Câu hỏi vì sao xe tải chở hàng hóa trọng tải lớn thường được trang bị 6 bánh, 10 bánh, hoặc thậm chí nhiều hơn luôn thu hút sự tò mò của nhiều người. Dễ thấy rằng, những chiếc xe tải khổng lồ này cần một cấu trúc đồ sộ để đáp ứng khả năng chuyên chở của mình. Tuy nhiên, lý do sâu xa hơn việc chỉ đơn thuần là “kích thước lớn” để giải thích số lượng bánh xe nhiều trên xe tải chở nặng.
Hình ảnh xe tải thùng kín cỡ lớn với nhiều trục bánh xe, minh họa cho sự cần thiết của việc tăng số lượng bánh xe để chịu tải trọng.
Về mặt vật lý, việc tăng số lượng bánh xe trên xe tải chở nặng mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Nguyên lý cơ bản nằm ở việc phân bổ tải trọng và giảm áp lực lên mặt đường. Khi xe tải chở hàng nặng, trọng lượng lớn sẽ dồn xuống các bánh xe. Nếu chỉ có ít bánh, diện tích tiếp xúc của mỗi bánh xe với mặt đường sẽ nhỏ, dẫn đến áp lực lớn tập trung tại điểm tiếp xúc đó. Ngược lại, khi xe được trang bị nhiều bánh hơn, tổng diện tích tiếp xúc với mặt đường tăng lên, giúp phân tán đều trọng lượng của xe và hàng hóa. Điều này làm giảm áp lực mà mỗi bánh xe tác động lên mặt đường, từ đó:
- Tăng khả năng chịu tải: Nhiều bánh xe đồng nghĩa với việc xe có thể chịu được tải trọng lớn hơn một cách an toàn. Mỗi bánh xe đóng góp vào việc gánh vác trọng lượng, giúp xe vận chuyển hàng hóa nặng mà không gây quá tải lên hệ thống treo và khung gầm.
- Giảm áp lực lên mặt đường: Việc phân tán áp lực giúp bảo vệ bề mặt đường, đặc biệt là đường nhựa. Áp lực quá lớn từ bánh xe có thể gây ra hiện tượng lún, nứt, hoặc thậm chí phá hủy mặt đường, làm giảm tuổi thọ của đường và gây nguy hiểm cho giao thông.
- Cải thiện độ ổn định và êm ái: Hệ thống nhiều bánh xe giúp xe tải vận hành ổn định hơn, đặc biệt khi di chuyển trên các địa hình không bằng phẳng hoặc đường xấu. Sự phân bổ lực đều hơn giữa các bánh giúp giảm xóc, tăng cường độ êm ái cho xe và hàng hóa, đồng thời giảm thiểu nguy cơ lật xe.
- Tăng cường độ bám đường: Số lượng bánh xe lớn hơn đồng nghĩa với việc xe có nhiều điểm tiếp xúc với mặt đường hơn. Điều này cải thiện độ bám đường, đặc biệt quan trọng khi xe di chuyển trong điều kiện thời tiết xấu như mưa, trơn trượt, hoặc khi vào cua.
Ảnh chụp cận cảnh trục bánh xe kép trên xe tải ben 10 bánh, thể hiện rõ cấu trúc bánh đôi giúp tăng khả năng chịu tải và độ ổn định.
Ngoài ra, việc sử dụng số lượng bánh xe chẵn trên mỗi trục (thường là bánh đôi) cũng là một yếu tố kỹ thuật quan trọng. Thiết kế này đảm bảo sự cân bằng trọng lượng trên trục xe. Nếu số lượng bánh xe trên mỗi trục không đều, trọng tâm sẽ bị lệch, gây ra sự phân bố tải trọng không đồng đều, dẫn đến mài mòn lốp không đều, giảm hiệu suất phanh, và thậm chí gây nguy hiểm khi vận hành.
Như vậy, việc xe tải chở nặng thường có nhiều bánh là một giải pháp kỹ thuật tối ưu, xuất phát từ những nguyên lý vật lý cơ bản và yêu cầu thực tế trong vận tải hàng hóa. Số lượng bánh xe không chỉ đơn thuần là một đặc điểm thiết kế, mà còn là yếu tố then chốt đảm bảo khả năng vận hành an toàn, hiệu quả và bền bỉ của xe tải, đồng thời bảo vệ cơ sở hạ tầng giao thông.
