần cẩu: Điều khiển các đốt cần cẩu伸縮 (shinkuku – vươn ra thụt vào).
- Cần điều khiển thu cáp: Thu dây cáp móc cẩu vào.
Ngoài ra, trên bảng điều khiển bên trong cabin lái thường có thêm các nút chức năng khác:
- Nút công tắc nguồn điện hệ thống cẩu: Bật/tắt nguồn điện cho toàn bộ hệ thống điều khiển cẩu.
- Còi báo hiệu: Sử dụng để cảnh báo khi cần cẩu đang hoạt động, tăng cường an toàn trong khu vực làm việc.
- Nút Overwind: Một số dòng xe cẩu Tadano trang bị nút Overwind để tăng cường an toàn khi thu cần hoặc nâng hạ. Nút này yêu cầu kết hợp với cần điều khiển để kích hoạt chức năng, tránh vô tình thao tác sai.
Sau khi gài cóc ben và khởi động hệ thống cẩu, hãy dành thời gian làm quen với vị trí và chức năng của từng cần điều khiển và nút bấm. Thử nghiệm nhẹ nhàng các thao tác để cảm nhận độ nhạy và phản hồi của hệ thống.
Bảng điều khiển các cần gạt và nút bấm hệ thống cẩu trên xe tải cẩu tự hành
Bước 2: Thực Hành Các Thao Tác Điều Khiển Cần Cẩu Cơ Bản
Sau khi đã chuẩn bị và làm quen với các bộ phận điều khiển, bạn có thể bắt đầu thực hành các thao tác cơ bản để điều khiển xe tải cẩu.
Ra và Thu Chân Chống – Đảm Bảo Ổn Định
Chân chống là bộ phận quan trọng giúp xe cẩu giữ thăng bằng và ổn định trong quá trình nâng hạ hàng hóa. Trước khi thực hiện bất kỳ thao tác cẩu nào, việc ra chân chống đúng cách là vô cùng cần thiết.
Để ra chân chống, bạn sử dụng cần điều khiển chân chống tương ứng (trái/phải). Thao tác thường là nhấn và giữ cần, đồng thời kéo chân chống ra vị trí mở rộng tối đa. Một số dòng xe đời mới có thể tự động mở chân chống chỉ bằng thao tác nhấn cần.
Đối với xe cẩu 3 tấn trở xuống, chân chống thường có dạng tròn. Xe cẩu từ 5 tấn trở lên thường sử dụng chân chống vuông, có khả năng chịu tải tốt hơn.
Hạ và Nâng Cáp Móc – Điều Chỉnh Độ Cao
Cần điều khiển hạ/nâng móc cẩu cho phép bạn điều chỉnh độ cao của móc cẩu, chuẩn bị cho việc móc và nâng hạ hàng hóa. Thao tác đơn giản là gạt cần điều khiển theo hướng “hạ” để thả cáp và móc cẩu xuống, hoặc gạt theo hướng “nâng” để kéo cáp và móc cẩu lên.
Vươn và Thu Cần Cẩu – Thay Đổi Phạm Vi Hoạt Động
Cần điều khiển vươn/thu cần cẩu giúp bạn thay đổi độ dài của cần cẩu, từ đó mở rộng hoặc thu hẹp phạm vi làm việc. Để vươn cần, bạn kéo cần điều khiển về phía sau. Để thu cần, bạn đẩy cần điều khiển về phía trước, kết hợp với nút Overwind (nếu có trên dòng xe Tadano). Lưu ý, thao tác với nút Overwind có thể khác biệt tùy theo dòng xe cẩu.
Xoay Cần Cẩu – Di Chuyển Hàng Hóa Theo Phương Ngang
Cần điều khiển xoay cần cẩu cho phép bạn xoay cần cẩu theo phương ngang, giúp di chuyển hàng hóa đến vị trí mong muốn trong phạm vi hoạt động. Thao tác thường là đẩy cần điều khiển sang trái hoặc phải để xoay cần cẩu theo hướng tương ứng.
Thu Chân Chống – Hoàn Tất Thao Tác Cẩu
Sau khi hoàn thành công việc nâng hạ, bạn cần thu chân chống về vị trí ban đầu trước khi di chuyển xe. Thao tác thu chân chống tương tự như khi mở, nhưng ngược lại. Sử dụng cần điều khiển chân chống để thu gọn chân chống vào vị trí cố định trên xe.
Các bước vận hành cần cẩu tự hành cơ bản cho người mới bắt đầu
Bước 3: Quy Trình Cẩu Hàng Hóa An Toàn và Đúng Kỹ Thuật
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình cẩu hàng, bạn cần tuân thủ quy trình các bước sau:
Bước 1: Đỗ xe và chuẩn bị vị trí cẩu: Chọn vị trí đỗ xe bằng phẳng, vững chắc. Sử dụng gỗ hoặc vật liệu kê chân chuyên dụng để lót dưới chân chống, tăng diện tích tiếp xúc và độ ổn định.
Bước 2: Ra chân chống và hạ cáp: Mở rộng chân chống hết cỡ và điều chỉnh độ cao móc cẩu phù hợp. Đảm bảo góc nâng cần cẩu tối thiểu 40 độ để đảm bảo an toàn và tải trọng nâng.
Bước 3: Móc cáp và di chuyển cần cẩu: Phụ xe hoặc người hỗ trợ sẽ móc dây cáp cẩu vào hàng hóa. Sau khi móc cáp chắc chắn, người điều khiển cẩu sẽ từ từ di chuyển cần cẩu đến vị trí hàng hóa.
Bước 4: Điều khiển móc cẩu và nâng hàng: Móc cẩu vào vị trí cân bằng của hàng hóa (thường sử dụng 4 dây cáp móc vào 4 góc hàng). Nâng hàng hóa lên một chút để kiểm tra độ cân bằng và chắc chắn.
Bước 5: Di chuyển và hạ hàng hóa: Xoay cần cẩu và di chuyển hàng hóa đến vị trí cần đặt. Hạ hàng hóa xuống nhẹ nhàng và chính xác.
Bước 6: Tháo cáp và thu cần: Sau khi hạ hàng hóa an toàn, phụ xe tháo dây cáp. Người điều khiển cẩu thu cần cẩu và cáp về vị trí ban đầu.
Bước 7: Thu chân chống và hoàn tất: Thu gọn chân chống, cất gỗ kê chân và đóng bửng xe. Quy trình cẩu hàng hoàn tất khi móc bửng được cài chắc chắn.
Bước 4: Lưu Ý Quan Trọng và Quy Định An Toàn Khi Vận Hành Xe Tải Cẩu
Vận hành xe tải cẩu tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không tuân thủ các quy tắc an toàn. Dưới đây là những lưu ý quan trọng bạn cần ghi nhớ:
- Sử dụng cáp và xích đồng nhất: Khi buộc kiện hàng, sử dụng cáp hoặc xích có cùng chất liệu và tải trọng cho phép. Không kết hợp cáp vải và xích kim loại trên cùng một kiện hàng.
- Móc cẩu thẳng đứng: Luôn đảm bảo móc treo ở phương thẳng đứng khi nâng tải. Góc nghiêng có thể làm giảm tải trọng nâng và gây nguy hiểm.
- Giới hạn chiều cao chân chống: Ngừng sử dụng cần cẩu khi chân chống cách mặt đất khoảng 5cm để tránh lật xe.
- Tuân thủ tải trọng: Nghiêm chỉnh tuân thủ tải trọng nâng tối đa cho phép của xe cẩu. Không nâng quá tải hoặc cố gắng nâng những vật quá nặng.
- Hạ cần khi di chuyển: Luôn hạ cần cẩu xuống vị trí thấp nhất và cố định chắc chắn khi di chuyển xe trên đường, kể cả khi không chở hàng.
- Hạn chế cẩu đôi: Chỉ thực hiện cẩu đôi (kết hợp 2 xe cẩu) trong trường hợp đặc biệt và khi có đủ kinh nghiệm và sự giám sát của người có chuyên môn.
- Ổn định trước khi nâng: Không nâng tải khi cần cẩu và hàng hóa chưa ổn định. Đảm bảo mọi thứ đã sẵn sàng và cân bằng trước khi bắt đầu nâng.
- Không chuyển hướng khi động cơ hoạt động: Không chuyển hướng làm việc của cần cẩu khi động cơ chưa ngừng hoạt động hoàn toàn.
- Dừng cẩu khi có sự cố: Ngay lập tức dừng thao tác cẩu khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường hoặc nguy cơ mất an toàn nào.
- Không kéo lê hàng hóa: Tuyệt đối không kéo lê hàng hóa bằng tang cuốn cáp cẩu.
- Rào chắn cảnh báo: Lắp đặt hàng rào hoặc biển báo cảnh báo xung quanh khu vực làm việc để đảm bảo an toàn cho người xung quanh.
Các lưu ý và quy định an toàn cần tuân thủ khi vận hành xe cẩu tự hành
Kết Luận
Cách điều khiển xe tải cẩu không quá phức tạp nếu bạn nắm vững nguyên tắc hoạt động của các cần điều khiển và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn. Bài viết này đã cung cấp những hướng dẫn cơ bản và quan trọng nhất để bạn bắt đầu làm quen với công việc này.
Hy vọng rằng, với những chia sẻ chi tiết từ Xe Tải Mỹ Đình, bạn sẽ có thêm kiến thức bổ ích và tự tin hơn trên con đường trở thành một người vận hành xe tải cẩu chuyên nghiệp và an toàn. Hãy nhớ rằng, kinh nghiệm thực tế và sự cẩn trọng luôn là chìa khóa thành công trong lĩnh vực này.
